Sokak Yemeklerine Yönelik Algılanan Risk ve Faydanın Öznel Normlar ile Davranışsal Niyetler Üzerindeki Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 3, 1780 - 1794, 31.07.2022

İbrahim Çekiç

https://doi.org/10.21547/jss.1066659

Öz

Bu çalışma, tüketicilerin sokak lezzetlerine yönelik risk ve fayda algıları ile öznel norm ve davranışsal niyetleri arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Bu amaç doğrultusunda sokak lezzetlerini deneyimleyen kişilerden anket yöntemi ile veri toplanmıştır. Kullanılabilir durumdaki veriler frekans, ortalama, standart sapma, t testi, ANOVA, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan t testleri katılımcıların davranışsal niyetleri ile algılanan risk ve öznel norm düzeylerinin cinsiyete göre; algılanan fayda düzeylerinin cinsiyet ve medeni durum değişkenlerine göre farklılaştığını; ANOVA testleri ise davranışsal niyetlerin sadece gelir düzeyine göre farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Öte yandan değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yapılan analizler neticesinde algılanan fayda ile öznel normlar arasında yüksek derecede; algılanan fayda ile davranışsal niyetler arasında orta derecede; davranışsal niyetler arasında düşük derecede; öznel norm ile davranışsal niyetler arasında yüksek derecede anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler olduğu bulgulanmıştır. Bunların yanı sıra algılanan risk ile algılanan fayda, öznel norm ve davranışsal niyetler arasında düşük derecede, anlamlı ve negatif ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Hipotetik modeli sınamak için yapılan regresyon analizlerinin sonuçları ise algılanan riskin algılanan fayda, öznel norm ve davranışsal niyetler üzerinde anlamlı ve negatif yönlü; algılanan faydanın davranışsal niyetler üzerinde; öznel normların davranışsal niyetler üzerinde; algılanan faydanın ise öznel normlar üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü etkilere sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Sokak Yemeği, Algılanan Fayda, Algılanan Risk, Davranışsal Niyet

The Effect of Perceived Risk and Benefit Towards Street Food on Subjective Norms and Behavioral Intentions

Öz

Bu çalışma, tüketicilerin sokak lezzetlerine yönelik risk ve fayda algıları ile öznel norm ve davranışsal niyetleri arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Bu amaç doğrultusunda sokak lezzetlerini deneyimleyen kişilerden anket yöntemi ile veri toplanmıştır. Kullanılabilir durumdaki veriler frekans, ortalama, standart sapma, t testi, ANOVA, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan t testleri katılımcıların davranışsal niyetleri ile algılanan risk ve öznel norm düzeylerinin cinsiyete göre; algılanan fayda düzeylerinin cinsiyet ve medeni durum değişkenlerine göre farklılaştığını; ANOVA testleri ise davranışsal niyetlerin sadece gelir düzeyine göre farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Öte yandan değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yapılan analizler neticesinde algılanan fayda ile öznel normlar arasında yüksek derecede; algılanan fayda ile davranışsal niyetler arasında orta derecede; davranışsal niyetler arasında düşük derecede; öznel norm ile davranışsal niyetler arasında yüksek derecede anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler olduğu bulgulanmıştır. Bunların yanı sıra algılanan risk ile algılanan fayda, öznel norm ve davranışsal niyetler arasında düşük derecede, anlamlı ve negatif ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Hipotetik modeli sınamak için yapılan regresyon analizlerinin sonuçları ise algılanan riskin algılanan fayda, öznel norm ve davranışsal niyetler üzerinde anlamlı ve negatif yönlü; algılanan faydanın davranışsal niyetler üzerinde; öznel normların davranışsal niyetler üzerinde; algılanan faydanın ise öznel normlar üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü etkilere sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Sokak Yemeği, Algılanan Fayda, Algılanan Risk, Davranışsal Niyet

