Eski Hükümlü İstihdamında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 63, 1338 - 1354, 31.07.2021

Mete Kaan Namal , Mustafa Berke , Hilal Aslıhan Çetinay

https://doi.org/10.19168/jyasar.916740

Öz

Günümüzde eski hükümlüler dezavantajlı gruplar arasında bulunmaktadırlar. Bu dezavantajın çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Eski hükümlülere hükümlü oldukları andan itibaren yani cezasını infaz ederken birtakım sosyalleşme ve infaz tamamlandıktan sonra sosyal hayata adapte olmalarına imkân sağlayacak uygulamalar yapılmakta ve eğitimler verilmektedir. Ancak tüm bunlara rağmen hükümlü infazını tamamladıktan sonra eski hükümlü sıfatına sahip olması sebebiyle cezasını çekmiş olmasına rağmen sosyal, ekonomik ve siyasi dezavantajlara sahip olmaktadır. İnfazdan sonra sahip olduğu bu dezavantajların en önemlilerinden biri ekonomik dezavantajdır. Eski hükümlünün sahip olduğu adli sicil kaydı başta olmak üzere kanunlar ile düzenlenen kotalar sebebi ile eski hükümlü istihdam edilme konusunda oldukça zorlanmaktadır. Nitekim eski hükümlünün işe alınması konusunda işverenlerin bir zorunluluk altında olmaması istihdam oranını düşürmektedir. Bu çalışmada, eski hükümlülerin istihdamda karşılaştıkları zorluklar ortaya konularak, eski hükümlülerin istihdama katılmaları için çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Eski hükümlülerin topluma adapte olmalarını kolaylaştırmak, ruhsal çöküntüden ve dışlanmışlık psikolojisinden çıkabilmelerini sağlamak için ekonomik dezavantajın ortadan kaldırılmasına yönelik tespitlerde bulunulmuştur. Ayrıca, eski hükümlülerin istihdamını teşvik edici programlar düzenlenmelidir. Bununla birlikte, eski hükümlü kotasının özel sektöre tekrar getirilme çalışmaları yapılması gerektiği saptanmıştır. Bu konuda sorumluluğun toplumun her alanında bulunan bireylerce, sivil toplum kuruluşlarınca ve yalnızca Adalet Bakanlığı ile değil birçok bakanlıkça paylaştırılması dezavantajın ortadan kaldırılması yönünde önemli bir adım teşkil edecektir.

Anahtar Kelimeler

Hükümlü, Eski Hükümlü, Dezavantajlı Gruplar, İstihdam, İşsizlik

Problems Encountered in the Employement of Ex-Convicted and Solution Offers

Öz

Today, ex-convicts are considered among the disadvantaged groups. There are several reasons for this disadvantage. Practices and trainings that will allow ex-convicts to socialize and adapt to social life are provided to them both from the moment they are convicted, that is, during the execution of their sentences and after the execution of their sentences is completed. However, even though they served their sentence, they have social, economic and political disadvantages since they are described as ex-convict after completing their execution. One of the most important disadvantages incurred by ex-convicts as a result of the execution of their sentence is the economic disadvantage. Especially due to the criminal record of the ex-convicts and the quotas regulated by laws, ex-convicts find it very difficult to be employed. As a matter of fact, employers are not obliged to recruit the ex-convicts, which reduces the employment rate. In this study, the difficulties faced by ex-convicts in the employment process have been identified and solutions have been tried to be offered for the participation of ex-convicts in employment. In order to facilitate the adaptation of ex-convicts to society and ensure that they can get out of mental breakdown and exclusion psychology, determinations have been made to eliminate economic disadvantage. Accordingly, programs which encourage the employment of ex-convicts should be implemented. However, it is recommended that the ex-convict quota be returned to the private sector. Sharing the responsibility in this regard among individuals active in each field of the society, non-governmental organizations and not only the Ministry of Justice but also many ministries will constitute an important step towards eliminating the disadvantage.

