Coğrafi işaretli yöresel ürünlerin destinasyonlar açısından önemi: Kapadokya Bölgesi örneği

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 61 - 78, 01.07.2021

Firdevs Yönet Eren Aybüke Ceyhun Sezgin

Öz

Destinasyonların belirli bir yörede üretilen gastronomik ürünlerin doğallığının ve kalitesinin sürdürülebilirliğini koruma altına almak için coğrafi işaret sistemini kullanmaları oldukça önemli bir faktördür. Coğrafi işaretler, ürünün kaynaklandığı coğrafi bölgeyi ve ürün kalitesini garanti etmeleri, ürünün tanınmışlığını ve katma değerini artırmaları; ait oldukları yöreye ekonomik katkı sağlamaları, üretici ve tüketicileri korumaları açısından önemli bir rol üstlenmektedir. Ürünün kökeni ile olan sağlam bağından dolayı insanların ürünün üretildiği coğrafyaya seyahat etmelerini sağlayan coğrafi işaretler turizmin canlanmasına, yerel ve yöresel ürünlerin ön plana çıkmasına önemli katkılar sağlamaktadır. Türkiye’nin doğal güzellikleri ile ön plana çıkan Kapadokya Bölgesi, bulunduğu coğrafi konum itibariyle turizm açısından önemli bir destinasyondur. Yeme ve içme kültürü bakımından kendine özgü ayırt edici özellik ve farklılıklara sahip olan bölge zengin bir çeşitliliğe sahiptir ancak gastronomi turizmi açısından hakettiği değeri görememektedir. Bu çalışmada Kapadokya Bölgesi’nin sahip olduğu coğrafi işaret ile tescilli ürünler belirlenerek ürünlerin özellikleri açıklanmaya çalışılmış ve coğrafi işaretli yöresel ürünlerin destinasyonlarda turizm ürünü olarak kullanılmasının önemine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaret, Kapadokya Bölgesi, destinasyon, Gastronomi turizmi

The importance of geographical indication local products in terms of destinations: The case of Cappadocia Region

Öz

It is an important factor that destinations use the geographical indication system to protect the sustainability of the natural and quality of gastronomic products produced in a certain region. Geographical indications, guaranteeing the geographical region and product quality from which the product originates, increasing the recognition and added value of the product; they play an important role in terms of providing economic contribution to the region they belong to and protecting the producers and consumers. Due to its strong connection with the origin of the product, geographic indication that enable people to travel to the geography where the product is produced make important contributions to the revival of tourism and to the prominence of local and regional products. Turkey's Cappadocia region to the fore with natural beauty, is an important tourist destination as geographical location. The region, which has its own distinctive features and differences in terms of eating and drinking culture, has a rich diversity but does not see the value it deserves in terms of gastronomic tourism. In this study, the geographical features of the Cappadocia Region and proprietary products have been identified and the properties of the products have been tried to be explained and the importance of using the geographical indication local products as tourism products in the destinations has been mentioned.