Kaynakça

• Ajzen, I. (1991). The Theory of Planned Behavior. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
• Argan, M. T. (2016). Kan bağış davranışını etkileyen faktörlerin Planlı Davranış Teorisi çerçevesinde incelenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, 96-104. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Calloni, M. (2013). Street food on the move: A socio‐philosophical approach. Journal of the Science of Food and Agriculture, 93(14), 3406-3413.
• Chavarria, L. C. T., and Phakdee-auksorn, P. (2017). Understanding international tourists' attitudes towards street food in Phuket, Thailand. Tourism Management Perspectives, 21, 66-73.
• Chen, C. F. and Tsai, D. C. (2007). How destination image and evaluative factors affect behavioral intentions? Tourism Management, 28(4), 1115-1122.
• Choi, J., Lee, A., ve Ok, C. (2013). The effects of consumers' perceived risk and benefit on attitude and behavioral intention: A study of street food. Journal of Travel & Tourism Marketing, 30(3), 222-237.
• Çekiç, İ. (2021). Gastronomi Şehirlerinin Algılanan Mutfak İmajı ile Davranışsal Niyet Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demir, Ş., Akdağ, G., Sormaz, Ü. ve Özata, E. (2018). Sokak lezzetlerinin gastronomik değeri: İstanbul sokak lezzetleri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek.1), 589-601. FAO (2012). Selling street and snack foods. Web: https://www.fao.org/3/i2474e/i2474e00.pdf adresinden 28.01.2022 tarihinde alınmıştır.
• FAO (2021). Street foods. Web: https://www.fao.org/fcit/food-processing/street-foods/en/ adresinden 28.01.2022 tarihinde alınmıştır.
• Gupta, V., Khanna, K., and Gupta, R. K. (2018). A study on the street food dimensions and its effects on consumer attitude and behavioural intentions. Tourism. Review. 73: 374–388.
• Gürbüz, Ş ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Hsu, C. H. C. and S. Huang. (2012). “An Extension of the Theory of Planned Behavior Model for Tourists”. Journal of Hospitality and Tourism Research, 36,(3), 390-417.
• Jeon, Y. M. (2017). A study on influence of family restaurant image on satisfaction, trust and revisit intention. Culinary Science And Hospitality Research, 23(2), 74-85.
• Kargiglioğlu, Ş. (2019). Planlı Davranış Teorisi Bağlamında Sokak Lezzetlerinin Destinasyon Seçimi ve Tekrar Ziyaret Etme Niyetine Etkisi: İstanbul İli Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karim, S., and Chi, C. G. Q. (2010). Culinary tourism as a destination attraction: An empirical examination of destinations' food image. Journal Of Hospitality Marketing & Management, 19(6), 531-555.
• Karsavuran, Z. (2018). Sokak Yemekleri: Farklı Disiplinlerin Yaklaşımı ve Gastronomi Turizmi Alanında. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 246-265.
• Lam, T., and Hsu, C. H. (2004). Theory of planned behavior: Potential travelers from China. Journal of hospitality & tourism research, 28(4), 463-482.
• Lee, H. Y., H. Qu and Y. S. Kim. (2007). “A Study of The Impact of Personal Innovativeness on Online Travel Shopping Behavior- A Case study of Korean Travelers”. Tourism Management, (28), 886-897.
• Lee, W. J. and H. S. C. Choi. (2009). “Understanding Meeting Planners’ Internet Use Behavior: An Extension to the Theory of Planned Behavior”, International Journal of Hospitality and Tourism Administration, (10), 109-128.
• Long-Solis, J. (2007). A Survey Of Street Foods In Mexico City. Food&Foodways, 15, 213–236.
• Mohamad, N., S. Palan, D., Roslan, M. A., & Nasron, N. A. (2021). Predictors of behavioral intention among tourist: the case of revisiting street food spots in Penang, Malaysia. Journal of Foodservice Business Research, 1-23.
• Nirathron, N. (2005). “The business of food street vendors in Bagkok: An analysis of economic performance and success”. Canadian Journal of Development Studies, 26(3), 429-441
• Seo, K. H., and Lee, J. H. (2021). Understanding Risk Perception toward Food Safety in Street Food: The Relationships among Service Quality, Values, and Repurchase Intention. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 6826.
• Silik, C. E., ve Ünlüönen, K. (2018). Hizmet kalitesi, müşteri memnuniyeti ve tavsiye etme niyeti arasındaki ilişki: kayak merkezlerine yönelik bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 333-357.
• Solunoğlu, A. (2018). Sokak Lezzetlerine İlişkin Tüketici Tutumları: Gaziantep ve İstanbul Örnekleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sünnetçioğlu, S. ve Yıldırım, H. M. (2019). Sokak Yiyeceklerinin Tüketiminde Satıcıya Olan Güven, Algılanan Risk, Algılanan Fayda, Tutum ve Satın Alma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3): 2799-2818.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2020). Nüfus ve Demografi. Web: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1 adresinden 29.01.2022 tarihinde alınmıştır.
• Ünsal, A. (2019). Beslenmenin önemi ve temel besin öğeleri. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (3) , 1-10.
• Winarno, F.G., and Allain, A. (1991). Street foods in developing countries: lessons from Asia. Food, Nutrition and Agriculture, 1, 11-18.
• World Health Organisation (1996). Essential safety requirements for street-vended foods (Revised Edition). WHO/FAO Food Safety Unit - Division of Food and Nutrition, Geneva.
• Yang, J. (2013). The theory of planned behavior and prediction of entrepreneurial intention among Chinese undergraduates. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 41(3), 367-376.
• Yazdanpanah, M., and Forouzani, M. (2015). Application of the Theory of Planned Behaviour to predict Iranian students' intention to purchase organic food. Journal of Cleaner Production, 107, 342-352.