Dokunmatik Toplumların Fobileri: Netlessfobi, Nomofobi ve Fomo Kavramları Üzerine Bir İçerik Analizi Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 15 , 280 - 294, 31.03.2020

Banu Sarıbay Gamze Durgun

Öz

İletişim
ve bilgi teknolojilerinde yaşanan değişimler sayesinde internet ve akıllı
telefon kullanımı, yaşamın vazgeçilmez bir unsuru haline gelmiştir. Yaşanan bu
gelişmelerle birlikte bireyler, herhangi bir şeye tıklayarak anında erişebilen
dokunmatik toplumların birer üyesi haline gelmişlerdir. Bebeklerden
yetişkinlere kadar artık herkesin gündelik ihtiyaçları doğrultusunda teknoloji
kullanımı, dijitale ve internete bağlı olma durumunu doğurmuştur. Maslow’un
ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramında yer alan gereksinimlerin büyük bir çoğunluğu
artık sanal ortam üzerinden doyurulmaya çalışılmaktadır. Yemek siparişi vermek,
iş aramak, arkadaş edinmek, sosyalleşmek, bilgi edinmek, eğlenmek ve saygınlık
elde etmek için internet bazlı dijital ortamlar tercih edilmektedir. Bu sebeple
bireyler, her geçen gün gelişen ve değişen bu ağa bağlanmakta ve işlerini adeta
görünmeyen bir el vasıtasıyla kolaylaştırmaktadırlar.

 

Günümüzde
bireyler internet teknolojisini, gündelik ihtiyaçların yanı sıra sosyal ağlara
bağlanmak için de kullanmaktadır. Sosyal ağlar üzerinde bireyler istedikleri
zaman bilgi, video, resim paylaşımı yapabilmekte, arkadaş ve akrabalarını takip
edebilmektedirler. Sosyal medyanın sağladığı özgürlük hissi, gözetlemeye
(stalk) imkan vermesi, alınan beğeniler adeta bulaşıcı bir enerji etkisiyle
bireyleri kontrol etmekte ve sosyal ağa bağlanma durumunu kuvvetlendirmektedir.
Ayrıca insanların gelişmeleri kaçırmama, sosyal ya da fenomen olma istekleri ve
bazı mekanların takipçi sayısına göre kabul durumları da sosyal ağlara olan
ilgi ve talebi arttırmaktadır. Yaşamımızla adeta bir bütün olan internet,
akıllı telefon ve sosyal ağ üçlüsünün yoksunluğu ya da bunlardan yoksun kalma
fikri insanlarda yeni korkuların oluşmasını sağlamıştır. Bu korkular
netlesfobi, nomofobi ve fomo kavramları olarak karşımıza çıkmaktadır. Herhangi
bir yerde internetten yoksun olma korkusu netlesfobiyi; bir yerde telefonsuz
kalma ya da telefonsuz dışarı çıkma korkusu nomofobiyi ve sosyal medyadaki
gelişmeleri kaçırma korkusu ise Fomo (fear of missing out)’yu ifade etmektedir.
Bu bağlamda bahsi geçen yeni nesil korkular üzerinde endişe edilmeli mi, bu
korkular bağımlılık durumunun bir yansıması mı, bu hususta toplumumuz ne
durumda ve en çok kimler risk altında merak konusu oluşturmaktadır. Bu düşünceden
hareketle, netlessfobi, nomofobi ve fomo konularının ele alındığı bilimsel
çalışmalar incelenerek bir içerik analizi çalışması yapılmıştır.  İncelenen makale ve tezlerde araştırılan
konuların eğilimi ne yönde, hangi konularla ilişkileri var, çalışma grupları ve
araştırma türleri neler tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada söz konusu
kavramlar üzerinde kategorik bilgiler elde ederek, alanda çalışma yapacak
olanlara bir kesit sunulması da amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Ağlar, FoMO, Nomofobi

Phobias of Touch Societies: A Content Analysis Study on Netlesphobia, Nomophobia and Fomo

