Mersin Şehir Merkezinde Bulunan Tarihi Kamu Binalarının Giriş Cepheleri (1850-1955)

Yıl 2019, , 19 - 48, 22.06.2019

Halil Elemana

https://doi.org/10.38000/juhis.539368

Öz

Mersin’in 1850’den sonraki idari değişimleri, kamu yapılaşmasını etkilemiş bunun sonucunda kentleşme süreci hız kazanmıştır. Kent çekirdeği, bu yapılaşmanın ekseninde şekillenmiş ve bugünkü tarihi kent dokusu oluşmuştur. Mersin kent merkezindeki tarihi kamu yapılarını toplu halde değerlendiren bir çalışma olmaması ve tarihi binaların cepheleri özelinde incelemeye alınmaması nedeniyle ortaya çıkan eksiklik, bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Tarihi kamu yapılarının giriş cephesinin incelendiği bu çalışmada; cepheler tanımlandıktan sonra karşılaştırmalı bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Cephe tasarımında etkili olan unsurlar doğrultusunda dönemsel ayrımlar üzerinden değerlendirilen cepheler, simgesel ifadeler noktasında da anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Karşılaştırmalı değerlendirmesi yapılan bina cephelerinin, yerel, bölgesel ve tarihsel koşullara göre şekillendiği görülmekle birlikte Akdeniz liman kent mimarisinden de etkiler barındırdığı tespit edilmiştir. Öte yandan kamu binalarının cephelerindeki simgesel ifadeler hem Osmanlı hem de Cumhuriyet dönemlerinde merkeziyetçi politikanın izlerini barındırmaktadır. Çalışmanın içeriğinde yer alan binalar, devletin doğrudan yaptırdığı ve kamu hizmetine sunduğu yapılar olup sonradan kamu yapısına dönüştürülen binalar bu çalışmanın kapsamı dâhilinde değildir.

Anahtar Kelimeler

Mersin, Kamu Binası, Cephe, Mimari, Osmanlı

Entrance Fronts Of Historic Public Buildings In Mersin City Center (1850-1955)

Öz

The administrative changes of Mersin after 1850 affected the public construction and as a result the urbanization process gained speed. The city core was formed on the axis of this construction and its present historical urban fabric was formed. The aim of this study is the lack of a study evaluating the historical public buildings in the city center of Mersin and the lack of examination of the historical buildings in the context of the facades. In this study, which examines the entrance front of historical public buildings; After defining the facades, a comparative evaluation was made. The facades which were evaluated on the periodic distinctions according to the elements that are effective in the facade design, have been tried to be made sense at the point of symbolic expressions. It has been determined that the facades of the buildings, which are evaluated comparatively, are shaped according to local, regional and historical conditions, and they also have influences from the Mediterranean port city architecture. On the other hand, symbolic expressions on the facades of public buildings have traces of centralization politics in both Ottoman and Republican periods.The buildings in the context of the study are the buildings that are directly constructed by the state and are offered to the public service, the buildings which were later converted into public structures are not within the scope of this study.

