Nezaket: Örgütlerde Yönetici - Çalışan İlişkilerini Güçlendirici Bir Davranış

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 65, 329 - 350, 31.01.2022

Engin Deniz Eriş , Mustafa Said Kocabıyık

https://doi.org/10.19168/jyasar.986184

Öz

Toplumların kendi yaşam alanları içerisinde kargaşaları önlemek ve daha medeni bir yaşam imkânı sunmak için nezaket kavramının önemi çağlar boyunca farklı disiplinler kapsamında tartışılmıştır. Nezaket “civility” ve nazik olma şekli “politeness” kelimelerinin kavramsal olarak kullanım amaçları değişmektedir. Bu çalışma kapsamında nezaket “civility ve nazik olma şekli “politeness” kavramlarının içerdiği anlam farklılıkları ile benzer kavramlar üzerinde durulmuş ve ortaya çıkış süreçleri özetlenmiştir. Bahsedilen bu anlam çeşitliliğinin toplumların oluşumuna, inançlarına ve yaşam tarzlarına göre farklılıkların barındırdığı keşfedilmeye çalışılmıştır. Bu tanımlamalarla birlikte kavramların felsefe, din, sosyal çevre gibi alanlarla ilişkileri ortaya çıkarılmıştır. Bahsedilen kelime anlamlarının çeşitli sözlüklere ve dini kitaplara göre de yorumlamalara da yer verilirken çalışmanın içerinde kelimelerin anlamsal farklılıklarını açıklanmasının yanı sıra toplumsal yaşamın haricinde örgütlerde de nezaket kavramı örgütsel davranışın düzenlenmesinde önem içermektedir. Çalışma kapsamında örgütlerde yönetici ve çalışan davranışları açısından nezaketin kullanımı açıklanmaya çalışılmıştır. Bu noktada da araştırmanın amacı çalışanların ve yöneticilerin gözünden örgüt ortamında nezaket kavramının rolünün irdelenmesidir. Amaca yönelik olarak nitel yöntem kullanılarak tasarlanan keşfedici doğaya sahip bu çalışma kapsamında yiyecek ve içecek işletmeleri, ulaşım, akademi ve sağlık çalışanlardan yargısal örnekleme tekniği kullanılarak her sektörden seçilen dört kişiden veriler toplanmıştır. Veri toplama tekniği olarak görüşme ve yazılı soru sorma teknikleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, nezaket kavramının hem toplumsal yapıda hem de örgüt yapıları üzerinde sağlıklı iletişim ve sistemsel bir kaliteli yaşam alanı oluşturmada. Yönetici ve çalışan ilişkisinde nezaketin varlığı işe bağlılık, motivasyon açısından güçlendirici bir faktör olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nezaket, Nazik olma, Örgütlerde nezaket

