Kurumsal Firmaların İç Kontrol, İç Denetim ve Riske Yaklaşımları

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 47, 192 - 201, 23.08.2017

Levent Özkardeş

Öz

Kurumsal yönetim fonksiyonlarından bir tanesi olan ‘kontrol’ faaliyetleri, esas itibariyle şirket içinde oluşturulan iç kontrol sistemi ile sağlanmakta; iç kontrol sisteminin etkin olarak işlem görmesi için de iç denetim uygulanmaktadır. İç denetim, başlarda geleneksel yaklaşım çerçevesinde uygulanır iken; 1980’li yıllarda ABD’de yaşanan firma krizlerinin (Enron vb.) etkisiyle, risk yönetimi de iç denetimin kapsamına girmeye başlamıştır. İç denetim zamanla risk odaklı uygulanmaya başlamış ve bu yaklaşım giderek ağırlık kazanmıştır. Çalışmamızda, Türkiye’deki firmaların bu konuya yaklaşımlarının ortaya konması hedeflenmiştir. Bu amaçla, iç kontrol ve iç denetim kavramları ve bunların risk unsuru ile ilişkisi ele alınmış; BISTKURY Endeksine kayıtlı 32 adet şirketin faaliyet raporları temel alınarak iç kontrol, iç denetim ve riskin etkileşimi üzerine içerik analizi yöntemi uygulanmıştır. Çalışma sonucunda; şirketlerin iç kontrol ve iç denetim olgularına verdikleri önem ile risk yönetimine yaklaşımları arasında doğrusal korelasyon bulunduğu; risk yönetimine ağırlık veren şirketlerin iç kontrol ve iç denetime de daha fazla önem verdikleri gözlemlenmiştir.

Kaynakça

• Adams, M. B. (1994), “Agency Theory and the Internal Audit”, Managerial Auditing Journal, Vol.9 No.8, s. 8-12
• Akyel, R. (2010), “Türkiye’de İç Kontrol Kavramı, Unsurları ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F., Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Yıl:2010 Cilt:17 Sayı:1, s. 83 – 97
• Anderson, U. (2003). “Assurance and Consulting Services”, Research Opportunities in Internal Auditing, The Institute of Internal Auditors Research Foundation, IIA, s. 97-113.
• Arcagök, S., Erüz, E. (2006), “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Sistemi”, HUD Yayını, Ankara.
• IIA (2015), Definition of Internal Auditing, “https://na.theiia.org/standards-guidance/mandatory-guidance/Pages/Definition-of-Internal-Auditing.aspx”
• İbiş, C., Çatıkkaş, Ö. (2012), “İşletmelerde İç Kontrol Sistemine Genel Bakış”, Sayıştay Dergisi, Sayı:85/ Nisan-Haziran 2012, s. 95 – 121
• Jensen, M. C., Meckling, W. H. (1976), “Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Structure”, Journal of Financial Economics, 3 (4), s: 305–360.
• Kara, S., Yereli, A. N. (2012), “İç Denetimde Risk Yönetimi ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası - İmalat Sanayi Sektöründe Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: Nisan/2012, s: 65 - 86
• Korkmaz, U. (2007), “Kamuda İç Denetim (1)”, Bütçe Dünyası Dergisi, Cilt 2, Sayı 25, Bahar, s. 4-15.
• Mayers, D., Smith, C.W. (1986), “Ownership Structure and Control:The Mutualization of Stock Life Insurance Companies", Journal of Financial Economics, Vol.16, No.1, s.73-98.
• Özeren, B. (2000), İç Denetim Standartları Ve Mesleğin Yeni Açılımları, Ankara: Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, Araştırma/İnceleme/Çeviri Dizisi: 8, 1. Baskı.
• Ramamoorti, S. (2003), ‘’Internal Auditing: History, Evolution, and Prospects’, Research Opportunities in Internal Auditing, The Institute of Internal Auditors Research Foundation, IIA, s.14-15
• Resmi Gazete (2011) Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Seri: IV, No: 56), “http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111230.htm”
• Spraakman, G. (2001), ‘’Internal audit at the historical Hudson's bay company: A challenge to accepted history’’, Accounting Historians Journal, pp.19-41.
• TİDE (2008), Uluslararası İç Denetim Standartları, İstanbul: Print Center. ‘http://www.tide.org.tr/uploads/’
• Terzi, S., Şen, İ. K., Solak, B. (2014), “Kurumsal Yönetim Uygulamalarının Denetim Kalitesine Etkisi: Borsa İstanbul’da Ampirik Bir Araştırma”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 10, Sayı 23, s: 191 - 206
• Tosunoğlu, B. (2010), “İç Denetimin İşletmelerin Yönetim Fonksiyonları ve Performansları Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Tümer, S. (2010), “Kamuda İç Kontrol Sistemi ve Uygulama Aşamaları”, Güncel Mevzuatı Araştırma Ve Eğitim Derneği Yayınları, Ankara.
• Türedi, H., Zor, Ü., Gürbüz, F. (2015) “Risk Odaklı İç Denetim”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 66, Nisan 2015 Sayfa: 1-20
• Ulutaş, V. (2007), “Muhasebe Denetiminde İç Kontrol Sistemi Ve İç Denetimin Önemi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Yörüker, S. (2004), Kontrol, Denetim, Teftiş ve Soruşturma: Kavramsal Çerçeve, Tesev Denetim Çalıştayı İkinci Toplantısı, Hilton Oteli Ankara, 12 Mayıs.