The Effects of the Presidential Government System on Presidential Administrative Organization

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 3, 1283 - 1301, 31.07.2022

Mehmet Ekmekçi

https://doi.org/10.21547/jss.1100830

Öz

The Constitutional amendment made within the scope of the "Law on Amending the Constitution" dated 21/01/2017 and numbered 6771 was approved by the referendum held on 16/04/2022 and entered into force as of 09/07/2018. The Presidential government system, which replaces the parliamentary system and is a Turkish-specific adaptation of the presidential system in the USA, is a monistic system in which the executive power is given to the President, who is the head of the state, alone, according to Article 104 of the 1982 Constitution. In the emergence of the presidential system, the government crises in the past and the belief that the parliamentary system caused unstable governments were the determining factors. One of the most important innovations brought by the presidential system was the concentration of executive power in the President. Unlike the parliamentary system, in the Presidential system, the President needs an organization other than the ministries that assist him while exercising his broad duties and powers. This organization; The office of the Presidency consists of the Presidency of Administrative Affairs, Vice Presidents and Presidency Policy Boards.
In the study, a descriptive and discursive methodology is used, using a qualitative method, in an analytical critical framework, generally by making use of primary and secondary sources.

Anahtar Kelimeler

Presidential system, Presidency organization, Vice Presidents, Presidency of administrative affairs, Presidency policy boards

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Cumhurbaşkanlığı İdari Teşkilatına Etkileri

Öz

21/01/2017 tarih ve 6771 sayılı “Anayasa’da Değişiklik Yapılmasında Dair Kanun” kapsamında yapılan Anayasa değişikliği, 16/04/2022 tarihinde yapılan referandum ile onaylanmış ve 09/07/2018 tarihinden itibaren bütünüyle yürürlüğe girmiştir. Parlamenter sistemin yerini alan ve ABD’deki başkanlık sisteminin Türkiye’ye özgü bir uyarlaması olan Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, 1982 Anayasası’nın 104. maddesine göre yürütme yetkisinin tek başına devletin başı olan Cumhurbaşkanına verildiği monist yapılı bir sistemdir. Cumhurbaşkanlığı sisteminin ortaya çıkışında, geçmişte yaşanan hükümet krizleri ve parlamenter sistemin istikrarsız hükümetlere neden olduğu yönündeki kanaat belirleyici etken olmuştur. Cumhurbaşkanlığı sisteminin getirmiş olduğu en önemli yeniliklerden biri, yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı’nda toplanması olmuştur. Parlamenter sistemden farklı olarak Cumhurbaşkanlığı sisteminde, Cumhurbaşkanı’nın geniş görev ve yetkisini kullanırken kendisine yardımcı olan bakanlıklar dışında teşkilata gereksinimi vardır. Bu teşkilat; Cumhurbaşkanlığı makamı, Cumhurbaşkanlığı idari işler başkanlığı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve Cumhurbaşkanlığı politika kurullarından oluşmaktadır.
Çalışmada, nitel bir yöntem kullanılarak analitik eleştirel çerçevede, genellikle birincil ve ikincil kaynaklardan yararlanmak suretiyle betimsel ve söylevsel bir metodoloji kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı sistemi, Cumhurbaşkanlığı teşkilatı, Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı idari işler başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı politika kurulları