Öz

Kaynakça

• Adnan, Müge ve Gezgin, Deniz Mertkan. 2016. “Modern Çağın Yeni Fobisi: Üniversite Öğrencileri Arasında Nomofobi Prevalansı.”Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 1: 141-158.Ak, Nehir Yasan ve Yıldırım, Soner. 2018. “Nomophobıa Among Undergraduate Students: The Case Of A Turkısh State Unıversıty.” International Journal on New trends in Education and Their Implications, 4:11- 17.
• Akıllı, Göknur ve Gezgin, Deniz Mertkan. 2016.“Üniversite Öğrencilerinin Nomofobi Düzeyleri ile Farklı Davranış Örüntülerinin Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi.” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 40:51-69.
• Akman, Elvettin ve Işık, Murşit. 2018. “Kamu Çalışanlarında İnternetsiz Kalma Korkusu (Netlessfobi): Isparta İlinde Bir Araştırma.” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 14:20-37.
• Akman, Elvettin. 2019. “Akıllı Telefonsuz Kalma Korkusunun (Nomofobi) Akademik Başarıya Etkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Öğrencileri Üzerinden Bir Değerlendirme.” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 16: 256 - 275
• Altan, Beyza. “Nomofobi ile Aleksitimi Arasındaki İlişkide Bilinçli Farkındalık Ve Üst Bilişin Aracı Rölünün İncelenmesi” (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, 2019).
• Altunışık, Remzi, Coşkun, Recai, Bayraktaroğlu, Serkan ve Yıldırım, Engin. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık, 2012.
• Apak, Emrah ve Yaman, Ömer Miraç. 2019. “Üniversite Öğrencilerinde Nomofobi Yaygınlığı ve Nomofobi ile Sosyal Fobi Arasındaki İlişki: Bingöl Üniversitesi Örneklemi” Addicta: The Turkish Journal on Addictions 3:609-627.
• Argan, Metin, Argan Tokay, Mehpare ve İpek, Gamze. 2018. “I Wish I Were! Anatomy of A Fonsumer.” Journal of Internet Applications and Management 1: 43-57.
• Arpacı, İbrahim, Baloğlu, Mustafa ve Kesici, Şahin. 2019. “A multi-group analysis of the effects of individual differences in mindfulness on nomophobia” Information Development 2: 333- 341.
• Arpacı, İbrahim. 2019. “Culture and nomophobia: The role of vertical versus horizontal collectivism in predicting nomophobia” Information Development 1: 96-106.
• Aşık, Nuran Akşit. 2018. “Aidiyet Duygusu Ve Nomofobi İlişkisi: Turizm Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma.” Turizm ve Araştırma Dergisi 2: 24-42.
• Ayar, Dijle, Özalp Gerçeker, Gülçin, Özdemir Emine Zahide ve Bektas¸ Murat. 2018. “The Effect of Problematic Internet Use, Social Appearance Anxiety, and Social Media Use on Nursing Students' Nomophobia Levels” Continuing Education 12:589- 595.
• Aydın, Hatice. 2018. “Sosyal Medyadaki Gelişmeleri Kaçırma Korkusunun (FoMO) İçgüdüsel Alımlara Etkisinin Öz Belirleme Kuramı İle Açıklanması.” International Journal of Economics and Administrative Studies 17: 415-426.
• Bayrak, Büşra. “İstanbul’da Bir Grup Ergen üzerinde Cep telefonundan Ayrı Kalma Korkusu, Bağlanma Özellikleri, Ruhsal ve Davranışsal Sorunlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” (Yüksek Lisans Tezi, Istanbul Aydın Üniversitesi, 2017).
• Bayram, Ayhan, Yılmaz, Ece, Sözen, Çağlar ve Bayer, Nükhet. 2019. “Nomofobinin İçsel Motivasyona Etkisi: Giresun Üniversitesi Öğrencileri Örneği.” Journal of Business Science (JOBS) 1:105-130.
• Betoncu, Olkan ve Özdamlı, Fezile. 2019. “The Disease of 21st Century: Digital Disease” TEM Journal 2: 598-603.
• Burucuoğlu, Murat. 2017. “Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Nomofobi Düzeyleri Üzerinde Bir Araştırma.” Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2:481-489
• Büyükçolpan, Hakan. “Üniversite Öğrencilerinde Nomofobi, Bağlanm Biçimleri, Depresyon ve Algılanan Sosyal Destek” (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2019).
• Coşkun, Sibel ve Muslu Karayağız, Gonca. 2019. “Investigation of Problematic Mobile Phones Use and Fear of Missing Out (FoMO) Level in Adolescents.” Community Mental Health Journal 55: 1004-1014.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2000
