Öz Yeterlik Algısının Çalışan Performansı Üzerine Etkisinde İş Tatmininin Aracılık Rolü

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 4, 2276 - 2292, 19.10.2022

Aslı Yalçın , Bengü Hırlak

https://doi.org/10.21547/jss.1164502

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı; öz yeterlik algısı, iş tatmini ve çalışan performansı arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkileri incelemektir. Bu doğrultuda Kilis 7 Aralık Üniversitesinde çalışan 198 akademisyene yüzyüze ve online olarak anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Anket uygulaması sonucunda elde edilen verilere SPSS Programı kullanılarak faktör ve güvenilirlik analizleri yapıldıktan sonra, SPSS Process Macro eklentisi ile oluşturulan modellerle hipotezler test edilmiştir. Yapılan regresyon analizi sonuçlarına göre; öz yeterlik algısının içsel ve dışsal tatmin, çalışan performansı üzerindeki etkisinin pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı, içsel tatminin çalışan performansı üzerindeki etkisinin pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu ancak dışsal tatminin çalışan performansı üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamsız olduğu tespit edilmiştir. Değişkenler arasındaki doğrudan ve dolaylı etkileri belirlemek amacıyla kullanılan Bootstrap yönteminden elde edilen sonuçlara göre ise; öz yeterlik algısının içsel tatmin üzerinden çalışan performansına olan dolaylı etkisinin istatistiksel olarak anlamlı, öz yeterlik algısının dışsal tatmin üzerinden çalışan performansına olan dolaylı etkisinin ise istatistiksel olarak anlamsız, öz yeterlik algısı ile çalışan performansı arasındaki ilişkide içsel tatminin orta dereceli bir kısmi aracılık rolü olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öz Yeterlik Algısı, İş Tatmini, Çalışan Performansı

The Mediating Role of Job Satisfaction on the Effect of Perception of Self Efficacy on Employee Performance

Öz

The aim of this research is to examine the direct and indirect relations between self-efficacy perception, job satisfaction and employee performance. In this direction, a face-to-face and online questionnaire was applied to 198 academics working at Kilis 7 Aralık University. After the factor and reliability analyses were made via the SPSS Program on the data as a result of the survey, the hypotheses were tested with the models created with the SPSS Process Macro plugin. According to the results of the regression analysis, it is determined that the effect of self-efficacy perception on internal and external satisfaction and employee performance is positive and statistically significant. The effect of internal satisfaction on employee performance is positive and statistically significant, but the effect of external satisfaction on employee performance is not statistically significant. According to the results obtained from the Bootstrap method, which is used to determine the direct and indirect effects between the variables, the indirect effect of self-efficacy perception on employee performance through internal satisfaction is statistically significant. The indirect effect of self-efficacy perception on employee performance through external satisfaction is not statistically significant. It has been determined that internal satisfaction has a moderate partial mediation role in the relation between self-efficacy perception and employee performance.