Kaynakça

• Anayurt, Ö. (2021), Anayasa Hukuku – Genel Kısım, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Ay, Ş. (2004), Türkiye’de Parlamenter Sistem ve Hükümet Tartışmaları, Mevzuat Dergisi, 7 (77), ss. 9-24.
• Barlas, M. (1994), Turgut Özal’ın Anıları, Sabah Kitapları, İstanbul.
• Bozlağan, R. (2003), Kamu Yönetimi Paradigmasında Değişim ve Özelleştirme Yaklaşımı, Acar, M. ve Özgür, H. (Ed.), Çağdaş Kamu Yönetimi I içinde, Ankara, ss. 276-304.
• Can, İ., Şengöz, Y., Aydın, F. (2015), Mali Yönetim ve Denetim, Gelirler Kontrolörleri Derneği Yayını, Ankara.
• Coşkun, A., Karabeyli, L. (2007), Kamu Yönetimi Reformu Bağlamında Sayıştay Denetimi, Aksoy, Ş. ve Üstüner, Y. (Ed.), Kamu Yönetimi – Yöntem ve Sorunlar içinde, Ankara, ss. 215-233.
• Coşkun, S. (2008), Kamu Yönetiminde Yönetişim Yaklaşımı, Balcı, A., Nohutçu, A., Öztürk, N.K., Coşkun, B. (Ed.), Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar içinde, Ankara, ss. 67-82.
• Doğan, B. (2019), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı Kararlarının Yargısal Denetimi, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9 (2), ss. 273-298.
• Doğan, B. (2020), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 28(3), ss. 965-1003.
• Doğan, B. (2021), Egemenlik Kavramı ve 1921 Anayasası’nda Milli Egemenlik Anlayışı, Koyuncu, N., Yıldız, A. (Ed.), Necmeddin Erbakan Hukuk Araştırmaları-Kamu Hukuku içinde, Konya, ss. 359-399.
• Doğan, B., Doğan, İ. (2020), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığının Sorumluluğu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(2), ss. 468-483.
• Doğan, B., Erdoğan, D. (2021b), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanı Yardımcıları ile Bakanların Sorumlulukları Meselesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(1), ss. 163-191.
• Doğan, B., Erdoğan, Z. (2021a), Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 4(1), ss. 1-27.
• Doğan, B., Geyik, A. F., Bozkurt, E. E. (2021), Kanun Hükmünde Kararnameler ile Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Karşılaştırılması, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(4), ss. 1687-1721.
• Doğan, B., Geyik, A.F. (2020), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Kuvvetler Ayrılığı, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (2), ss. 19-45.
• Ekmekçi, M. (2021), 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Kapsamında İç Denetim Faaliyetinde Şeffaflık: Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kahramanmaraş.
• Eren, A. (2020), Anayasa Hukuku Dersleri, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Eryılmaz, B. (2010), Kamu Yönetimi, Okutman Yayıncılık, Ankara.
• Genç, F.N. (2012), Yönetişim ve Yönetim Ekseninde Kamu Yönetimi, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Gözler, K. (2012), Devletin Genel Teorisi, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gözler, K. (2019a), İdare Hukuku – Cilt I, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gözler, K. (2019b), İdare Hukuku – Cilt II, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gözler, K. (2019c), Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gözler, K. (2020a), Anaysa Hukukunun Genel Teorisi – Cilt I, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gözler, K. (2020b), Anaysa Hukukunun Genel Teorisi – Cilt II, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gül, C. (2018), Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Dinamikleri ve Yürütmenin Yeni Konumu, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(2), ss. 235-262.
• Gül, C. (2019), Demokrasi Teorisi Açısından Başkanlık/Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Demokratiklik Değeri, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Güler, B.A., Keskin, N.E. (2007), Devlet Reformunu Tarihten Çalışmak, Aksoy, Ş. ve Üstüner, Y. (Ed.), Kamu Yönetimi – Yöntem ve Sorunlar içinde, Ankara, ss. 101-152.
• Gündoğan, E. (2013), Yönetişim: Kavram, Kuram ve Boyutlar, Çukurçayır, M.A., Eroğlu, H.T. (Ed.), Yönetişim içinde, Ankara, ss. 15-55.
• Hekimoğlu, H. B. (2010), Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, İstanbul. İçener, Z. Ç. (2015), Türkiye’de Başkanlık Sistemi Tartışmalarının Yakın Tarihi: Özal ve Demirel’in Siyasi Mülahazaları, Bilig Dergisi, 75, ss. 313-340.
• İsbir, E.G. (2013), Kamu Yönetiminde Değişim ve Güncel Sorunlar, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını, Ankara.
• Keser, H. (2021), Başkanlık Sisteminde Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki Karşılıklı Etkileşim Araçları Açısından Türkiye-ABD Hükümet Sistemlerinin Karşılaştırması, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (2), ss. 165-182.
• Kutlu, Ö., Kahraman S. (2017), Türk Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Kamu Yönetimi Açısından Değerlendirmesi, Uslu, F. (Ed), Türk Anayasa Hukukunun Güncel Sorunları içinde, Beşköprü Yayınları, Sakarya, ss. 1-26.
• Küçük, A. (2021a), ABD ve Latin Ülkelerinde Başkanlık Sistemi ve Uygulamaları, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Küçük, A. (2021b), Türkiye’de Başkanlık (Cumhurbaşkanlığı) Sistemi, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Küçük, A., Doğan, B. (2019), Türkiye’de 2017 Anayasa Değişikliği Kapsamında Yürütmenin Asli Düzenleme Yetkisi ve Mahfuz Düzenleme Alanı, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9 (1), ss. 1-59.
• Özbudun, E. (2017), Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Seçkin, S. Üstün, G. (2015), İdari İşlemlerde Takdir Yetkisi ve Gerekçe İlkesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, ss. 509-533.
• Taş, I. M. (2021), Cumhurbaşkanlığı Politika Kurullarının Hukuki Niteliği ve İdari Örgütlenmedeki Yeri, Yetkin Yayınları, Ankara. TDK, (2011), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Ankara.
• Turan, A. S. (2018), Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(3), ss. 42-91.
• Türkeş, A. (2017), 9 Işık, Hamle Yayınları, İstanbul.
• Yayman, H. (2016), Türkiye’de Devlet Reformu ve Başkanlık, Doğan Kitap, İstanbul.
• https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/demirel-baskanlik-sistemini-degerlendirdi-137592, Erişim Tarihi: 04/03/2022.