• Çetinkaya, Filiz Özlem. “Sosyal Medyada Gelişmeleri Kaçırma Korkusunun Kişinin Tatil Satın Alma Niyetine Etkisi” (Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2019).
• Çınar, Çağrı ve Mutlu, Elif. 2018. “Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusunun Yordayıcıları” Current Addiction Research 2: 47-53. Deryakulu, Deniz ve Ursavaş, Ömer Faruk, “Genetic and Environmental Sources of Nomophobia: A Small-Scale Turkish Twin Study” Addicta: The Turkish Journal on Addictions 1: 147-162.
• Dixit, Sanjay, Shukla, Harish, Bhagwat, AK, Bindal, Arpita, Goyal, Abhilasha, Zaidi, Alia ve Shrivastava, Akansha. 2010. “A Study to Evaluate Mobile Phone Dependence Among Students of a Medical College and Associated Hospital of Central India” Indian Jounal of Community Medicine 2: 339-341.
• Doğan, Volkan. 2019. “Why Do People Experience the Fear of Missing Out (FoMO)? Exposing the Link Between the Self and the FoMO Through Self-Construal.” Journal of Cross-Cultural Psychology 4: 524-538.
• Duman, Hazal ve Özkara, Behçet Yalın. 2019. “The Impact of Social Identity on Online Game Addiction: The Mediating Role of The Fear of Missing Out (Fomo) and The Moderating Role of The Need To Belong.” Current Psychology 1-10.
• Durak, Hatice,Yıldız. 2018. “What Would You Do Without Your Smartphone? Adolescents’ Social Media Usage, Locus of Control, and Loneliness as a Predictor of Nomophobia.” Addicta: The Turkish Journal on Addictions 2: 1-15.
• Elhai, Jon D. Levine, Jason C. Alghraibeh, Ahmad M. Alafnan, Ali, Aldraiweesh, Ahmad A. ve Hall, Brian J. 2018. “Fear of missing out: Testing relationships with negative affectivity, online social engagement, and problematic smartphone use” Computers in Human Behavior 89:289-298.
• Ercan, Özge ve Tekin, Nedim. 2019. “Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Nomofobi Düzeylerinin İncelenmesi.” Journal of Global Sport and Education Research 1:24-34.
• Erdem, Haluk, Kalkın, Gökdeniz, Türen, Ufuk ve Deniz, Mehmet. 2016. “Üniversite Öğrencilerinde Mobil Telefon Yoksunluğu Korkusunun (Nomofobi) Akademik Başariya Etkisi.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3:923-936.
• Erdem, Haluk, Türen, Ufuk ve Ercil, Yavuz. 2017. “İş Yükü Fazlalığı Algısını Oluşturan Nedenlerden Birisi Nomofobi (No Mobile Phone Phobia) Olabilir Mi?” Yönetim ve Çalışma Dergisi 2: 16-30.
• Erdem, Haluk, Türen, Ufuk ve Kalkın, Gökdeniz. 2017. “Mobil Telefon Yoksunluğu Korkusu (Nomofobi) Yayılımı: Türkiye’den Üniversite Öğrencileri ve Kamu Çalışanları Örneklemi.” Bilişim Teknolojileri Dergisi 1:1-12.
• Ertan, Gülfem. “Mobil Telefonsuz Kalma Korkusunun İş Tatmini, İşe Bağlılık ve Sosyal İzolasyon Üzerine Etkisi” (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2019).
• Eşer Karaaslan, Akile, Alkaya ve Ayaz Sultan. 2019. “Hemşirelik Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılık Durumu ve Gelişmeleri Kaçırma Korkusunun İncelenmesi.” Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 1: 27-36.
• Gezgin, Deniz Mertkan, Hamutoğlu, Nazire Burcin, Gemikonaklı, Orhan, ve Raman, İlhan. 2017. “Social Networks Users: Fear of Missing Out in Preservice Teachers.” Journal of Education and Practice 17: 156-168.
• Gezgin, Deniz Mertkan, Hamutoğlu, Nazire Burcin, Gültekin, Gözde Sezen ve Gemikonaklı, Orhan. 2018. “Relationship Between Nomophobia and Fear of Missing out among Turkish University Students.” Cypriot Journal of Educational Sciences 4: 549-561.
• Gezgin, Deniz Mertkan, Hamutoğlu, Nazire Burcin, Gültekin, Gözde Sezen ve Yıldırım, Soner. 2019.“ Öğretmen Adaylarının Akıllı Telefon, Mobil Telefonsuz Kalma Korkusu (Nomofobi) Ve Gelişmeleri Kaçırma Korkusuna (Fomo) İlişkin Algılarının Metafor Kullanılarak Belirlenmesi.” Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi 2:733-783.
• Gezgin, Deniz Mertkan, Hamutoğlu, Nazire Burcin, Gültekin, Gözde Sezen ve Gemikonaklı, Orhan. 2018. “Relationship Between Nomophobia And Fear Of Missing Out Among Turkish University Students.” Cypriot Journal of Educational Sciences 4: 549-561.