Anahtar Kelimeler

Perception of Self Efficacy, Job Satisfaction, Employee Performance

Kaynakça

• Akgündüz, Y. (2013). Konaklama işletmelerinde iş doyumu, yaşam doyumu ve öz yeterlilik arasındaki ilişkinin analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 180-204.
• Akkoç, İ., Çalışkan, A. & Turunç, Ö. (2012). Örgütlerde gelişim kültürü ve algılanan örgütsel desteğin iş tatmini ve iş performansına etkisi: Güvenin aracılık rolü. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 105-135.
• Akşit Aşık, N. (2016). Öz yeterlik ve işle bütünleşmenin çalışanların iş performansına etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(32), 24-34. https://doi.org/10.16992/ASOS.3469
• Arslan, M. (2014). Çalışanların özyeterlilik inançlarının örgüt sağlığı algısı ile iş tatmin düzeyi ilişkisindeki aracılık etkisinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli.
• Baltacı, A. (2017). Okul müdürlerinin iş doyumları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 49-76.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive. NJ: Prentice Hall.
• Basım, H. N., Korkmazyürek, H. & Tokat, A. O. (2008). Çalışanların özyeterlilik algılamasının yenilikçilik ve risk alma üzerine etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 121-130.
• Baycan, F. A. (1985). An analysis of the several aspects of job satisfaction between different occupational groups. Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Bayram, N. (2013). Yapısal eşitlik modellemesine giriş AMOS uygulamaları (2. Baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Bolat, O. İ. (2011). Öz yeterlilik ve tükenmişlik ilişkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık etkisi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 11(2), 255-266.
• Buluç, B. & Demir, S. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1), 289-308.
• Chang, C-S. & Chang, H-H. (2007). Effects of internal marketing on nurse job satisfaction and organizational commitment: Example of medical centers in southern Taiwan. Journal of Nursing Research, 15(4), 265-274. http://doi.org/10.1097/01.JNR.0000387623.02931.a3
• Çağlıyan, Y. (2007). Tükenmişlik sendromu ve iş doyumuna etkisi (Devlet ve Vakıf Üniversitelerindeki akademisyenlere yönelik alan araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Çankır, B. (2019). Akademisyenlerin sürdürülebilir kalite algısının performans üzerindeki etkisinde öz-yeterliliğin aracılık etkisi üzerine bir araştırma. Çukurova Araştırmaları, 5(1), 108-122. http://doi.org/10.18560/cukurova.1134
• Çolakoğlu, E. (2022). Gaziantep destinasyon markası ve bileşenleri (1. Baskı). Ankara: Orion Akademi.
• Çolakoğlu, E. & Bozkurt, İ. (2021). Algılanan hizmet kalitesinin tutum üzerine etkisinde hastane türünün düzenleyici etkisi. Journal of Emerging Economies and Policy, 6(2), 151-161.
• Çolakoğlu, E. & Tan, A. (2018). Siyasal iletişim araçlarının oy verme davranışı üzerindeki etkisi: 2017 referandumu üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(3), 89-102. https://doi.org/10.17153/oguiibf.423126
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Doğan, S. & Kır, A. (2018). Örgütsel sessizlik, tükenmişlik sendromu ve çalışan performansı ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(4), 1-14. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.470325
• Ekber, Ş. & Mirzayeva, G. (2016). Motivasyon yönümlü performans değerlendirme: Örnek olay çalışması. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 4(1), 122-133. https://doi.org/25.1234/0123456789
• Eroğlu, A. (2014). Çok değişkenli istatistik tekniklerin varsayımları. İçinde Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (6. Baskı, ss. 207-233). Ankara: Asil Yayın.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2th Ed.), London: SAGE Publications.
• Gürbüz, S., Erkuş, A. & Sığrı, Ü. (2010). İş tatmini ve iş performansının yeni öncülü: Temel benlik değerlendirmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 69-76.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güriş, S. & Astar, M. (2014). Bilimsel araştırmalarda SPSS ile istatistik (CD'Lİ Basım). İstanbul: Der Yayınları.
• Kemer, E. (2021). Mesleki öz yeterlilik ile iş performansı arasındaki ilişkide eğitim seviyesinin düzenleyici rolü: Aşçılar üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(2), 899-921.
• Kirkman, B. L. & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: Antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74. https://doi.org/10.2307/256874
• Korkmaz, Ö. (2011). Öğretmen adaylarının öğretim materyallerinden yararlanmaya dönük öz-yeterlilik algıları. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 2(4), 1-17.
• Köse, S., Oral Ataç, L. ve Türesin Tetik, H. (2018). Psikolojik sermaye ile iş doyumu ve performans ilişkisi: Türkiye’de yapılan araştırmalar üzerinden bir meta analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(2), 289-314.
