COMPARISON BETWEEN CABINET DECREE AND PRESIDENTIAL DECREE

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 4, 1687 - 1721, 29.10.2021

Bayram Doğan , Ali Fuat Geyik , Emine Esra Bozkurt

https://doi.org/10.21547/jss.953989

Cited By: 1

Öz

The Constitutional amendment, made with the Law No. 6771 enacted on 21 January 2017, was approved by the referendum held on 16 April 2017. After the amendment the rationalized parliamentary system, which was applied in Turkey, was replaced by the “Turkish Presidential System”. One of the most important changes is Presidential Decree power given to President. With this given authority, the executive body has been strengthened and attained the “primary regulatory power”. When a Presidency Decree is issued within this authority, the need for “authorization law” to be given by Parliament is abolished and law-making power is given as a self-regulatory process. Whereas before the amendment, law making power belonged only to the Council of Ministers, which had collective responsibility and secondary authority. However, the power to issue Statutory Decree held by the Council of Ministers was dependent on “authorization law” given by the Parliament.
The purpose of this study is to compare the Statutory Decrees, which were abolished with the Constitutional amendment of 16 April 2017, with the new Presidential Decrees. In this context, in the framework of comparing Presidential Decree and Statutory Decree; The body that issues the Presidential Decree and the Statutory Decree, the separation of primary and secondary authority, the regulatory area of the Presidential Decree and the Statutory Decree, the comparison of Presidential Decree and Statutory Decree in the State of Emergency and ultimately the judicial review of both the ordinary period and the State of Emergency for both decrees will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Presidential Decrees, Statutory Decrees, Primary Authority, Enabling Statute, Regulatory Procedures.

KANUN HÜKMÜNDE KARARNEMELER İLE CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

21 Ocak 2017 tarihinde çıkarılan 6771 sayılı Kanun’la yapılan Anayasa değişikliği, 16 Nisan 2017 de yapılan referandum ile onaylanmıştır. Anılan Anayasa değişikliği 9 Temmuz 2018 de bütünüyle yürürlüğe girmiştir. Bu değişiklik sonucu Türkiye’de uygulanmakta olan rasyonelleştirilmiş parlamenter sistem yerini “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” olarak isimlendirilen başkanlık sistemine de benzeyen ancak kendine özgü yeni bir sisteme bırakmıştır. Bu yeni sistemin getirmiş olduğu en önemli değişikliklerden biri Cumhurbaşkanına doğrudan Anayasa ile Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisinin verilmesi olmuştur. Verilen bu yetki ile yürütme organı güçlendirilerek “asli düzenleme yetkisine” kavuşmuş, Cumhurbaşkanı “ilk elden” kararname çıkarabilir hâle gelmiştir. Bu yetki kapsamında Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılırken, Cumhurbaşkanına yasama organınca verilecek “yetki kanununa” gerek duyulmaksızın ve re’sen düzenleyici işlem niteliğinde norm ihdas etme gücü verilmiştir. Oysa anılan değişiklik öncesi, norm niteliğinde kural koyma yetkisi sadece kolektif sorumluluğu olan ve tali yetki kapsamında Bakanlar Kurulu’na aitti. Ancak Bakanlar Kurulu’nun bu yetki kapsamında çıkardığı kanun hükmünde kararnameler TBMM’den alınacak bir “yetki kanununa” bağlı olarak çıkarılabilmekteydi. Anılan değişiklikle kanun hükmünde kararname kaldırılmış olup, yerine Cumhurbaşkanına geniş haklar tanıyan kararname çıkarma yetkisi verilmiştir.
Bu çalışmanın amacı 16 Nisan 2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılmış olan kanun hükmünde kararnameler (KHK) ile yeni dönem Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin (CBK) karşılaştırılmasıdır. Bu bağlamda CBK ile KHK karşılaştırılması çerçevesinde; CBK ve KHK’yı çıkaran organ, asli ve tali yetki ayrımı, CBK ve KHK’nın düzenleme alanı, Olağanüstü Hâl (OHAL) CBK- OHAL KHK’larının karşılaştırılması ve en nihayetinde hem olağan dönem hem de OHAL CBK ve KHK’larının yargısal denetimleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, Kanun Hükmünde Kararnameler, Asli Yetki, Yetki Kanunu, Düzenleyici İşlemler.

