A Study on the Culinary Culture of the Ahıska Turks

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 76 - 95, 01.07.2025

Chynara Zhyrgalbek Kyzy , Ümit Sormaz

Öz

This research examines the culinary culture of the Ahıska Turks in the context of traditional dishes and food practices on special occasions. The Ahıska Turks, dispersed across different geographies due to historical migration processes, have preserved their culinary culture as a strong symbol of identity and belonging throughout these movements. The study is shaped through literature review and interviews.
In addition to the traditional dishes of the Ahıska Turks, the study also covers the meals prepared for special occasions such as weddings, circumcision ceremonies, and funerals. The meals prepared for these occasions are not only a means of nourishment but also emerge as important rituals that reinforce social solidarity and sustain cultural identity. Alongside the staple dishes of the Ahıska cuisine—such as meat dishes, pastries, and dairy products—the traditional practices involved in the preparation, presentation, and consumption of these meals also play a significant role.
Furthermore, the findings obtained throughout the study reveal that the culinary culture of the Ahıska Turks functions as a means of preserving and transmitting social memory, regardless of modernization processes and changes in settlement locations. Food has served as a vehicle for sustaining the nomadic past, cultural ties, and social values of the Ahıska Turks.
This study aims to contribute to documenting the culinary culture of the Ahıska Turks, ensuring the transmission of this cultural heritage to future generations, and enhancing the understanding of the similarities and differences between this culture and those of other Turkish communities in the diaspora.

Anahtar Kelimeler

Tourism , Gastronomy and Culinary Arts , Food Culture , Ahıska Turks , Kyrgyzstan.

Ahıska Türkleri’ nin Yemek Kültürü Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırma, Ahıska Türkleri’ nin yemek kültürünü, geleneksel yemekler ve özel günlerdeki yemek pratikleri bağlamında incelemektedir. Ahıska Türkleri, tarihsel göç süreçleriyle farklı coğrafyalara dağılmış, bu süreçte yemek kültürünü kimlik ve aidiyetin güçlü bir sembolü olarak muhafaza etmiştir. Araştırma, literatür taraması ve görüşmeler üzerinden şekillendirilmiştir.
Çalışma, Ahıska Türkleri’ nin geleneksel yemeklerinin yanı sıra düğün, sünnet, cenaze gibi özel gün yemeklerini de kapsamaktadır. Özel günlerde hazırlanan yemekler sadece beslenme aracı değil, toplumsal dayanışmayı pekiştiren, kültürel kimliği yaşatan önemli ritüel olarak öne çıkmaktadır. Ahıska mutfağının temel yemekleri arasında yer alan et yemekleri, hamur işleri ve süt ürünlerinin yanı sıra, bu yemeklerin hazırlanışı, sunumu ve tüketimi sırasında uygulanan geleneksel pratikler de belirleyici bir rol oynamaktadır.
Ayrıca, çalışma boyunca elde edilen bulgular, Ahıska Türkleri' nin yemek kültürünün, modernleşme süreçlerinden ve yerleşim yerlerinin değişmesinden bağımsız olarak, toplumsal belleği koruma ve aktarma işlevi taşıdığını ortaya koymuştur. Yemekler, Ahıska Türkleri' nin göçebe geçmişini, kültürel bağlarını ve toplumsal değerlerini yaşatan bir araç olmuştur.
Bu çalışma, Ahıska Türkleri' nin yemek kültürünü belgeleyerek, bu kültürel mirası gelecek nesillere aktarmak ve bu kültürün, diasporadaki diğer Türk toplulukları ile benzerlikleri ve farklarını daha iyi anlayabilmek adına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turizm , Gastronomi ve Mutfak Sanatları , Yemek Kültürü , Ahıska Türkleri , Kırgızistan