Anahtar Kelimeler

Mersin, Public Building, Facade, Architecture, Ottoman

Kaynakça

• [1] Akar, T., & Caner Yüksel, Ç. (2015). Mersin Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Yerleşkesi ve Müdürlük İdare Binası Üzerine Bir Değerlendirme. Y. Sarıkaya Levent, & M. Uçar (Ed.) Mersin'den Mimarlık Planlama Tasarım Yazıları Tamer Gök'e Armağan içinde (s. 13-29). Mersin: Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• [2] Akpolat, M. S. (2002). Adana-Mersin Demiryolu İstasyon Binaları / XIX. Yüzyıl Osmanlı Mimarlığından Bir Kesit. Kolokyum 19. yy'da Mersin ve Akdeniz Dünyası (s. 110-115). Mersin: Mersin Üniversitesi Akdeniz Kent Araştırmaları Merkezi.
• [3] Akyürek, G. (2011). Bilgiyi Yeniden İnşa Etmek Tanzimat Döneminde Mimarlık, Bilgi ve İktidar. Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• [4] Aslan, D. (2001). Tevfik Sırrı Gür Ve İçel Valiliği. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• [5] Başgelen, N. (1998). Bir Zamanlar Mersin. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• [6] Baruh, L. T. (2018, Şubat). Mülkiyet, Finans ve Mimarlık: Osmanlı Bankası Şube Binaları. Toplumsal Tarih(290), 26-35.
• [7] Bozdoğan, S. (2012). Modernizm ve Ulusun İnşası. İstanbul: Metis Yayınevi.
• [8] Develi, Ş. (1993). Dünden Bugüne Mersin. Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi.
• [9] Develi, Ş. (2001). Dünden Bugüne Mersin 1836-1990. Mersin: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası.
• [10] Develi, Ş. (2004). Eserleriyle Anıtlaşan Vali: Tevfik Sırrı Gür. Mersin: Akdeniz Belediyesi.
• [11] Develi, Ş. (2007). Eski Mersin'de Yaşam. Mersin: Avcı Ofset.
• [12] Dizdar, S. İ. (2008). 19. Yy. Kenti Mersin'de Ulusal Mimari Yansımaları. Mersin Sempozyumu. I, s. 1040-1046. Mersin: Mersin Valiliği.
• [13] Eyice, S. (1981). XVIII. Yüzyılda Türk Sanatında ve Türk Mimarisinde Avrupa Neo-Klasik Üslubu. Sanat Tarihi Yıllığı(9-10), 163-190.
• [14] Grabar, O. (2010). İslam Sanatının Oluşumu. (N. Yavuz, Çev.) İstanbul: Kanat Kitap.
• [15] Gurallar Yeşilkaya, N. (2003). Halkevleri: İdeoloji ve Mimarlık. İstanbul: İletişim Yayınları.
• [16] Holtay, A. H. (1949). Mersin İş Bankası Binası. Arkitekt (7-10), 150-153.
• [17] Küreğibüyük, Z. İ. (2011). Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı Bağlamında Arif Hikmet Holtay. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [18] Kaya, Ş. (2010). Bazı Liman Kentlerindeki Örnekler Işığında Tanzimat Dönemi ve Sonrasında İnşa Edilen Gümrük Binalarının Mimari Özellikleri . Sosyal Bilimler Dergisi(4), 73-92.
• [19] Mazak, M. (2013). Osmanlı Deniz Ticaretinin Yükselen Değeri Mersin (1812-1923). Mersin: Mersin Deniz Ticaret Odası Yayınları.
• [20] Naycı, N. (2005). The Restoration Project Of The Old Agricultural Bank Building In Mersin. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [21] Oban Çakıcıoğlu, R. (2007). Levanten Kavramı ve Levantenler Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (22), 337-356.
• [22] Özdemir, E., & Başkaya, A. (25-26 Mart 2006). Tarihsel Süreçte Kamu Yapısı Cephesi: Ulus-Sayıştay ve Ankara Ticaret Odası. Çatı Cephe Fuarı Sempozumu (s. 1). Ankara: Çatı-der.
• [23] Roth, L. M. (2000). Mimarlığın Öyküsü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• [24] Sözen, M. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• [25] Sözen, M., & Tapan, M. (1973). 50 Yılın Türk Mimarisi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• [26] Sözen, M., & Tanyeli, U. (1986). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• [27] Scruton, R. (1979). The Aesthetics Of Architecture. London: Princeton University Press.
• [28] Şenyiğit, ö., & Erten, E. (2011, Haziran). Adana-Mersin Demiryolu Hattı Üzerindeki İstasyon Binalarının Tarihi ve Mimari Analiz. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(1), 37-55.
• [29] Taner, N. (2016, Şubat). Anılardaki Mersin İleri İlkokulu. Mersin Deniz Ticareti Dergisi, s. 20-22.
• [30] Ünlü, T. (2008). Mersin Kent Merkezinin Biçimlenmesinde Dönüm Noktası: İller Bankası Planı. Mersin Sempozumu. I, s. 1000-1015. Mersin: Mersin Valiliği.
• [31] Ünlü, T. S. (2007). XIX. Yüzyılda Mersin'in Kentsel Gelişimi. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• [32] Ünlü, T. S. (2016). Mersin’in Cumhuriyet Modernleşmesi Sürecini Bir Eğitim Yapısı Üzerinden Okumak: Mersin Lisesi (Tevfik Sırrı Gür Lisesi). Megaron, 11(3), 449-466.
• [33] Ünlü, T., & Ünlü, T. S. (2012). Gelişen Ticaret Değişen Kent Mersin 1850-1950. Mersin: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası.
• [34] Vural, S. (2007). Mersin Halkevi Mersin Kültür Merkezi. Ankara: Mutluson Yayınları.
• [35] Vural, S. (2010). Huğ'dan Gökdelene Mersin. Mersin: Mersin Valiliği.
• [36] Wölfflin, H. (2016). Mimarlık Psikolojisine Öndeyişler. (A. Tümertekin, & N. Ülner, Çev.) İstanbul: Janus Yayıncılık.
• [37] Yavuz, Y., & Özkan, S. (1998). Osmanlı Mimarlığının Son Yılları. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Tükiye Ansiklopedisi, IV, 1078-1085.
• [38] Yenişehirlioğlu, F. (1995). Mersin Evleri. Ankara : T.C. Kültür Bakanlığı.
• [39] www.levantineheritage.com
• [40] www.pinterest.com
• [41] www.wowturkey.com
• [42] www.istanbulmuzayede.com
• [43] www.archives.saltresearch.org
• [44] www.kgm.gov.tr
• [45] www.eskisehirkulturenvanteri.gov.tr
• [46] www.facebook.com
• [47] www.mtso.org.tr
• [48] www.flickr.com
• [49] www.alamy.com