Anahtar Kelimeler

Convict, Ex-Convict, Disadvantageous Groups, Employment, Unemployment

Kaynakça

• Altan, Ö. Z. (1980). Eski Hükümlülerin Çalıştırılmasında Genel İlkeler ve Türkiye Uygulaması. Eskişehir İktisadi Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 1.
• Altun, S., & Koçak, O. (2010). Ceza i̇nfaz kurumundaki̇ mesleki̇ eğitim faaliyetlerinin hükümlü istihdamına katkıları. Adalet Bakanlığı Dergisi, 95-117.
• Aytaç, S. (2011). Eski Mahkumlara Yönelik Politikalar. A. Alper, & Y. Alper içinde, Sosyal Politika. Bursa: Dora. 251-254. Castillo, I. (1994). A Comparative Approach to Social Exclusion. From France & Belgium. International Labour Review, 613-633.
• Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, 5275 Sayılı Resmi Gazete, resmi gazete: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200415-16.htm (Erişim: 10.05.2020)
• Çakır, Ö. (2002). Sosyal Dışlanma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 83-104.
• Çalışkan , Ö., & Akça, M. (2017). Damgalanma Algısı ve Sapma Davranışı İlişkisinde Kişilik Özelliklerinin Düzenleyici Rolü. International Journal of Academic Value Studies, 357-369.
• Çomok, P. (2018). Türkiye'de Sosyal Dışlanma; Ekonometrik Yaklaşım. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
• Demirbaş, T. (2003). İnfaz Hukuku. Seçkin Yayıncılık. 1. Baskı. Ankara.
• Durmaz, Ş. (2019). Bir Dezavantajlılık Olarak Eski Hükümlülük Hali, içinde İşgücü Piyasasında Dezavantajlı Gruplar, (Ed. Dr. Öğr. Üyesi Yavuz Kağan Yasım), Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkez Kitapları, Ankara, ss.165-198.
• Durmaz, Ş. (2016). Ceza, Tutuk Ve Islahevlerindeki Tutuklu Ve Hükümlüler İle Eski Tutuklu Ve Hükümlülerin Mesleki Eğitimi Ve İstihdamının İşgücü Piyasası Açısından Önemi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4, 413-429.
• Dönmezler, S., & Erman, S. (1953). Ceza Hukuku, Umumi Kısım. İstanbul: Beta.
• Erdoğan, S. (2013). Çalışma Kavramının Anlam, Oluşum ve Gelişimi. Sivas.
• Erusta, M. (2016). Türkiye'de Hükümlü ve Eski Hükümlülere Yönelik Sosyal Politikalar. Sakarya.
• Engin,M.(2012).’’ Suçu Önleyici Tedbirler Bağlamında Ceza İnfaz Kurumlarında Çalışma ve Eski Hükümlü İstihdamı’’ , Çalışma İlişkileri Dergisi,3(2), 24-35.
• Goffman, E. (1963). Stigma: Notes On The Management of Spoiled Identity. ABD.
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. Ankara: Heretik Yayınları.
• Göçoğlu, V. (2015). Dezavantajlı Gruplar Üzerinde Yapılan Bir Kamu Politikası Sonlandırmasının Analizi̇: Eski̇ Hükümlülerin Özel Sektördeki İstihdam Zorunluluğunun Kaldırılması. Journal of International Social Research, 846-863.
• İş Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, 26887 Sayılı Resmi Gazete. resmigazete: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/05/20080526-5.htm (Erişim tarihi: 15.08.2019)
• İŞKUR, (2021a). ‘’2021/1. Dönemine İlişkin Proje Başvuruları Başladı’’ https://www.iskur.gov.tr/duyurular/2021-1-donemine-iliskin-proje-basvurulari-basladi (Erişim tarihi: 11.04.2021)
• İŞKUR, (2021b) “Engelli Ve Eski Hükümlülere Yönelik Proje Destekleri Başvuru Rehberi’’ https://media.iskur.gov.tr/42249/engelli-ve-eski-hukumlu-proje-basvurulari_ek_proje-basvuru-rehberi-2021-1-donem.pdf (Erişim Tarihi : 11.04.2021)
• Kara, T. (2014). Eski Hükümlülerin İstihdamında Yaşanılan Güçlükler ve İşkur'un Bu Konudaki Rolü. Ankara: Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
• Karakartal, D. (2018). Cezaevinden Çıkan Eski Hükümlülerin Yaşadıkları Sorunların İncelenmesi. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 72-85.