• Gezgin, Deniz Mertkan, Şahin, Yusuf Şahin ve Yıldırım, Soner. 2017. “Sosyal Ağ Kullanıcılarının Nomofobi Düzeylerinin Çeşitli Faktörler Açısından İncelenmesi.” Eğitim Teknoljisi Kuram ve Uygulama 1: 4-15.
• Gezgin, Deniz Mertkan, Şumaer, Evren, Arslan, Okan ve Yıldırım, Soner. 2016. “Öğretmen Adayları Arasında Nomofobi Yaygınlığı: Trakya Üniversitesi Örneği.” Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1:86-95.
• Gezgin, Deniz Mertkan. 2018. “Understanding Patterns for Smartphone Addiction: Age, Sleep Duration, Social Network Use and Fear of Missing Out.” Cypriot Journal of Educational Sciences 2: 166-177.
• Gökler, Mehmet Enes, Aydın, Reşat, Ünal, Egemen ve Metintaş, Selma. 2016. “Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusu Ölçeğinin Türkçe Sürümünün Geçerlilik Ve Güvenilirliğinin Değerlendirilmesi.” Anadolu Psikiyatri Dergisi 17: 53-59.
• Güler, Ebru ve Veysikarani, Dilek. 2019. “Nomofobi Üzerine Bir Araştırma: Üniversite Öğrencileri Örneği.” Beykoz Akademi Dergisi 1:75-88.
• Güney, Büşra. 2017. “Dijital Bağımlılığın Dijital Kültüre Dönüşmesi: Netlessfobi.” Yeni Medya Elektronik Dergi 2: 207-213.
• Güzel, Şerife. 2018. “Fear of the Age: Nomophobia (No-Mobile-Phone).” Journal of Academic Perspective on Social Studies, 1: 20-24.
• Hayran, Ceren, Anik, Lalin ve Gürhan Canlı, Zeynep. 2016. “Exploring The Antecedents And Consumer Behavioral Consequences of ‘Feeling of Missing Out’ (Fomo)” Association for Consumer Research North American Advances 44:468.
• Hetz, Patricia R. Dawson, Christi L. ve Cullen, Theresa A. 2015. “Social Media Use and the Fear of Missing Out (FoMO) While Studying Abroad” Journal of Research on Technology in Education 4:259-272.
• Hızarcı, Öznur. “Problemli Cep Telefonu Kullanımı, Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusu (GKK), Yaşam Doyumu ve Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi” (Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, 2018).
• Hoşgör, Haydar, Tandoğan, Özden ve Hoşgör, Derya. 2017. “Nomofobinin Günlük Akıllı Telefon Kullanım Süresi ve Okul Başarısı Üzerindeki Etkisi: Sağlık Personeli Adayları Örneği.” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 46: 573-595.
• Hoşgör, Haydar, Tütüncü, Sema, Hoşgör, Derya ve Tandoğan, Özden. 2017. “Üniversite Öğrencileri Arasında Sosyal Medyadaki Gelişmeleri Kaçırma Korkusu Yaygınlığının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi.” International Journal of Academic Value Studies (Javstudies) 17:213-223.
• http://fomofearofmissingout.com/fomo ,15.09.2019.
• http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist ,19.09.2019.
• https://wearesocial.com/blog/2019/01/digital-2019-global-internet-use-accelerates ,19.09.2019.
• Karatay, Serkan. “Hyperconnectivity Kavramı Bağlamında Mobil Sosyal Medya Uygulamaları: Nomofobi ve Fomo Rahatsızlıklarına Yönelik Bir Araştırma” (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2018).
• Kocabaş, Dilek ve Korucu, Kevser. 2018. “Dijital Çağin Hastaliği Nomofobi Üzerine Bir Araştırma” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD)11:254-268.
• MailOnline (2008). “Nomophobia is the fear of being out of mobile phone contact- and it’s the plague of our 24/7 age’, Erişim Eylül 20, 2019.
• https://www.dailymail.co.uk/news/article-550610/Nomophobia-fear-mobile-phone-contact--plague-24-7-age.html
• Onal, Nezih. 2019. “Metaphoric Perceptions of High School Students about Nomophobia.” International Journal of Research in Education and Science, 2: 437- 449.
• Öz, Hatice ve Tortop, Hasan, Sait. 2018. “Üniversite Okuyan Genç Yetişkinlerin Mobil Telefon Yoksunluğu Korkusu (Nomofobi) İle Kişilik Tipleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” Yeni Medya Elektronik Dergi 3: 146-159.
• Öz, Hatice. “Üniversite Okuyan Genç Yetişkinlerin Mobil telefon Yoksunluğu Korkusu ile Kişilik Tipleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, 2018).