Kaynakça

• Açıl, M. (2018). 2017 Anayasa Değişikliği Çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri. İstanbul Hukuk Mecmuası, 76(2), 725–756.
• Akıncı, B. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi: Sisteme Yönelik Tartışmalar ve Çözüm Önerileri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Angın, C. (2020). Türkiye'nin İlk Kanun Hükmünde Kararnameleri. Gazi İktisat Ve İşletme Dergisi, 6(1), 22–40.
• Ardıçoğlu, M.A. (2017). Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri. Ankara Barosu Dergisi, 75(3), 19–51.
• Atar, Y. (2017). Türk Anayasa Hukuku (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Atar, Y. (2019a). Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi. Anayasa Yargısı Dergisi, 36(1), 241–259.
• Atar, Y. (2019b). Türk Anayasa Hukuku (13. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Aybay, R. (2007). Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri. TBB Dergisi(70), 187–213.
• Aydın, M. (2016). 1982 Anayasasına Göre Temel Haklar ve Ödevlerin Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnameleriyle Düzenlenmesi. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 1–38.
• Azaklı, M. (2019). Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Somut Norm Denetimi Yoluyla İncelenmesi. Anayasa Yargısı Dergisi, 36(1), 73–103.
• Boztepe, M. (2018a). 2017 Yılı Anayasa Değişikliği Sonrası Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 5–30.
• Boztepe, M. (2018b). Olağanüstü Hal Rejiminde Yürütmenin Düzenleyici bir İşlemi Olarak Cumhurbaşkanlığı Kararnamaleri ve OHAL Kanun Hükmünde Kararnameleri ile Mukayesesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 1(3), 378–395.
• Can, O. (2020). Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi Anayasa Mahkemesi Yaklaşımı. Anayasa Yargısı Dergisi, 37(1), 133–192.
• Can, O., & Şimşek Aktaş, D. (2017). Olağanüstü Hâl Dönemi Kanun Hükmünde Kararnamelerin Yargısal Denetimi Üzerine. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23(1), 13–43.
• Doğan, B. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı Kararlarının Yargısal Denetimi. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 273–298.
• Doğan, B. (2020). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 28(3), 965–1003.
• Doğan, B., & Geyik, A. F. (2020). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Kuvvetler Ayrılığı İlkesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(2), 19–46.
• Eren, A. (2019). Anayasa Mahkemesinin Kanun Hükmünde Kararnamelere İlişkin İçtihadı Doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Değerlendirilmesi. Anayasa Yargısı Dergisi, 36(1), 1–72.
• Eren, A. (2020). Anayasa Hukuku Dersleri (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Eren, V., & Akıncı, B. (2018). Yasama Yürütme İlişkileri Açısından Başkanlık Sistemi ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Karşılaştırılması. In Demirkaya Yüksel (Ed.), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi: Kamu Yönetiminde Değişim (ss. 35–70). Hiperyayın. Fendoğlu, H. T. (2019). Anayasa Hukuku (7. Baskı). Yetkin yayınevi.
• Gören, Z. (2019). Anayasa Hukuku (4. Baskı). Yetkin yayınevi.
• Gözler, K. (2019c). Anayasa Hukuku Dersleri (24. Baskı). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Gözler, K. (2019b). İdare Hukuku: Cilt 1. Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Gözler, K. (2019a). Türk Anayasa Hukuku (3. Baskı). Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Gözler, K. (2017). 15 Temmuz Kararnameleri - Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamelerinin Hukuki Rejiminin İfdası Hakkında Bir İnceleme. Ankara Barosu Dergisi, 1, 39–67.
• Gözübüyük, A.Ş. (2011). Anayasa Hukuku (18. Baskı). Turhan Kitabevi.
• Gündüz, F.E. (2007). Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri ve Yargısal Denetimleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1), 753–776.
• Kalabalık, H. (2021). İdare Hukuku Dersleri: Cilt II (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Keskinsoy, Ö., Kaya, S.B., & Meri, T. (2020). Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 75(4), 1383–1416.
• Küçük, A. (2021). Türkiye'de Başkanlık (Cumhurbaşkanlığı) Sistemi (2. Baskı). Adalet Yayınevi.
• Küçük, A., & Doğan, B. (2019). Türkiye'de 2017 Anayasa Değişikliği Kapsamında Yürütmenin Asli Düzenleme Yetkisi ve Mahfuz Düzenleme Alanı. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1), 1–59.
• Özbudun, E. (2019). Türk Anayasa Hukuku (19. Baskı). Yetkin yayınevi.
• Söyler, Y. (2018). Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (1. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Tan, T. (1995). Türk Hukukunda Kanun Hükmünde Kararname Uygulaması ve Sorunlar. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 50(1), 335–353.
• Taşdöğen, S. (2016). Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(3), 937–966. Teziç, E. (2014). Anayasa Hukuku (17. Baskı). Beta Yayınevi.
• Tunç, H., Bilir, F., & Yavuz, B. (2009). Türk Anayasa Hukuku (2. Baskı). Asil Yayın Dağıtım.
• Türk, E. (2013). 1982 Anayasası'na Göre Kanun Hükmünde Kararnameler ve Yargısal Denetimi. Seçkin Yayıncılık.
• Ulusoy, A. D. (2020). Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: Varoluşsal, Yapısal ve Hukuksal Bir Değerlendirme. Anayasa Yargısı Dergisi, 37(2), 31–66.
• Uslu, F. (2015). 1982 Anayasası'na Göre Türk Anayasa Hukuku (1. Baskı). Adalet Yayınevi.
• Yüzbaşıoğlu, N., & Tanör, B. (2019). 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku (19. Baskı). Beta Yayınevi.
• Zarplı, Ç. (2020). Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Niteliği: Kanun Hükmünde Kararnamelerden ve ABD Başkanlık Kararnamelerinden Farklarının İncelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(26), 4580–4601