Kaynakça

• Akkieva, S. (2019). Этнокультурное развитие турок-месхетинцев (ахыска) в Кабардино-Балкарии 1969-2019 гг. Культура и цивилизация, том 9, №3А.
• Aydıngün, A., Harding, Ç., Hoover M., Kuznetsov, I., ve Swerdlow, S. (2006). Meskhetian Turks - an introduction to their history, culture and ressetlement experiences. Washington: Center of Aplied Linguistics, Culture Profile.
• Beşerli, H. (2011). Türk kültüründe güç, iktidar, itaat ve sadakatin yemek sembolizmi esasında değerlendirilmesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 58, 139-141.
• Deveci, B. (2022). Kültür ve yemek kültürü. Yemek Kültür ve Toplum içinde. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Faigov, O. (2020). Ahıska Türklerinde din, kültür, kimlik ve iletişim. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7(2), ss.1136–1157.
• Gençer, B. (2022). Türkiye’de yaşayan Ahıska Türklerinin halk müziği kültürünün incelenmesi (Posof, Şenkaya, Şavşat, Yusufeli, Oltu Örneği) (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güzeloğlu, C. (2017). Kazakistan’da Çimkent bölgesinde sürgünde yaşayan Ahıska Türklerinin kültür çatısı: Doğum, düğün, ölüm adetleri (Yüksek Lisans Tezi). Ardahan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ardahan.
• Hacılı, A. (2014). Ahıskalı Türklerin medeniyeti. Uluslararası Ahıskalı Türklerin Hukuki ve Sosyal Sorunları Sempozyumu, Giresun, s.467-470.
• Keleş, E. (2020). Türkiye’deki Ahıskalı Türklerin sosyal ve kültürel yaşamları (Yüksek Lisans Tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
• Kocaalan, M. (2017). Ahıska Türklerine ait yemek kültürünün füzyon mutfağa etkilerinin araştırılması. Uluslararası Ahıska Türkleri Sempozyumu, 1, s.511-518.
• Köksal, A. (2007). Bişkek’te yaşayan Ahiska Türklerinin folklorik değerleri ve oyun müzikleri (Yüksek Lisans Tezi). Kirgizistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bişkek.
• Kütükçü, A. (2005). Uluslararası hukuk çerçevesinde Ahıska Türkleri ’nin anavatanlarına dönüş sorunu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 272.
• Mammadov, R. (2014). Sürgünde yaşayan Ahıskalı Türklerin kültürel direnişi. Uluslararası Ahıskalı Türklerin Hukuki ve Sosyal Sorunları Sempozyumu, s.391-403.
• Nasirova, A. (2024). Azerbaycan’da yaşayan Ahıska Türklerinin etno-kültürel özellikleri: Kuba ve Hacmaz bölgesi örneğinde. Academic Journal of History and Idea, 11(5), 3035–3044.
• Nirun, N. ve Özönder, M. (1990). Türk sosyo-kültür yapısı içinde âdetler, örfler, görenekler, gelenekler, millî kültür unsurlarımız üzerinde genel görüşler. Ankara: AKM Yayıncılık.
• Sağır, A. (2012). Bir yemek sosyolojisi denemesi örneği olarak Tokat mutfağı. Turkish Studies, 4, 2675-2695.
• Seçim, Y. ve Kaya, M. (2019). Türkiye’de yaşayan Ahıska Türklerinin yemek kültürü. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1631-1647.
• Şen, Ü. ve Delice, F. (2014). Ahıska Türklerinin müzik kültürlerine yönelik bir araştırma. Turkish Studies, 1851.
• Talas, M. (2005). Tarihi Süreçte Türk beslenme kültürü ve Mehmet Eröz’e göre Türk yemekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 18, s.273- 283.
• Uludağ, H. (2018). Kazakistan’da yaşayan Ahıska Türkleri’ nin folkloru (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• URL-1 (2025). Ahıska Türkleri’ nin Milli Mutfak Kültürü. Erişim tarihi: 08.02.2025, Erişim adresi: https://9lib.net/article/türkleri̇ni̇n-mi̇lli̇-kültürü-sürgünde-yaşayan-ahıska-türklerinin-folklor.6qm335wy.
• URL-2 (2025). Feşrun, Pinterest, Erişim tarihi: 15.05.2025, Erişim Adresi: https://i.pinimg.com/736x/eb/b5/bb/ebb5bb8b7e825072f1b966b1a103b921.jpg. Yenal, N. (1996). Bir araştırma alanı olarak yeme-içmenin tarihi ve sosyolojisi. Toplum ve Bilim, 71, ss.195-227.