Kaynakça

• Andersson, lynne M. ve Pearson, Chritine M, “Tit For Tat? The Spiraling Effect Of Incivility In The Workplace,” Academy of Managment Review 24, no. 3 (1999): 452-471, https://doi.org/10.5465/amr.1999.2202131.
• Basim, H. Nejat ve Şeşen Harun, “Kontrol Odağının Çalışanların Nezaket Ve Yardım Etme Davranışlarına Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma,” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16, no. 7, (2006): 159-16, https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61792/924079.
• Başaran, İsmail, "Kent ve Yerel Yönetim. (İstanbul Okutan Yayıncılık, 2008), 1-95.
• Becker, Thomas E. ve Mary C. Kernan. “Matching Commigtment To Supervisors and Organizations To İn-role and Extra-Role Performance,” Human Performance 16, no. 4 (2003): 327-348, https://doi.org/10.1207/S15327043HUP160411.
• Boyd, Richard, “The Vlalue of Civility The Values Of Civility?” Urban Studies 43, no.6 (2006): 863-878, https://doi.org/10.1080/00420980600676105.
• Brief, Arthur P. ve Stephan J. Motowidlo, “Prosocial Organizastionaş Behaviors,” Academy of Management Review 11, no. 4(1986): 710-725, https://doi.org/10.5465/amr.1986.4283909.
• Bunk, Jennifer A. ve Vicki J. Magley. “The Role Of Appraisals And Emotions İn Understanding Experiences Of Workplace İncivility,” Journal of Occupational Healt Psychology 18, no. 1 (2013):87-105, https://doi.org/10.1037/a0030987.
• Caldwell Cam, “Understanding Kindness- Amoral Duty Of Human Resource Leaders.” The Journal Of Values- Based Leadership 2, no. 2 (2017): 1-18, http://dx.doi.org/10.22543/0733.102.1188.
• Clarck, Cynthia M, “Fostering A Culture Of Civilioty And Respect İn Nursing,” Journal of Nursing Regulation 10, no. 2 (2019): 44-52, https://doi.org/10.1016/S2155-8256(19)300821.
• Clarck, Cytnhia M., Danh, T. Nhuyen, And Celestina Barbosa- Leiker, “Student Perceptions Of Stress, Coping. Relationships and Academic Civility: Alongitudial Study.” Nurse Educator 39, no. 4 (2014): 170-174. http://doi.org/: 10.097/NNE.0000000000000049.
• Clarck, Cytnhia M., Victoria P. Sattler, and Celestina Barbosa-Leiker. “Developmant And Psychometric Testing Of The Workplace Civility Index: A Reliable Tool F.or Measuring Civility İn The Workplace,” The Journal of Continuing Education In Nursing, 49, no. 9 (2018): 400-406, https://doi.org/10.3928/002201242018081305.
• Çekin, Abdulkadir, “İmam Hatip Lisesi Öğrencileirnin Prosaosyal Davranış Eğitimleri Üzerine Nicel Bir İnceleme,” Journal of International Social Research 6, no. 28 (2013), https://doi.org// 97590173.
• Deluga, Ronald J. “The Relation Between Trust In The Supervisor and Subordinate Organizational Citizenchip Behavior,” Military Psychology 7, no. 1 (1995): 1-16, https://doi.org/10.1207/s15327876mp0701_1.
• Dereli Sevgi. “Sözlü İletişimde Nezaket Stratejileri,” Türkbirliği 15, no. 24 (2008):24-52, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/989632.
• Di Fabio, Annamaria, ve Alessio Gori, “Assessing Workplace Relational Cicility (WRC) With A New Multidimensional, “Mirror Measure.” Frontiers In Psychology7, no. 20 (2016), 890-915. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00890.
• Enlich, Konard, “Hıat; A Transcription System For Discourse Data,” Talking Data: Transcription and Coding In Discourse Research. Jane, E. Edwards, 123-148, Tarafından Düzenlendi. Psychology Press, 1993.
• Ersolak, Şeyma ve Üstün, Ferda, "Örgüt İkliminin İşyeri Nezaketsizliği Üzerine Etkisinde Makyavelist Kişilik Özelliklerinin Düzenleyici Rolü," Ataturk University Journal of Economics and Administrative Sciences 34, No. 2 (2020): 433-460, https://doi.org/: 10.16951/atauniiibd.657279.
• Escandell, Maria, Victoria Vidal. "Politeness: A Relevant İssue For Relevance Theory." Alicante Journal of English Studies/Revista Alicantina de Estudios Ingleses: no. 11 (1998): 45-58, https://doi.org/10.14198/raei.1998.11.05.
• Ferris, Abbott L. “Studying and Measuring Civility: A Framework Trends and Scale, “ Sociological Inquiry 72, no. 3 (2002), 376-392. https://doi.org/10.1111/1475-682X.t01-1-00023.
• Gill, Matthew j. ve Beverly Davenport Spher. “Workplace Incivlity and Organizational Trust,” In The Destructive Organizational Communication,(New York:Routledge Press, 2010), 22-32.
• Goffman, Erving ve Best Joel. Interaction ritual: Essays In Face To Face Behavior. (New York. Routledge Press, 2017), 280-295.
• Goodman, Dena. The republic of letters: A cultural history of the French enlightenment. (New York. Cornell University Press, 1994),402-413.
