Yönetici Desteğinin Ona Duyulan Duygusal Güven Üzerindeki Etkisi: Bilişsel Güvenin Aracılık Rolü

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 61, 147 - 169, 31.01.2021

Aynur Taş , Zülfi Umut Özkara , Belgin Aydintan

https://doi.org/10.19168/jyasar.779352

Cited By: 1

Öz

Çalışma çerçevesinde; algılanan yönetici desteğiyle çalışanların bir üst yöneticilerine duydukları duygusal güven arasındaki ilişkide çalışanların bu yöneticilerine duydukları bilişsel güvenin aracılık etkisi araştırılmıştır. Araştırmanın veri seti; Türkiye’nin doğusundaki bir devlet üniversitesinde görev yapmakta olan 109’u akademik ve 101’i idari çalışanlardan toplanan 210 anketten meydana gelmektedir. Araştırmanın veri girişi için SPSS 24 programı kullanılmıştır. Elde edilen veriler, SPSS 24 ve AMOS 24 programlarıyla analiz edilmiştir. Bu çalışmada; “bütün bir yapıda doğrulayıcı faktör”, “iç tutarlılık (Cronbach Alpha)”, “Pearson korelasyon”, “birinci/ikinci yapısal eşitlik modellemesi” ve interaktif ortamda “Sobel testi” analizleri yapılmıştır. Çalışmaya katılanlar bakımından analiz sonuçlarına göre; algılanan yönetici desteği çalışanların bir üst yöneticilerine duydukları bilişsel güveni, bilişsel güven de çalışanların bu yöneticilerine duydukları duygusal güveni anlamlı ve pozitif bir şekilde doğrudan etkilemektedir. Ayrıca algılanan yönetici desteği çalışanların bir üst yöneticilerine duydukları duygusal güveni hem doğrudan hem de bilişsel güven üzerinden dolaylı olarak anlamlı ve pozitif bir şekilde etkilemektedir. O halde; çalışma kapsamında kurulan mekanizmada, bilişsel güven kısmi aracılık rolüne sahiptir. Bu çalışmada; algılanan yönetici desteği düzeyindeki artışın yöneticiye duyulan bilişsel ve duygusal güven düzeyleri üzerindeki yükseltici etkileri yoluyla güvenin örgüt üzerindeki olumlu etkilerini arttırmanın ve böylece örgüte katkı sağlamanın mümkün olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Yönetici Desteği, Bilişsel Güven, Duygusal Güven, Sosyal Değişim Kuramı

The Effect of Supervisor Support on Affect-Based Trust in Him/Her:The Mediating Role of Coginition-Based Trust