• Özcan, Hamid Murad. “Kişilik Özellikleri ile Sanal Kaytarma Davranışı Arasındaki İlişkide Gelişmeleri Kaçırma Korkusunun (GKK) Rolü” (Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2019).
• Özdemir, Burhanettin, Çakır, Özlem ve Hussain Irshad. 2018. “Prevalence of Nomophobia among University Students: A Comparative Study of Pakistani and Turkish Undergraduate Students” EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education 4: 1519-1532.
• Öztürk, Umut Can. 2015. “Bağlantıda Kalmak ya da Kalmamak İşte Tüm Korku Bu: İnternetsiz Kalma Korkusu ve Örgütsel Yansımaları.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 37: 629-638.
• Polat, Reyhan. 2017. “Dijital Hastalık Olarak Nomofobi.” Yeni Medya Elektronik Dergi, 2: 164-172.
• Przyblski, Andrew K. Murayama, Kou, Dehaan, Cody R. ve Gladwell, Valerie. 2013. “Motivational, Emotional and Behavioral Correlates of Fear of Missing Out” Computers in Human Behavior 4: 1841-1848.
• Sezer, Barış ve Atılgan, Sevim Burge. 2019. “The Dark Side Of Smartphone Usage (Nomophobia): Do We Need To Worry About It?” Tıp Eğitimi Dünyası 54: 30-43.
• Sırakaya, Mustafa. 2018. “Ön Lisans Öğrencilerinin Nomofobi Düzeylerinin Akıllı Telefon Kullanım Durumlarına Göre İncelenmesi.” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2: 714-727.
• Şenel, Mehmet. “Farklı Kıtlık Mesajlarının Plansız Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkisi ve FoMO (Fırsatları Kaçırma Korkusu)’nun Aracı Rolü” (Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, 2018).
• Şumuer, Evren, Gezgin, Deniz Mertkan ve Yıldırım, Soner, 2018. “Üniversite Öğrencilerinin Ders Sırasında Öğretim Amacı Dışında Mobil Telefon Kullanımına Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi.” Sakarya University Journal of Education, 4: 7-19.
• Traş, Zeliha ve Öztemel, Kemal. 2019. “Facebook Yoğunluğu, Gelişmeleri Kaçırma Korkusu ve Akıllı Telefon Bağımlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” Addicta: The Turkish Journal on Addictions 1: 91-113.
• Turan, Emine Zehra ve İşçitürk, Gökçe Becit. 2018. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Nomofobi Düzeylerinin Çeşitli Faktörler Açısından İncelenmesi.” Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 16:1931-1950.
• Uza, Canan. “Üniversite Öğrencilerinde Akıllı Telefon Bağımlılığı ve Nomnofobi ile Mizaç Karakteri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” (Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, 2019).
• Wiesner, Lars. “Fighting FoMO A Study On Implications For Solving The Phenomenon Of The Fear Of Missing Out” (Master Dissertation,, University of Twente, Netherlands, 2017).
• Yıldırım, Çağlar ve Correia, Ana-Paula. 2015. “Exploring the dimensions of nomophobia: Development and validation of a self-reported questionnaire” Computers in Human Behaviour 49: 130-137. Yıldırım, Çağlar, Şumuer, Evren, Adnan, Müge ve Yıldırım, Soner. 2016. “A growing fear: Prevalence of nomophobia among Turkish college students” Information Development 5: 1322- 1331.
• Yıldırım, Oğuzhan. “Ergenlerde Akıllı Telefondan Yoksun Kalma Korkusu (Nomofobi) ile Sosyodemografik değişkenler, Temel Psikolojik İhtiyaçlar ile Sürekli Kaygı ve Mutluluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” (Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, 2019).
• Yıldırım, Serdar ve Kişioğlu, Ahmet Nesimi. 2018. “Teknolojinin Getirdiği Yeni Hastalıklar: Nomofobi, Netlessfobi, FoMO.” Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 4: 473-480.
• Yoğurtçu, Didem Damla. “The Relationship Between Five Factor Personality Traits and Nomofobia Levels among University Students” (Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2018).
• Yorulmaz, Mehmet, Kıraç, Ramazan ve Sabırlı, Hatice. 2018. “Üniversite Öğrencilerinde Nomofobinin Uyku Ertelemeye Etkisi.” Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR) 27: 2988-2996.