• Kaşıkçı, T. (2007). İnsan kaynakları yöneti̇mi̇ açısından sakat ve eski̇ hükümlü çalıştırma yükümlülüğü. İstanbul.
• Kavi, E., & Altun, S. (2010). Sosyal İçerme Açısından Eski Hükümlülerin Girişimciliğe Yönlendirilmesi ve Denetimli Serbestlik Faaliyetleri. Kırklareli; 2. Uluslararası Trakya Bölgesi Kalkınma ve Girişimcilik Sempozyumu, (s. 449-461).
• Keskin, G. (2014). Adam Smith - Ulusların Zenginliği (1776) Kitabı Hakkında (Klasik Ekonomi). Gökhan Keskin Kişisel Bloğu: http://keskingokhan.blogspot.com/2014/12/adam-smith-uluslarn-zenginligi-1776.html (Erişim Tarihi): 23.08.2019.
• Kirby, E.J.(2021) ‘’ Norveç'te suçlular nasıl "iyi komşulara" dönüşüyor?’’ https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-48932195, (erişim tarihi 11.04.2021)
• Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmelik. 27210 Sayılı Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/04/20090425-3.htm ( Erişim Tarihi : 23.07.2019)
• Savaş,G., Ceven, H., Eryalçın, T. (2018) ‘’ Eski Hükümlülerin Ve Denetimli Serbestlik Yükümlülerinin İstihdamı Saha Araştırması Sonuç Raporu’’ Ankara.
• Şahin, C. (2002). Tahliye Öncesi ve Sonrası Hükümlüye ve Eski Hükümlüye Yardım. Ceza ve Tedbirlerin İnfazında İnsan Haklarının Korunması. Ankara: 15. Hukuk İhtisas Semineri.
• Talas, C. (1997). Ekonomik Sistemler. Ankara: Doğan Yayınları.
• Taşkın, O. (2007). Ruhsal hastalıklarda damgalama ve ayrımcılık. Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutum ve Damgalama. İzmir: Meta Basım. 17-30.
• Timurturkan, M., Demez, G., Ertan, C., & Cankurtaran, S. (2017). "Hükümlü” Olmanın Sosyal Tezahürleri̇: Sosyal Dışlanma, Damga Ve Suç. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 138-157.
• Toper, M. (2016). Çalışma Yaşamında Eski Hükümlülere Yönelik Önyargıların Bireysel Belirleyicileri: Ankara'da Belediyelerde Bir Alan Araştırması. Eskişehir.
• Tosun, Ö. (1967). (Çeviren). Suçluların Cezaevinde İyileştirilmesinde Yeni Yöntemler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi. İstanbul.
• Turan, E. (2018, 11). İktisadi Kalkınmaya Yaklaşım Açısından İbn Haldun ve Adam Smith. 57.
• T.C.Adalet Bakanlığı. (2021a). “Denetimli Serbestlik Hakkında Genel Tanıtım Broşürü’’ Ceza Ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Denetimli Serbestlik Daire Başkanlığı. http://www.cte ds.adalet.gov.tr/ds_hakkinda/brosurler/genel_tanitim.pdf (Erişim Tarihi :24.07.2019)
• T.C.Adalet Bakanlığı. (2021b). “Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Cezanın İnfazı (105/A) Broşür’’ Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Denetimli Serbestlik Daire Başkanlığı. https://cte-ds.adalet.gov.tr/ds_hakkinda/brosurler/ds_tedbiri.pdf (Erişim Tarihi : 11.04.2021)
• Walker, A., & Walker, C. (1997). Britain Divided: The Growth of Social Exclusion. Child Poverty Action Group, 315-437.
• Weidner, G. (1981). The Stigmatizing effect of rape and abortion. Unpublished. manhattan: Kansas State University.
• Wormith, J., Althouse, R., Simpson, M., Reitzel, L., Fagan, T., & Morgan, R. (2007). The Rehabilitation and Reintegration of Offendeers: The Current Landscape and Some Future Directions for Correctional Psyhology. Criminal Justice and Behavior , 879-892.
• Yakışır, B. (2006) ’’ Türkiye’de Tutuklu Ve Hükümlülerin Yeniden Sosyalleştirilmesi’’, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Yurtiçinde İşe Yerleştirmeler Hakkındaki Yönetmelik. 27210 Sayılı Resmi Gazete http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/04/20090425-3.htm (Erişim Tarihi: 24.07.2019).