Öz

Kaynakça

• Abuelhassan, E. Abuelhassan, Naser A. Alareefi, Mohamed A. A. Abdelgawwad .2018. “Evaluating the Impact of Supervisor Support and Trust in Supervisor on Employee Innovative Behaviors: A Study in the UAE Five-Star Hotels”, Minia Journal of Tourism and Hospitality Research, 2(Özel Sayı): 101-114.
• Afacan Fındıklı, Mine .2014. “Algılanan Lider Desteği ve Algılanan Örgütsel Destek ile İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Özdeşlemenin Aracılık Rolü: İstanbul’da Kamu Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 25(77): 136-157.
• Afacan Fındıklı, Mine, Adem Gulden, Fatih Semercioz .2010. “Subordinate Trust in Supervisor and Organization: Effects on Subordinate Perceptions of Psychological Empowerment”, International Journal of Business and Management Studies, 2(1): 55-67.
• Afsar, Bilal, Bilal Bin Saeed .2010. “Subordinate's Trust in the Supervisor and Its Impact on Organizational Effectiveness”, The Romanian Economic Journal, 13(38): 3-25.
• Akın, Mahmut .2008. “Örgütsel Destek, Sosyal Destek ve İş/aile Çatışmalarının Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkileri”, Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2): 141-170.
• Akkoç, İrfan, Abdullah Çalışkan, Ömer Turunç .2012. “Örgütlerde Gelişim Kültürü ve Algılanan Örgütsel Desteğin İş Tatmini ve İş Performansına Etkisi: Güvenin Aracılık Rolü”, Yönetim ve Ekonomi, 19(1): 105-135.
• Akram, Ammara, Muhammed Kamran, Muhammad Shahid Iqbal, Ume Habibah, Muhammad Atif I .2018. “The Impact of Supervisory Justice and Perceived Supervisor Support on Organizational Citizenship Behavior and Commitment to Supervisor: The Mediating Role of Trust”, Cogent Business & Management, 5(1): 1-31.
• Aksoy, Cenk .2019. “The Relationship Between Organizational Justice, Supervisor Support, Organizational Trust, and Organizational Commitment: A Research in Aviation Sector”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2): 349-356.
• Anderson, James C., David W. Gerbing .1988. “Structural Equation Modeling in Practice: A Review and Recommended Two-step Approach”, Psychological Bulletin, 103(3): 411-423.
• Asgari, Ali, Abu Daud Silong, Aminah Ahmad, Bahaman Abu Samah .2008. “The Relationship Between Transformational Leadership Behaviors, Organizational Justice, Leader-member Exchange, Perceived Organizational Support, Trust in Management and Organizational Citizenship Behaviors”, European Journal of Scientific Research, 23(2): 227-242.
• Baron, Reuben M., David A. Kenny .1986. “The Moderator-mediator Variable Distinction in Social Pychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6): 1173-1182.
• Bentler, P.M., Douglas G. Bonett .1980. “Significance Tests and Goodness of Fit in the Analysis of Covariance Structures”, Psychological Bulletin, 88(3): 588-606.
• Bhanthumnavin, Duchduen .2000. “Importance of Supervisory Social Support and Its Implications for HRD in Thailand”, Psychology and Developing Societies, 12(2): 155-166.
• Blau, Peter M. 1964. Exchange and Power in Social Life. New York: John Wiley & Sons, Inc: USA.
• Browne, Michael W., Robert Cudeck .1993. Alternative Ways of Assessing Model fit. K.A. Bollen ve J.S. Long (Eds.), Testing Structural Equation Models içinde (136-162), California: Thousand Oaks, Sage, Newbury Park.
• Büyüköztürk, Şener .2012. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (17. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Canipe, Jennifer Simone .2006. Relationships Among Trust, Organizational Commitment, Perceived Organizational Support, and Turnover Intentions, Doktora Tezi, San Diego: Alliant International University.
• Celep, Cevat, Özge Eler Yilmazturk .2012. “The Relationship Among Organizational Trust, Multidimensional Organizational Commitment and Perceived Organizational Support in Educational Organizations”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46: 5763-5776.
• Chen, Chun-Hsi Vivian, Shih-Jon Wang, Wei-Chieh Chang, Chin-Shin Hu .2008. “The Effect of Leader-Member Exchange, Trust, Supervisor Support on Organizational Citizenship Behavior in Nurses”, Journal of Nursing Research, 16(4): 321-328.