Anahtar Kelimeler

Geographical Indication, Cappadocia Region, Gastronomic Tourism

Kaynakça

• 555 sayılı KHK. (1995). Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında 555 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname. 27/06/1995 tarih ve 22326 sayılı Resmi Gazete.
• Ajansı, A. K. (2014). Kapadokya’da Turizm Yatırım Olanakları.
• Akın, E.B. (2006). Coğrafi İşaret Olarak Tescil Edilmiş Malatya Kayısısının Teknolojik Özelliklerinin Saptanması ve Gıda Güvenliği Açısından Araştırılması. Yayınlanmış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alonso, A.D. and Liu, Y. (2011). The Potential for Marrying Local Gastronomy and Wine: The Case of the ‘Fortunate Islands’. International Journal of Hospitality Management, 30(4), 974-981.
• Bojnec, S. (2006). Tourism Development in Rural Areas. Österreichische Gesellschaft Für Agrarökonomie, Tagungsband, 79-80.
• Ceyhun-Sezgin, A. (2016, 7-9 Nisan). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Gastronomi Turizmine Yansımaları. I. Ulusal Alternatif Turizm Kongresi’nde sunuldu. Erzincan. 350-356.
• Çalışkan, V. ve Koç, H. (2012). Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 28, 193-214.
• Demirer, H.R. (2010). Yöresel Ürün ve Coğrafi İşaretler; Fransa ve Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmış Doktora Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya.
• Ersun, N. ve Arslan, K. (2009). Alternatif Turizm Çeşidi Olarak Kapadokya Bölgesi’nde Kongre Turizmini Geliştirme Olanakları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (34), 139-164.
• Ertan, A. (2010). Prestijli Tarım Ürünlerinin Pazarlanmasında Kalite ve Coğrafi İşaret Kavramlarının Tutundurulması ve Bu Bağlamda Tarım Satış Kooperatiflerinin Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(12), 157-170.
• Giray, H., Özkan, F.Z. ve Oran, H. (2012). Yerel Ürünlerin Ekonomik Kalkınmadaki Önemi. Verimlilik Dergisi, 109.
• Gökovalı, Ü. (2007). Coğrafi İşaretler ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 21(2), 141-160.
• Gönenç, S., (2007). Coğrafi İşaretlerin Koruyucu Mekanizmasını Engelleyen Faktörler. Gıda Mühendisliği Dergisi, TMMOB Yayını. 10 (25), 45-54.
• Green, G.P. and Dougherty, M.L. (2008). Localizing Linkages for Food and Tourism: Culinary Tourism as a Community Development Strategy. Community Development, 39(3), 148-158.
• Gürsu, R.P.D. (2008). Avrupa Birliği’nde Kalite Politikası ve Türkiye’nin Uyumu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. AB Uzmanlık Tezi. Ankara.
• Hall. C.M., Sharples, L., Mitchell, R., Macionis, N. and Cambourne, B. (2003). Food Tourism around The World: Development, Management and Markets. Oxford: Butterworth Heinemann. 1-24.
• Ilıcalı, G. (2005). Coğrafi İşaretler, Coğrafi İşaretlerde Denetim ve Denetimde Akreditasyonun Önemi. Ankara Üniversitesi, Avrupa Toplulukları Araştırma Uygulama Merkezi (ATAUM), 36. Dönem Avrupa Birliği Temel Eğitim Programı Semineri’nde sunuldu, Ankara.
• İloğlu, N. (2014). Coğrafi İşaretlerin Tescili ve Denetimi Üzerine Farklı Ülke Sistemlerinin İncelenmesi ve Türkiye Uygulaması. Türk Patent ve Marka Kurumu Uzmanlık Tezi. Ankara.
• İnternet: Aksaray Egemen Gazetesi, 2016. Http://Aksarayegemengazetesi.Com/Aksarayin-Nesi-Meshur--Denildiginde-İlk-Akla--Gelen-İnceelek-Tatlisi-Haber-7534 adresinden 30 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Aksaray Haber, 2015. Http://Www.Radikal.Com.Tr/Aksaray-Haber/Unutulmus-Lezzet-Tulum-Kebabi-Turk-Mutfagina-Kazandirildi-1387157/ adresinden 30 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Bünyan Belediyesi, 2018. Http://Www.Bunyan.Bel.Tr/Bunyan-Gilaburu.Html adresinden 29 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Develi Belediyesi, 2018. Http://Www.Develi.Bel.Tr/Bdetay.Asp?İd=3 adresinden 28 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Dünya Gıda, 2018. Http://Www.Dunyagida.Com.Tr/ adresinden 27 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Gilaburu, 2018. Https://Www.Gilaburu.Com.Tr/Sayfa/Gilaburu-Nedir-Faydalari-Nelerdir adresinden 29 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Kayseri Valiliği, 2018c. http://kayseri.gov.tr/kayseri-mantisi adresinden 28 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Sabah, M., 2017. Https://Www.Dunya.Com/ adresinden 28 Haziran 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Tomarza Valiliği, 2018. Http://Www.Tomarza.Gov.Tr/Kabak-Cekirdegi adresinden 29 Haziran 2018’de alınmıştır.