• Jameson, Jessica Katz, “Negotiating Autonomy and Connection Through Politeness; A Dialectical Approach To Organizational Conflict Management,” Western Journal of Communication 68, no. 3 (2004): 257-277, https://doi.org/10.1080/10570310409374801.
• Johnson, David W. ve Roger T. Johnson. "Civil Political Discourse İn A Democracy: The Contribution of Psychology," Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology 6, no. 4 (2000): 291-317, https://doi.org/10.1207/S15327949PAC0604_01.
• Kabaağaç, Sina ve Erdal Alova. Latince/Türkçe Sözlük, (İstanbul Sosyal Yayınlar, 1995).
• King, Eden B., Jeremy F. Dawson, Michal A. West, Veronica L. Grilrane, Chad I. Peddie and Bastin Lucy, “Why Organizational and Community Diversity Matter: Representativeness and The Emergence of Incivility and Organizational Performance,” Academy of Managment Journal 54, 6 (2011): 1103-1118, https://doi.org/10.5465/amj.2010.0016.
• Kluge, Friedrich, Etymologisches Wörterbuch Der Deutschen Sprache. (Berlin, Boston: De Gruyter Mouton, 2019), 3-6.
• Kopal, Elif. “Buhari ve Müslim Hadiseleri Çerçevesinde Hz. Peygamber’in Nezaket ve Zerafeti”. Doktora Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi. (2013).
• Lim, Sandy. ve Lilia M. Cortina. "Interpersonal Mistreatment In The Workplace: The İnterface And İmpact Of General İncivility And Sexual Harassment." Journal of Applied Psychology 90, no. 3 (2005): 483, https://doi.org/10.1037/0021-9010.90.3.483.
• McGonagle, Alysaa K., Benjamin M. Walsh, Lisa M. Kath ve Staphanie L. Morrow. “Civility Norms, Safety Climate ve Safety Outcomes: A Preliminary Investigation.” Journal of Occupational Health Psychology 19, no. 4 (2014): 437.437–452, https://doi.org/10.1037/a0037110
• Miles, Matthew B. ve A., Michael Huberman. Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. Sage Press, 1994.
• Moll, Jorge., Frank Krueger, Roland Zahn, Matteo Pardini, R,cardo de Oliveira-Souza, ve Jordan Grafman. "Human Fronto–Mesolimbic Networks Guide Decisions About Charitable Donation." Proceedings of The National Academy of Sciences 103, no. 42 (2006): 15623-15628, https://doi.org/10.1073/pnas.0604475103.
• Moorman, Robert H. ve Gerald L.Blakely. Indıvıdualisim- Collectivisim As An Individual Difference Predıctor of Organizational Citizenship Behavior.” Journal of Organizational Behavior 16, no. 2 (1995): 127-142.https://doi.org/10.1002/job.4030160204.
• O'Hara, Maureen, "Emancipatory Therapeutic Practice İn A Turbulent Transmodern Era: A Work of Retrieval." Journal of Humanistic Psychology 37, no. 3 (1997): 7-33, https://doi.org/10.1037/0021-9010.74.1.157.
• Osatuke, Katerine, Scott C. Moore, Christopher Ward, Sue R. Dyrenforth, ve Linda Belton, "Civility, Respect, Engagement İn The Workforce (CREW) Nationwide Organization Development İntervention At Veterans Health Administration." The Journal Of Applied Behavioral Science 45, no. 3 (2009): 384-410, https://doi.org/10.1177/0021886309335067.
• Passmore, Jonathan, ve Lindsay G. Oades, "Positive Psychology Techniques: Random Acts of Kindness and Consistent Acts of Kindness and Empathy." The Coaching Psychologist 11, no. 2 (2015): 90-92, http://centaur.reading.ac.uk/81936.
• Podsakoff, Philip M., Scott B. Mackenzie, Robert H. Moorman, ve Richard Fetter. "Transformational Leader Behaviors and Their Effects On Followers' Trust İn Leader, Satisfaction, and Organizational Citizenship Behaviors." The leadership quarterly 1, no. 2 (1990): 107-142, https://doi.org/10.1016/10489843(90)900097.
• Schat, Aaron C.H. ve Kelloway Kevin E. "Reducing The Adverse Consequences of Workplace Aggression and Violence: The Buffering Effects of Organizational Support." Journal of Occupational Health Psychology 8, no. 2 (2003): 110, http://doi.org/ 10.1037/1076-8998.8.2.110.
• Spreng, Richard A. Scott B. Mackenzie, ve Richard W. Olshavsky. “A Reexamination of The Determinants of Consumer Satisfaction." Journal of Marketing 60, no. 3 (1996): 15-32, https://doi.org/10.1177/002224299606000302.
• Stryker, Robin, Bethany Anne Conway, and J. Taylor Danielson. "What is Political İncivility?." Communication Monographs 83, no. 4 (2016): 535-556. https://doi.org/10.1080/ 03637751.2016.1201207.
• Thiranagama, Sharika, Tobias Kelly, and Carlos Forment. "Introduction: Whose civility?,” Journal of Sage "14 No.3 (2018): 153-174, https://doi.org/10.1177/1463499618780870
• Varışlı, Nuran, "Örgütsel vatandaşlık faktörlerinden nezaket davranışının, çalışanların hizmet kalitesine etkilerinin analizi," İşletme Araştırmaları Dergisi 12, no. 3 (2020): 3089-3099. https://doi.org/3089-3109, 10.20491/isarder.2020.1028.
• Yıldırım, Ali, ve Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (Ankara:, Seçkin Yayıncılık, 2013), 1-496.