Şebnem İşigüzel'in Çöplük Romanın Yeraltı Edebiyatı'nın İzleri

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 4, 2165 - 2186, 29.10.2021

Taner Turan Cengiz Gökşen

https://doi.org/10.21547/jss.963983

Cited By: 1

Öz

1980 sonrasında Türk edebiyatında da ilk örneklerini vermeye başlayan Yeraltı Edebiyatı, 2000’lerin sonunda önemli bir çıkış yakalamıştır. Türkiye’de daha çok Metin Kaçan’ın Ağır Roman adlı eseriyle başladığı kabul edilen Yeraltı Edebiyatı, pek çok okur tarafından da ilgiyle takip edilmiş ve bu durum Yeraltı Edebiyatı ürünlerinin sayısının artmasına neden olmuştur. Belirli yayınevlerinin önderliğinde Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı, genelde kötücülü, alt-kültürü, tekinsizi görünür hale getirmiştir. Yeraltı Edebiyatı, bu sayılan unsurları edebî eserler üzerinden görünür hale getirirken dilsel şiddeti de benimsemekten kaçınmamıştır. Genel hatlarıyla bu unsurlar üzerinden şekillenen ve gelişen Yeraltı Edebiyatı, kendine özgü bir okur kitlesi de edinmiştir. İlk öykü kitabı Hanene Ay Doğacak’la başlayan Şebnem İşigüzel’in yazarlık serüveninin önemli bir kısmı Yeraltı Edebiyatı çerçevesi içerisinde değerlendirilebilir. Nitekim bu edebiyatın güçlü kadın yazarlarından biri olarak sayılan Şebnem İşigüzel’in 2004’te yayımlanan Çöplük isimli romanı içerik düzleminde ele alındığında Yeraltı Edebiyatı’nın hemen hemen bütün özelliklerini taşımaktadır. Çünkü bu roman, kötülüğü, şiddeti, toplum dışında kalmışları, çöplüğü, yeraltı inini, alt-kültürleri, yabancılaşmayı, sapkınlıkları, tekinsizliği ve karamsarlığı anlatarak Yeraltı Edebiyatı’nın dikkat çekici bir örneği olmayı başarmıştır. Bu saptamalardan hareketle bu çalışmada, Yeraltı Edebiyatı’nın Çöplük romanındaki izleri ve bu izlerin kadın üzerinde gösterimi ele alınmıştır. Buna dayanarak, alt-kültür ve kadın, kötülük ve kadın, yabancılaşma ve kadın başlıkları altında kadının yeraltındaki yeri de ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

yeraltı edebiyatı, alt-kültür, kadın, yabancılaşma, kötülük, çöplük

Şebnem İşigüzel'İn Çöplük Romanında Yeraltı Edebiyatı'nın İzleri

Öz

1980 sonrasında Türk edebiyatında da ilk örneklerini vermeye başlayan Yeraltı Edebiyatı, 2000’lerin sonunda önemli bir çıkış yakalamıştır. Türkiye’de daha çok Metin Kaçan’ın Ağır Roman adlı eseriyle başladığı kabul edilen Yeraltı Edebiyatı, pek çok okur tarafından da ilgiyle takip edilmiş ve bu durum Yeraltı Edebiyatı ürünlerinin sayısının artmasına neden olmuştur. Belirli yayınevlerinin önderliğinde Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı, genelde kötücülü, alt-kültürü, tekinsizi görünür hale getirmiştir. Yeraltı Edebiyatı, bu sayılan unsurları edebî eserler üzerinden görünür hale getirirken dilsel şiddeti de benimsemekten kaçınmamıştır. Genel hatlarıyla bu unsurlar üzerinden şekillenen ve gelişen Yeraltı Edebiyatı, kendine özgü bir okur kitlesi de edinmiştir. İlk öykü kitabı Hanene Ay Doğacak’la başlayan Şebnem İşigüzel’in yazarlık serüveninin önemli bir kısmı Yeraltı Edebiyatı çerçevesi içerisinde değerlendirilebilir. Nitekim bu edebiyatın güçlü kadın yazarlarından biri olarak sayılan Şebnem İşigüzel’in 2004’te yayımlanan Çöplük isimli romanı içerik düzleminde ele alındığında Yeraltı Edebiyatı’nın hemen hemen bütün özelliklerini taşımaktadır. Çünkü bu roman, kötülüğü, şiddeti, toplum dışında kalmışları, çöplüğü, yeraltı inini, alt-kültürleri, yabancılaşmayı, sapkınlıkları, tekinsizliği ve karamsarlığı anlatarak Yeraltı Edebiyatı’nın dikkat çekici bir örneği olmayı başarmıştır. Bu saptamalardan hareketle bu çalışmada, Yeraltı Edebiyatı’nın Çöplük romanındaki izleri ve bu izlerin kadın üzerinde gösterimi ele alınmıştır. Buna dayanarak, alt-kültür ve kadın, kötülük ve kadın, yabancılaşma ve kadın başlıkları altında kadının yeraltındaki yeri de ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