• Kan, M. ve Gülçubuk, B. (2008, 25-27 Haziran). Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler. VIII. Tarım Ekonomisi Kongresi’nde sunuldu. Bursa.
• Kan, M., Gülçubuk, B. ve Küçükçongar, M. (2012). Coğrafi İşaretlerin Kırsal Turizmde Kullanılma Olanakları. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 14(22), 93-101.
• Kızıltepe, H. (2005). Türk Coğrafi İşaretler Mevzuatı, AB Mevzuatı ile Mukayesesi ve Bazı Önemli Ülkelerdeki Coğrafi İşaret Mevzuatı. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Türk Patent ve Marka Kurumu, Ankara.
• Mercan, G.O. ve Üzülmez, M. (2014). Coğrafi İşaretlerin Bölgesel Turizm Gelişimindeki Önemi: Çanakkale İli Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 67-94.
• Nanayakkara, T. (2011). Role of Intellectual Property in Enhancing the Competitiveness of The Tourism Industry. Netherland and France.
• Nizam, D. (2011). Coğrafi İşaretler ve Küresel Piyasalarda Yerelleşen Tarım Ürünleri: Ege Pamuğu Logosu Üzerine Bir Saha Çalışması. Ekolojik Krize Yanıtlar, Praksis, (25), 87-116.
• Oğuz, S. (2016). Gastronomi Turizminde Stratejik Gelişme: Doğu Akdeniz Bölgesi Perspektifi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Oraman, Y. (2015). Türkiye’de Coğrafi İşaretli Ürünler. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 76-85.
• Orhan, A. (2010). Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde, Coğrafi İşaretlerin Kullanımı: İzmit Pişmaniyesi Örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi 21(2), 244-254.
• Özkan, N. (2013). Pastırma Sözü Üzerine. Dil Araştırmaları, 13(13), 45-55.
• Sormaz, Ü., Bozkurt, S. ve Sevinç, E.K. (2018). Coğrafi İşaretleme. Nizamlıoğlu, F. (Editör). Gastronomide Güncel Konular. Billur Yayınevi. Konya.
• Soysal, M.İ., Elmacı, C. ve Doğru, Ü. (2010, 1-4 Temmuz). Organik Hayvansal Üretim ve Yerel Evcil Çiftlik Hayvan Irklarımızın Sürdürülebilir Korunma Sürecinde Coğrafi İşaretleme Kavramı, Türkiye I. Organik Hayvancılık Kongresi’nde sunuldu. Gümüşhane, 1-16.
• Sünnetçioğlu, S. ve Özkök, F. (2017). Güzel, Özgün ve İyi Yemeğin Peşindeki Yolculuk: Gastronomi. Journal of Awareness, 2, 585-596.
• Şahin, A. ve Meral, Y. (2012). Türkiye’de Coğrafi İşaretleme ve Yöresel Ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 88-92.
• Şahin, G. (2013). Coğrafi İşaretlerin Önemi ve Vize (Kırklareli)’nin Coğrafi İşaretleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15, 23-37.
• Şentürk, B. (2011). Coğrafi İşaretlerin Ekonomik Etkileri: Mikro ve Makro Açıdan Bir Değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Muğla.
• Tanrıkulu, M. (2011). Türkiye'de Coğrafi İşaretlerin Tespit ve Tescil Edilmesinin Önemi, Internatonal Socail Science Education Of Journal, 1(2), 173-184.
• Tekelioğlu, Y. ve Demirer, R. (2008). Küreselleşme Sürecinde Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretlerin Geleceği. İGEME’den Bakış Dergisi, 36, 87-102.
• Tepe, S. (2008). Coğrafi İşaretlerin Ekonomik Etkileri. T.C. Türk Patent ve Marka Kurumu Markalar Dairesi Başkanlığı. Ankara.
• Türk Patent ve Marka Kurumu, (2012). Marka ve Coğrafi İşaret Başvurularının Hazırlanması, Marka ve Coğrafi İşaret İşlemleri İle İlgili Bilgiler ve Gerekli Belgeler. Ankara. TPK Yayınları.
• Türk Patent ve Marka Kurumu, (2018). Coğrafi İşaretler. Türk Patent ve Marka Kurumu Yayın Grubu.
• Türkeş, M. (2005). Orta Kızılırmak Bölümü Güney Kesiminin (Kapadokya Yöresi) İklimi ve Çölleşmeden Etkilenebilirliği. Ege Coğrafya Dergisi, 14(1-2).
• Zuluğ, A. (2010). Coğrafi İşaretli Gıdalara İlişkin Tüketici Tercihleri Üzerine Bir Araştırma: İstanbul Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.