• Costigan, Robert D., Selim S. İlter, J. Jason Berman .1998. “A Multi-dimensional Study of Trust in Organizations”, Journal of Managerial Issues, 10(3): 303-317.
• DeConinck, James B .2010. “The Effect of Organizational Justice, Perceived Organizational Support, and Perceived Supervisor Support on Marketing Employees’ Level of Trust”, Journal of Business Research, 63(12): 1349-1355.
• DeConinck, James B., Julie T. Johnson .2009. “The Effects of Perceived Supervisor Support, Perceived Organizational Support, and Organizational Justice on Turnover Among Salespeople”, Journal of Personal Selling & Sales Management, 29(4): 333-350.
• Eğriboyun, Dursun .2013. “Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Güven ve Örgütsel Destek Algıları Arasındaki İlişki”, Kafkas Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12): 17-43.
• Eisenberger, Robert, Robin Huntington, Steven Hutchison, Debora Sowa .1986. “Perceived Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 71: 500-507.
• Emhan, Abdurrahim, Sedat Kula, Aykut Töngür .2013. “Yapısal Eşitlik Modeli Kullanılarak Yönetici Desteği, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Performans ve Tükenmişlik Kavramları Arasındaki İlişkilerin Analizi: Kamu Sektöründe Bir Uygulama”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1): 53-69.
• Ergeneli, Azize, Güler Sağlam Arı, Selin Metin .2007. “Psyhological Empowerment and Its Relationship to Trust in Immediate Managers”, Journal of Business Research, 60(1): 41- 49.
• Frazier, M. Lance, Janaki Gooty, Laura M. Little, Debra L. Nelson .2015. “Employee Attachment: Implications for Supervisor Trustworthiness and Trust”, Journal of Business and Psychology, 30(2): 373-386.
• Giray, Muazzez Deniz, Deniz N. Şahin .2012. “Algılanan Örgütsel, Yönetici ve Çalışma Arkadaşları Desteği Ölçekleri: Geçerlik ve Güvenirlik çalışması”, Türk Psikoloji Yazıları, 15(30): 1-9.
• Gouldner, Alvin W. 1960. “The Norm of Reciprocity: A Preliminary Statement”, American Sociological Review, 25: 161-178.
• Gürbüz, Rüveyde .2012. Algılanan Örgütsel Destek ve Örgütsel Güvenin, Örgütsel Bağlılık ile İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hair, Joseph F., William C. Black, Barry J. Babin, Rolph E. Anderson .2010. Multivariate Data Analysis (7. Baskı), New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Holland, Peter, Brian Cooper, Cathy Sheehan .2017. “Employee Voice, Supervisor Support, and Engagement: the Mediating Role of Trust”, Human Resource Management, 56(6): 915-929.
• Hosmer, Larue T. 1995. “Trust: The Connecting Link Between Organizational Theory and Philosphical Ethics”, Academy of Management Review, 20(2): 379-403.
• Hu, Li-Tze, Peter M. Bentler .1995. Evaluating model fit. R.H. Hoyle (Ed.), Structural Equation Modeling: Concepts, Issue, and Applications içinde (ss. 76-99), California: Sage Publications, Newbury Park.
• Hu, Li-Tze, Peter M. Bentler .1999. “Cutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives”, Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1): 1-55.
• Huff, Lenard, Lane Kelley .2003. “Levels of Organizational Trust in Individualist Versus Collectivist Societies: A Seven Nation Study”, Organization Science, 14(1): 81-90.
• Ji, Seonggoo, Ihsan U. Jan 2020. “Antecedents and Consequences of Frontline Employee’s Trust-in-Supervisor and Trust-in-Coworker”, Sustainability, 12(2): 1-17.
• Kalaycı, Şeref .2010. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli Istatistik Teknikleri (5. Baskı), Ankara: Asil Yayınevi.
• Keskinkılıç Kara, Sultan B., Demet Zafer Güneş, Nazlı Nazar Aydoğan .2015. “Perceived Organizational Support and Organizational Trust in Primary Schools”, International Journal of Human Sciences, 12(2): 385-393.
• Kestek, Simge B. 2016. Algılanan Örgütsel Destek ile Örgütsel Güven Arasındaki İlişki: Kuşadası'ndaki 5 Yıldızlı Otel İşletmeleri Üzerine Bir Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kline, Rex B. 2005. Principles and Practice of Structural Equation Modeling (2. Baskı), NY: The Guilford Press.