• Küçüksille, E. (2014). Basit doğrusal regresyon-çoklu doğrusal regresyon modeli. İçinde Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (6. Baskı, ss. 199-204; 259-269). Ankara: Asil Yayın.
• Lado, M. & Alonso, P. (2017). The five-factor model and job performance in low complexity jobs: A quantitative synthesis. Journal of Work and Organizational Psychology, 33(3), 175-182. https://doi.org/10.1016/j.rpto.2017.07.004
• Mensah, J. K. (2015). A "coalesced framework” of talent management and employee performance: For further research and practice. International Journal of Productivity and Performance Management, 64(4), 544-566. https://doi.org/10.1108/IJPPM-07-2014-0100
• Orhan, U. & Komşu, C. (2016). Akademisyenlerde özyeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin, öğrenmeye yönelik tutuma ve iş tatminine etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 1-18. https://doi.org/10.18037/ausbd.390321
• Örücü, E., Şeker, C. & Kaya, A. (2020). Öz yeterlilik algısı ve liderlik tarzı ilişkisinde iş tatmininin aracılık rolü. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2335-2361. https://doi.org/10.26466/opus.683963
• Özdemir, M. ve Büyükgöze, H. (2017). İş doyumu ile öğretmen performansı ilişkisinin duygusal olaylar kuramı çerçevesinde incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 311-325. https://doi.org/10.17679/inuefd.307041
• Özpehlivan, M. (2018). İş tatmini: Kavramsal gelişimi, bireysel ve örgütsel etkiler, yararları ve sonuçları. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 43-70.
• Pelit, E. & Çetin, A. (2019). Turizm işletmelerinde insan kaynakları yönetimi işlevi olarak perfomans değerlendirme ve sorunlar: Kavramsal bir değerlendirme. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 11(2), 165-203.
• Schwarzer, R. & Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. In J. Weinman, S. Wright & M. Johnston (Eds.), Measures in health psychology: A user’s portfolio. Causal and control beliefs (pp. 35-37). Windsor, UK: NFER-Nelson.
• Sezgin, E. E. & Düşükcan, M. (2020). Hemşirelerin öz yeterlilik inanç düzeylerinin performansları üzerindeki etkisi: Elazığ ili örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 1659-1702. https://doi.org/10.33206/mjss.536372
• Sigler, T. H. & Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: Examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of Quality Management, 5(1), 27-52. https://doi.org/10.1016/S1084-8568(00)00011-0
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. & Çinko, M. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi (3. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson Education.
• Tan, M. F. & Çolakoğlu, E. (2021). Marka tatmini, güveni ve sadakati arasındaki ilişkinin sosyal medya iletişimi kapsamında incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2) , 574-590. https://doi.org/10.21547/jss.832475
• Tayfun, A. & Çatır, O. (2013). Örgütsel sessizlik ve çalışanların performansları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3), 114-134.
• Tepe Küçükoğlu, M. (2018). Psikolojik güçlendirme, iş tatmini ve çalışan performansı arasındaki ilişkiler: Türkiye'deki üniversiteler genelinde bir araştırma. Verimlilik Dergisi, (3), 143-164.
• Tunçer, P. (2013). Örgütlerde performans değerlendirme ve motivasyon. Sayıştay Dergisi, (88), 87-108.
• Weiss, D. J., Dawis, R. V. England, G. W. & Lofquist, L. H. (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire. Minnesota studies in vocational rehabilition, XXII. University of Minnesota. Industrial Relations Center. https://vpr.psych.umn.edu/sites/vpr.umn.edu/files/files/monograph_xxii_-_manual_for_the_mn_satisfaction_questionnaire.pdf
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı), 74-85.
• Yeşilay, A. (1996). Genelleştirilmiş özyetki beklentisi ölçeği. http://userpage.fu-berlin.de/~health/turk.htm
• Yıldırım, F. & İlhan, İ. Ö. (2010). Genel özyeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-318.
• Yıldırım, Ü. B., Taş, M. A. & Çiçek, H. (2019). Yetkinlik algısı ve çalışan performansı ilişkisinde özsaygının aracılık etkisi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 128-153.
• Yüksel, Ö. F. & Düşükcan, M. (2019). Etik iklim algısının iş görenlerin iş tatmini düzeyleri ve örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine etkisi: Arçelik A.Ş. Adana ve Elazığ Bölge yöneticiliklerinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(1), 53-65. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.473280
• Zhao, X., Lynch, J. G. J. & Chen, Q. (2010). Reconsidering Baron and Kenny: Myths and truths about mediation analysis. Journal of Consumer Research, 37(2), 197-206. https://doi.org/10.1086/651257