yeraltı edebiyatı, kadın, çöplük, alt-kültür, yabancılaşma, kötülük

Kaynakça

• Alt, Peter-Andre. (2016). Karanlık ruhun arkeolojisi içimizdeki kötülük (Çev. Sabir Yücesoy), Sel Yayıncılık.
• Aristoteles. (2019). Poetika(Çev. İsmail Tunalı), Remzi Kitabevi.
• Bataille, Georges. (2014). Edebiyat ve kötülük (Çev. Ayşegül Sönmezay), Ayrıntı Yayınları.
• Cevizci, Ahmet. (2013). Felsefe sözlüğü (8. bs.), Paradigma.
• Demir, Fethi, Kuş, Yunus. (2016). “Türkiye’de Yeraltı Edebiyatıtartışmaları: Kavram, ölçüt, tarihçe”. TurkishStudies. 11/20: 119-140.
• Eagleton, Terry. (2015). Kötülük üzerine bir deneme (Çev. Şenol Bezci), İletişim Yayınları.
• Gökalp-Alpaslan, Gonca. (2009). “1980 sonrası Türk romanında yeraltından yükselen sesler.” 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu (27-28 Mart 2008) Bildiriler (17-26), Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Güntekin, Başak. (2011). Sınırdaki edebiyat: Bellek, kötülük, çöplük, [Yüksek lisans tezi], İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Heibdige, Dick. (2004). Alt-kültür tarzın anlamı (Çev. Sinan Nişancı), Babil Yayınları.
• İşigüzel, Şebnem. (2004). Çöplük, İletişim Yayınları.
• Jenks, Chris. (2007). Alt-kültür toplumsalın parçalanışı (Çev. Nihal Demirkol), Ayrıntı Yayınları.
• Kahraman, Hasan Bülent. (2005). “Kötülük, Yeraltı Edebiyatı ve yerüstü.” Varlık, 1169, 8-13.
• Kahraman, Hasan Bülent. (2010). “Şebnem İşigüzel, Hakan Günday, kötülük, disiplin”, Varlık, 1237, 19-25.
• Kızıltan, Güven Savaş (1986). Kişinin silinen yüzü çağımızda yabancılaşma sorunu, Metis Yayınları.
• Kristeva, Julia. (2014). Korkunun güçleri iğrençlik üzerine deneme (Çev. Nilgün Tutal), Metis Yayınları.
• Lentricchia, Frank ve McAuliffe, Jody. (2004). Katiller, sanatçılar, teröristler (Çev. Barış Yıldırım), Ayrıntı Yayınları.
• Ollman, Bertell. (2012). Yabancılaşma Marx’ın Kapitalist toplumdaki insan anlayışı (Çev. Ayşegül Kars), Yordam Kitap.
• Öktem, Altay. (2002). Genel kültürden kenar kültüre 101 fanzin, İthaki Yayınları.
• Öktem, Altay. (Şubat 2005). Yeraltı Edebiyatı. Varlık, 1169, 3-8.
• Özbudun, S. ve Markus ve G. ve Demirer, T. (2008). Yabancılaşma ve…., Ütopya Yayınevi.
• Şalış, Tülay. (2012). Oğuz Atay’ın romanlarında yabancılaşma [Yüksek lisans tezi], Ordu Üniversitesi.
• Şen Sönmez, Ürün. (2016). Türk romanında kötülük başlangıçtan 1950’ye, Yitik Ülke Yayınları.
• Türkeş, Ömer. (2005). “Türkiye’de Yeraltı Edebiyatıvar mı?”. Varlık, 1169,14.
• Tytell, John. (2006). NakedangelsKerouac, Ginsberg, Burroughs, Ivan R. Dee.
• Yula, Özen. (1995). “Underground’utanımlama denemesi”. Birikim. 74, 66-70.