The Silent Dialogue of Narrative: Intertextuality in Mehlika Sultan’a Âşık Yedi Genç

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 4, 2081 - 2092, 30.10.2025

Özgül Özbek Giray

https://doi.org/10.21547/jss.1680173

Öz

The concept of intertextuality, rooted in Russian Formalism, is based on the relationship a text establishes with one or more other texts. Within the intertextual theory, every text is understood to engage, whether explicitly or implicitly, with previously written texts. Intertextuality gains significance not only through the author's deliberate association of a text with others but also through the reader's capacity to recognize and interpret these associations based on their literary and cultural knowledge. For this reason, any reading that seeks to uncover intertextuality must turn from the primary text toward the subtexts to which it alludes. This study aims to identify the intertextual relationship between Nezihe Muhittin’s short story Mehlika Sultan’a Aşık Yedi Genç, published in Yedigün magazine on March 3, 1937, and two other works: Yahya Kemal’s poem Mehlika Sultan, which functions as a subtext, and Edgar Allan Poe’s short story Bir Tablo. Muhittin’s story traces traditional Turkish literature and Western literary traditions. The narrative is shaped around themes frequently encountered in traditional tales love, journey, obstacles, and unfulfilled union which also appear as leitmotifs in Yahya Kemal’s poem Mehlika Sultan. Furthermore, the conclusion of the story evokes Nezihe Muhittin’s translated work Bir Tablo by Edgar Allan Poe. The author establishes an intertextual relationship between Mehlika Sultan’a Aşık Yedi Genç, Yahya Kemal’s poem, and Poe’s short story. This relationship is constructed through genre-based transformation, rewriting, imitation, reference, and allusion.

Anahtar Kelimeler

Intertextuality , Nezihe Muhittin , Yahya Kemal , short story , poem.

Anlatının Sessiz Diyaloğu Mehlika Sultana Aşık Yedi Genç'te Metinlerarasılık

Öz

Temelini Rus biçimcilerinden alan metinlerarasılık kavramı bir metnin bir veya birden fazla metinle kurduğu ilişkiyi esas alır. Metinlerarasılık kuramında her metin, kendisinden önce yazılmış başka metinlerle açık ya da örtük biçimde ilişki kurar. Metinlerarasılık, yazarın bilinçli olarak bir metni başka metinlerle ilişkilendirmesiyle değil, aynı zamanda okurun edebi ve kültürel birikimi sayesinde bu ilişkiyi fark edip yorumlamasıyla anlam kazanır. Bu sebeple metinlerarasılığı çözmeye yönelik her okuma ana metinden gönderme yapılan alt metinlere yönelmeyi gerekli kılar. Bu çalışmada ana metin olarak alınan, Nezihe Muhittin’in 3 Mart 1937’de Yedigün mecmuasında yayımlanan, Mehlika Sultan’a Âşık Yedi Genç hikâyesiyle alt metin konumunda yer alan Yahya Kemal’in Mehlika Sultan şiiri ile Edgar Allan Poe’nun Bir Tablo hikâyesi arasındaki metinlerarası ilişki tespit edilmeye çalışılmıştır. Mehlika Sultan’a Âşık Yedi Genç hikâyesi geleneksel Türk edebiyatından ve Batı edebiyatından izler taşır. Hikâyenin konusu geleneksel anlatılarda çoklukla işlenen aşk, yolculuk, engel ve kavuşamama izlekleri ile şekillenir bunlar aynı zamanda alt metin olan Mehlika Sultan şiirinde de kullanılan izleklerdir. Şiirin “düzyazılaştırılması” metnin yeniden bir üretime girmesine ve farklı bir tür olarak anlamlandırılmasına olanak tanır. Hikâyenin sonuç kısmı ise Nezihe Muhittin’in Edgar Allan Poe’dan tercüme ettiği Bir Tablo adlı eserini anımsatır. Böylece yazar Mehlika Sultan’a Âşık Yedi Genç hikâyesiyle Yahya Kemal’in Mehlika Sultan şiiri ve Edgar Allan Poe’nun Bir Tablo hikâyesi arasında metinlerarası ilişki kurar ve bu ilişkiyi “türe dayalı dönüşüm, yeniden yazma, taklit, gönderge ve anıştırma” teknikleri vasıtasıyla yapılandırır.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık , Nezihe Muhittin , Yahya Kemal , hikâye , şiir.

Kaynakça

• Aktulum, K. (1999). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, K. (2022). Folklor ve metinlerarasılık. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
• Alpaslan, G. G. (2007). Metinlerarası ilişkiler ve Gılgamış Destanının çağdaş yorumları. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Aytaç, G. (2003). Genel edebiyat bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (1974). Kendi gök kubbemiz. İstanbul: Fetih Cemiyeti Neşriyatı.
• Büyükkavas Kuran, Ş. (2022). Metinlerarasılık kuramı. Şahin, V. (Ed.). Edebiyat kuramı ve eleştiri (1. Baskı, s. 865-900). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çetin, N. (2012). Roman çözümleme yöntemi. Ankara: Öncü Kitap.
• Ecevit, Y. (2001). Türk romanında postmodernist açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Enginün, İ. (2007). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Hüküm, M. (2017). İhsan Oktay Anar’ın “Puslu Kıtalar Atlası” romanının metinlerarası ilişkiler açısından değerlendirilmesi. Akademik Matbuat, 1 (1), 38-51.
• İnce, M. S. (2022). Melike Günyüz edebiyatında metinlerarası ilişkiler, yeniden yazım ve kültürel adaptasyon. İnce, M. S., Yılmaz, H. (Ed.). Metinlerarasılık yeniden yazım ve adaptasyon (s. 24-39). İstanbul: Erdem Yayınları.
• Kaplan, M. (2006). Türk Edebiyatı üzerine araştırmalar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Moran, B. (2007). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Muhittin, N. (3 Mart 1937), Mehlika Sultan’a âşık yedi genç. Yedigün, (208), 20-21.
• Özbalcı, M. (2006). Yahya Kemal’in duygu ve düşünce dünyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özdemir, S. (2017). Metinlerarasılık yöntemleri. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Poe, A. A. (Temmuz 1934). Bir tablo. (Muhittin, N. Çev.) Resimli Şark, (43), 11.
• Tanpınar, A. H. (2007). Yahya Kemal. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Zihnioğlu, Y. (2006). Nezihe Muhiddin bütün eserleri 1,2,3,4. İstanbul: Kitap Yayınları.