• Ksiazek, Dawid, Paulina Rozenek, Sabina Warmuz .2016. “The Impact of Perceived Organizational Support on Trust: A case study of a state university”, World Scientific News, (48): 108-118.
• Lewicka, Dagmara, Aldona Glinska-Newes, Donna L. Morrow, Joanna Gorka .2018. “The Effect of Job Characteristics on Employee Loyalty: The Mediation Role of Vertical Trust and Perceived Supervisory Support”, Marketing and Management of Innovations, 2: 168-185.
• Lu, Xiaojun .2014. “Ethical Leadership and Organizational Citizenship Behavior: the Mediating Roles of Cognitive and Affective Trust”, Social Behavior and Personality, 42(3): 379-390.
• McAllister, Daniel J. 1995. “Affect and Cognition- based Trust as Foundations for Interpersonal Cooperations”, Academy of Management Journal, 38(1): 24- 59.
• Meydan, Cem H., Harun Şeşen .2011. Yapısal Eşitlik Modellemesi: Amos Uygulamaları (1. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Neves, Pedro, Anto’nio Caetano .2006. “Social Exchange Processes in Organizational Change: The Roles of Trust and Control”, Journal of Change Management, 6(4): 351-364.
• Newman, Alexander, Kohyar Kiazad, Qing Miao, Brian Cooper .2014. “Examining the Cognitive and Affective Trust-based Mechanisms Underlying the Relationship Between Ethical Leadership and Organisational Citizenship: A Case of the Head Leading the Heart?”, Journal of Business Ethics, 123(1): 113- 123.
• Nienaber, Ann-Marie, Philipp Daniel Romeike, Rosalind Searle, Gerhard Schewe .2015. "A Qualitative Meta-Analysis of Trust in Supervisor-subordinate Relationships", Journal of Managerial Psychology, 30(5): 507-534.
• Özen İşbaşı, Janset .2000. Çalışanların Yöneticilerine Duydukları Güvenin ve Örgütsel Adalete İlişkin Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Oluşumundaki Rolü: Bir Turizm Örgütünde Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkara, Zülfi U. 2019. Örgütlerde Otantik Liderlik ve Politik Yeti: Hemşireler Üzerinde Bir Araştırma (1. Baskı), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özkara, Zülfi U., Güler Sağlam Arı .2019. Örgütlerde Güven ve Liderlik: Kavramlar-Kuramlar-Modeller ve Uygulama (1. Baskı), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Paille, Pascal, Laurent Bourdeau, Isabelle Galois .2010. "Support, Trust, Satisfaction, Intent to Leave and Citizenship at Organizational Level: A Social Exchange Approach", International Journal of Organizational Analysis, 18(1): 41-58.
• Preacher, Kristopher J., Geoffrey J. Leonardelli .2010. Calculation For the Sobel Test: An Interactive Calculation Tool for Mediation Tests, http://www.quantpsy.org/sobel/sobel.htm, 11.07.2020.
• Rahmani, Saghar, Marzieh Heydari .2017. “Investigating of Trust and Perceived Organizational Support Effects on Organizational Commitment in Educational Organizations, Using Structural Equation Modeling and Partial Least Squares Model”, International Review of Management and Marketing, 7(2): 384-389.
• Rosen, Robert H. 1998. İnsan Yönetimi. (Çeviren: Gündüz Bulut), İstanbul: Mess Yayınları.
• Rousseau, Denise M., Sim B. Sitkin, Ronald S. Burt, Colin Camerer .1998. “Not so Different After at All: A Cross-discipline View of Trust”, Academy of Management Review, 23(3): 393-404.
• Sağlam Arı, Güler .2003a. “Yöneticiye Duyulan Güven Örgütsel Bağlılığı Artırır Mı?”, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 17- 36.
• Sağlam Arı, Güler .2003b. İşletmelerde Güven ve Personel Güçlendirme İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sağlam Arı, Güler, Ayça Tunçay .2010. “Yöneticiye Duyulan Güven ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkiler: Ankara’daki Devlet Hastanelerinde Çalışan İdari Personel Üzerinde Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4): 113-135.
• Sarıkaya, Şeref .2019. Öğretmenlerin İş Doyumunun Yordayıcısı Olarak Örgütsel Güven ve Örgütsel Destek Algısı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ortak Yüksek Lisans Programı.
