23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nın Tarihçesi: Himaye-i Etfal Cemiyetinin Katkıları

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 1, 145 - 158, 27.01.2023

Fahrettin Dörtkol

https://doi.org/10.21547/jss.1223946

Öz

Ülkemizde ve yavru vatan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’nde en önemli millî bayramlardan birisi olarak kutlanan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından, yarının büyükleri olan ülkemiz ve dünya çocuklarına, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nin açılışı anısına hediye edilmiştir. Bu bayram, halkın iradesinin tecelli ettiği TBMM’nin, 23 Nisan 1920’de açılmasıyla kutlanmaya başlanan “Millî Bayram” ve 1 Kasım 1922’de padişahlığın ve saltanatın kaldırılmasıyla birlikte kutlanmaya başlanan “Millî Hâkimiyet Bayramı” ile Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin 1927’den itibaren bugünü, “Çocuk Bayramı” olarak kutlanmasını teklif ettiği bayramların resmî olarak 1935 yılında birleştirilmesiyle oluşmuştur. 1935’te birleştirilen Millî Bayram, Hâkimiyet-i Millîye ve Çocuk Bayramı yasada ve mevzuatta Ulusal Egemenlik Bayramı olarak kalmış, 1980 yılını müteakip Millî Güvenlik Konseyi, uygulama ile mevzuattaki farklılığı ortadan kaldırmak için, bu bayramın adını “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” olarak koymuş, yasal mevzuatta da gerekli düzenlemeyi yapmıştır. UNESCO’nun çocuk sorunlarının çözümü nedeniyle 1979’u “Çocuk Yılı” olarak ilan etmesinden sonra, TRT kurumu, bu tarihte Çocuk Şenliği düzenleyerek, bu bayramı uluslararası hale getirmiş ve bayramın adını tüm dünyaya duyurmuştur. TBMM’nin açılışının anısı olarak bu bayram tüm dünya çocuklarına hediye edilmiştir. Atatürk hayatının sonuna kadar bu kutlamalara büyük önem vermiş, törenlerde bizzat yer almış, bu millî bayramı çok sevdiği çocuklara hediye etmiştir. 23 Nisan, bütün dünya çocuklarının kaynaştıkları dostluk, kardeşlik ve sevginin çokça yaşandığı bir gün olmuştur. Bugün resmen dünya ülkeleri tarafından kutlanmasa da dünya çocuklarının bayramı olarak çok büyük değer ve anlam kazanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Bayramı, Milli Hâkimiyet, Milli Bayram.

History of April 23 National Sovereignty and Children's Day: Contributions of the Himaye-i Etfal Society

Öz

Children's Day, celebrated as one of the most important national holidays in our country and in the KKTC, was given as a gift to the children of our country and the world, who are the elders of tomorrow, in memory of the opening of the National Congress. This holiday was celebrated with the "National Day", which started to be celebrated with the opening of the Congress on April 23, 1920, where the will of the people was manifested, and the "National Domination Day", which started to be celebrated with the abolition of the sultanate on November 1, 1922, and the Himaye-i Etfal Society since 1927. Today, it was formed by the official unification of the holidays that he proposed to be celebrated as "Children's Day" in 1935. The National Day, National Sovereignty and Children's Day, which were unified in 1935, remained as the National Sovereignty Day in law and legislation. After UNESCO declared 1979 as the “Year of the Child” due to the solution of children's problems, the TRT institution organized the Children's Festival on this date, internationalized this holiday and announced the name of the holiday to the whole world. As a commemoration of the opening of the National Congress, this holiday was given as a gift to all children of the world. Atatürk gave big importance to these celebrations until the end of his life, took part in the ceremonies personally, and gave this national holiday to the children he loved very much.

