Hastanelerin Radyasyon Alanlarını İçeren Birimlerde Görev Alan Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği İkliminin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 68 - 79, 21.12.2022

Selim Öğüt , Güfte Caner Akın

https://doi.org/10.53525/jster.1209911

Öz

Bu çalışmada, hastanelerin radyasyon içeren birimlerinde görev yapan sağlık çalışanlarının güvenlik iklimini ölçmek ve çalışanların yeterli bir algıya sahip olup olmadıklarını belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan anket İskandinav Güvenlik İklimi Ölçeğinin (NOSACQ-50) Türkçe çevirisidir. Anketi doğrulamak için açıklayıcı ve keşfedici faktör analizi kullanılmıştır. Güvenilirlik, Cronbachs alpha kullanılarak değerlendirilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi anlamak için korelasyon, t-testi ve Anova testi kullanılmıştır. Araştırmada evrenini hastanelerin radyasyon içeren alanlarında görev yapan sağlık çalışanları oluşmaktadır. Araştırmaya üniversite, devlet, özel ve diğer hastane gruplarında çalışan sağlık çalışanları dahil edilmiştir. Ayrıca araştırma İstanbul ili olarak sınırlandırılmıştır. Araştırmanın örneklemini 298 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Güvenlik iklimi skoru 0,49406 standart sapma ile 2,9820 olarak hesaplanmış ve NOSACQ-50 talimatına göre sonuçlar 2,50’nin üzerinde olduğu için pozitif olarak değerlendirilmiştir. Keşfedici faktör analizi, yedi boyut için NOSACQ-50’nin orijinal versiyonundan farklı olarak altı boyut ortaya koymuştur. Bu çalışma, birinci yazarın İstanbul Gelişim Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezinden türetilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik İklimi, Güvenlik Kültürü, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği, Sosyal Politika

Evaluation of Occupational Health and Safety Climate in Health Workers Working in Units Containing Radiation Fields of Hospitals

Öz

For Occupational Health and Safety, it is very important to determine the safety climate in work environments and to examine the changes that are affected. It is foreseen that the studies to be carried out on this subject will reduce the work accidents and occupational diseases. In this study, the safety climate of healthcare personnel working in radiation-containing areas of hospitals was evaluated with the NOSACQ-50 scale, which has been used in many sectors before. In addition, the research is limited to the province of Istanbul. The sample of the study consists of 298 health workers. After the conceptual framework was revealed in the research, hypotheses were determined and correlation, t-test and ANOVA methods were applied. Demographic questions were added to the scale consisting of 50 items and the original 7-dimensional structure was divided into 6 dimensions. The Turkish version of NOSACQ-50 has been proven to be sufficient to determine the safety climate of healthcare professionals working in radiation-containing units of hospitals, as in the original scale. This study is derived from the first author's master's thesis at Istanbul Gelişim University, Department of Occupational Health and Safety.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik İklimi, Güvenlik Kültürü, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği, Sosyal Politika

Kaynakça

• [1]. O. Tuğçe, “2012-2019 Yılları Arasında Maden Sektöründe Yaşanan İş Kazalarının Analizi ve ÇKKV Yöntemlerinin Katkısı”, Journal of Science, Technology and Engineering Research, c. 2, sy 2, ss. 101-109.
• [2]. S. Dursun, “Güvenlik Kültürünün Güvenlik Performansi Üzerine Etkisine Yönelik Bir Uygulama”, PhD Thesis, Bursa Uludag University (Turkey), 2011.
• [3]. F. Birdişli ve A. Başurgan, “Güvenlik Politikalarının Konstrüktivist Bir Unsuru Olarak Güvenlik Kültürü ve Türkiye Örneği”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 4, sy 4, ss. 58-78, 2017.
• [4]. S. Aytaç, “İş kazalarını önlemede güvenlik kültürünün önemi”, Türk Metal Dergisi, c. 147, ss. 1-8, 2011.
• [5]. G. Caner Akın (Ed.), Güvenlik kültürü ve güvenlik iklimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• [6]. G. Akalp ve S. Aytaç, “İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Güvenlik Kültürü Oluşumu ve Bir Uygulama”, IV. Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı Bildirisi, ss. 67-105, 2005.
• [7]. Y. Yousefi vd., “Validity assessment of the Persian version of the Nordic Safety Climate Questionnaire (NOSACQ-50): A case study in a steel company”, Safety and health at work, c. 7, sy 4, ss. 326-330, 2016.
• [8]. L. S. Marín, H. Lipscomb, M. Cifuentes, ve L. Punnett, “Perceptions of safety climate across construction personnel: Associations with injury rates”, Safety science, c. 118, ss. 487-496, 2019.
• [9]. D. Zohar, “Safety climate in industrial organizations: theoretical and applied implications.”, Journal of applied psychology, c. 65, sy 1, s. 96, 1980.
• [10]. U. Türen, Y. Gökmen, İ. Tokmak, ve M. Bekmezci, “Güvenlik iklimi ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalişmasi.”, Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, c. 19, sy 4, 2014.
• [11]. A. F. Çakmak ve T. AGM, “Sağlık çalışanlarının güvenlik iklimi algıları ve güvenlik tedbirlerine uyma davranışlarının incelenmesi”, Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, c. 1, sy 1, ss. 46-57, 2017.
• [12]. F. S. Koydemir, S. Akyürek, ve E. M. Topçuoğlu, “Çalışma hayatında ve günlük yaşamda güvenlik kültürü”, BİLGESAM Yayınları, İstanbul, 2014.
• [13]. M. Çoban, “İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının hastane çalışanları tarafından değerlendirilmesi”, Master’s Thesis, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, 2019.
• [14]. A. Beşer, “Sağlık çalışanlarının sağlık riskleri ve yönetimi”, 2012.
• [15]. Önen, S. Radyasyon Biyofiziği (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi. 1993
• [16]. D. F. Gökharman, S. Aydın, ve P. N. Koşar, “Radyasyon güvenliğinde mesleki olarak bilmemiz gerekenler”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 7, sy 2, ss. 35-40, 2016.
• [17]. M. Özcan ve P. Topçuoğlu, “Akut Radyasyon Sendromu”, Nükleer Kaza veya Terörist Atakta Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyon, 2008.
• [18]. T. YE, “Tanısal Radyolojide Radyasyondan Korunma”, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Yayınları, ss. 2-20, 2002.
• [19]. “ICRP”. https://www.icrp.org/ (erişim 09 Eylül 2022).
• [20]. M. Karataşlı ve Ö. Tahsin, “İş güvenliğinde dozimetreler”, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, c. 10, sy 1, ss. 15-31, 2018.
• [21]. L. Brateman, “The AAPM/RSNA physics tutorial for residents: radiation safety considerations for diagnostic radiology personnel”, Radiographics, c. 19, sy 4, ss. 1037-1055, 1999.
• [22]. P. Kines vd., “Nordic Safety Climate Questionnaire (NOSACQ-50): A new tool for diagnosing occupational safety climate”, international Journal of industrial Ergonomics, c. 41, sy 6, ss. 634-646, 2011.