• Schaubroeck, John, Simon S. K. Lam ve Ann Chunyan Peng .2011. “Cognition-Based and Affect-Based Trust as Mediators of Leader Behavior Influences on Team Performance”, Journal of Applied Psychology, 96(4): 863- 871.
• Settoon, Randall P., Nathan Bennett, Robert C. Liden .1996. “Social Exchange in Organizations: Perceived Organizational Support, Leader-member Exchange, and Employee Reciprocity”, Journal of Applied Psychology, 81(3): 219-227.
• Sezgin, Oytun B. 2015. Algılanan Örgütsel Destek İle İçgirişimci Davranışı İlişkisinde Örgütsel Güvenin Rolü, Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Singh, Bushra S.P., Meenakshi Malhotra .2015. “The Mediating Role of Trust in the Relationship Between Perceived Organizational Support and Silence”, International Journal of Scientific and Research Publications, 5(9): 1-10.
• Stinglhamber, Florence, David De Cremer, Liesbeth Mercken .2006. “Perceived Support as a Mediator of the Relationship Between Justice and Trust: a Multiple Foci Approach”, Group & Organization Management, 31(4): 442-468.
• Tabachnick, Barbara G., Linda S. Fidell .2013. Using Multivariate Statistics (6. Baskı), Boston: Allyn & Bacon.
• Tan, Hwee Hoon, Christy S. F. Tan .2000. “Toward the Differentiation of Trust in Supervisor and Trust in Organization”, Genetic, Social, and Psychology Monographs, 126(2): 241-260.
• Tangi, Münevver E. 2019. Hemşirelerin Ögütsel Güven Düzeyinin Örgütsel Çekicilik ve Algılanan Örgütsel Destek ile İlişkisinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Taş, Aynur, Zülfi U. Özkara .2020. “İş Stresinin Algılanan Yönetici Desteği ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide Üstlendiği Rol”, OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(21): 475-504.
• Taş, Aynur, Zülfi U. Özkara, Belgin Aydıntan .2019. Algılanan Yönetici Desteği ve Yöneticiye Duyulan Güven Arasındaki İlişkiler: Üniversite Çalışanları Üzerinde Ampirik Bir Araştırma, 7. Örgütsel Davranış Kongresi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur, 510-519.
• Taş, Aynur, Zülfi U. Özkara. 2018. Algılanan Yönetici Desteği ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide İş Stresinin Aracılık Rolü, 6. Örgütsel Davranış Kongresi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 510-519
• Tunçay, Ayça .2009. Güven ve Tükenmişlik İlişkisi: Ankara’daki Hastanelerde Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uysal, Duygu .2019. Yapıcı Sapkın İş Yeri Davranışlarının Örgütsel Güven, Algılanan Örgütsel Destek ve Öz Yeterlik Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çankırı: Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Whitener, Ellen M., Susan E. Brodt, M. Audrey Korsgaard, Jon M. Werner .1998. “Managers as Initiators of Trust: Exchange Relations Framework for Understanding Managerial Trustworthy Behavior”, Academy of Management Review, 23(3), 513-530.
• Wong, Carol A., Greta G. Cummings .2009. “The Influence of Authentic Leadership Behaviors on Trust and Work Outcomes of Health Care Staff”, Journal of Leadership Studies, 3(2): 6-23.
• Yakut Özek, Bahar .2016. İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Algıladıkları Örgütsel Destek İle Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, Derya .2014. Dağıtılmış Liderliğin Örgütsel Güven ile Algılanan Örgütsel Destek ve Okul Başarısıyla İlişkisi , Doktora Tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yoon, Jeongkoo, Jun-Cheol Lim .1999. “Organizational Support in the Workplace: The Case of Korean Hospital Employees”, Human Relations, 52(7): 923-945.
• Zhu, Yue, Syed Akhtar .2014b. “The Mediating Effects of Cognition-Based Trust and Affect-Based Trust in Transformational Leadership’s Dual Processes: Evidence from China”, The International Journal of Human Resource Management, 25(20): 2755- 2771.
• Zhu, Yue, Syed Akhtar .2014a. “How Transformational Leadership Influences Follower Helping Behavior: The Role of Trust and Prosocial Motivation”, Journal of Organizational Behivor, 35: 373-392.