Anahtar Kelimeler

Children, National Sovereignty, National Holiday

Kaynakça

• Acun, F. (2010). Atatürk ve Türk inkılap tarihi. Ankara: Siyasal Kitabevi Yayını.
• Ağaoğlu, A. (1925, 23 Nisan). Fakir çocukları unutmayalım. Hâkimiyet-i Millîye. https://www.nadirkitap.com/osmanlica-gazete-ottoman-newspaper-hakimiyet-i-milliye-23-nisan-1925-isyan-sahasinda-silvan-sahasinda-musademeler-lice-hani-civari-sitmalilar-m-dergi25916344.html (Erişim Tarihi:19.10.2022).
• Akın, V. (1990). Dr. Fuad Umay ve Hayatı. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Akın, V. (1997). 23 Nisan Millî Hâkimiyet ve Çocuk Bayramı’nın Tarihçesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (3), 91-96.
• Akşam. (1927, 22 Nisan). Yarın Hâkimiyet-i Millîye Bayramıdır.
• Aslan, İ. (1987). Dünyanın İlk Çocuk Bayramı 23 Nisan ve Uluslararası Çocuk Yılı. Belleten, XLVI(183), 567-594.
• CNN Türk. (2022, 23 Nisan). Atatürk'ün çocuklarla ilgili söylediği sözler. https://www.cnnturk.com/yasam/ataturkun-cocuklarla-ilgili-soyledigi-sozler?page=1 (Erişim Tarihi: 27.10.2022)
• Çocuk Bayramı. (1927, Nisan). “Bugünün Küçükleri Yarının Büyükleridir”. (1927, 30 Nisan). Gürbüz Türk Çocuğu, 1 (7), 1.
• Çocuk Haftası. (1929, 24 Nisan). Cumhuriyet. https://www.gastearsivi.com/gazete/cumhuriyet/1929-04-24/1 (Erişim Tarihi:19.10.2022).
• Dünya Bülteni. (2019). 23 Nisan nasıl çocuk bayramı oldu? www.dunyabulteni.net/haber/256991/23-nisan-nasilcocuk-bayrami-oldi (Erişim Tarihi: 14.10.2022)
• Himaye-i Etfal Cemiyeti. (1923, 23 Nisan). “Eriştiğimiz Büyük Bir Bayram Günü”. (1923, 23 Nisan). Hâkimiyeti Millîye Gazetesi, 4 (797), 1.
• Hürriyet. (2016, 23 Nisan). Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı Böyle Oldu. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/ulusal-egemenlik-ve-cocuk-bayramini-google-boyle-kutladi-en-guzel-23-nisan-siirleri-40093143 (Erişim Tarihi:19.10.2022).
• Hürriyet. (2017, 12 Ekim). UNESCO nedir? UNESCO’nun açılımı nedir? https://www.hurriyet.com.tr/gundem/unesco-nedir-unesconun-acilimi-nedir-40608493 (Erişim Tarihi:19.10.2022)
• Kanun No: 112. (1921, 2 Nisan). Resmi Gazete, Sayı:13.
• Kanun No: 2429. (1981, 19 Mart). Resmi Gazete, Sayı: 17284.
• Kanun No: 2739. (1935, 01 Haziran). Resmi Gazete. Sayı: 5262.
• Kurt, Ö. (2016, 21 Nisan), “23 Nisan İşte Böyle İlan Edildi”. Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23-nisan-iste-boyle-ilan-edildi-40092328 (Erişim Tarihi:20.10.2022)
• Nadi, Y. (1929, 23 Nisan). En Büyük Mesele. Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/99-yildir-bayram-90-yildir-hafta-olarak-kutlaniyor-1358353 (Erişim Tarihi:19.10.2022).
• Özçelik, M. (2011). 23 Nisan Bayramı’nın Ortaya Çıkışı ve 1922-1929 Yılları Arasında 23 Nisan Kutlamaları. Akademik Bakış Dergisi, 5 (9), 265-284.
• Sarıkaya, M. (2011, 19 Kasım). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti, Atatürk Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı.
• TBMM Arşivi/Düstur. (1921). Düstur 3. Tertip. Cilt II.
• TBMM Arşivi/Düstur. (1921). Düstur 3. Tertip. Cilt II.
• TBMM Arşivi/Düstur. (1935). Düstur 3. Tertip, Cilt XVI.
• TBMM/ Zabıt Ceridesi, (1921, 23 Nisan). Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtima:2, C:XVTL (23 Nisan 1337).
• TBMM/Zabıt Ceridesi. (1921). D:IV, C:VTI.
• TBMM/Zabıt Ceridesi. (1932). Dönem: IV, Düstur 3, İçtima:1, Cilt VII.
• Turhan, T. (2011, 1 Mayıs). Egemenlik günümüzde kayıtsız şartsız milletin mi? Kıbrıs Gazetesi. http://i-rep.emu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11129/1209/1/TurgutTurhanGazete21.pdf, 40092328 (Erişim Tarihi:20.10.2022).
• Umay, F. (1928). Gürbüz Türk Çocuğu Müsabakası. Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi, 20-21.
• Umay, F. (1950). Seçmenlerimle başbaşa. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• UNICEF. (2017). 1979’un Uluslararası Çocuk Yılı İlanı. https://www.unicefturk.org/?gclid (Erişim Tarihi:20.10.2022)