KOBİGEL Destek Programı Değerlendirme Modeli:AHP Tabanlı Swara Yaklaşımı İle Yeni Bir Model

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 74, 172 - 200, 30.04.2024

Ali Sevinç , Tamer Eren

https://doi.org/10.19168/jyasar.1371241

Öz

Küçük ve Orta Boy İşletmeler (KOBİ'ler), ekosistemin önemli bir parçasını oluşturarak ekonomide katma değeri yükselten kilit aktörlerdir. Bu nedenle, KOBİ'lerin ekonomik büyümeye ve istihdama olan katkısı büyük bir öneme sahiptir. Ülke çapında bu işletmelerin gelişimini desteklemek amacıyla KOSGEB, KOBİ'lerin rekabet gücünü artırmayı hedefleyen KOBİ Gelişim Destek Programı (KOBİGEL) kapsamında çağrı yöntemiyle destek sağlamaktadır.
Bu çalışmanın amacı, KOSGEB'in KOBİGEL destek programı kapsamında dijitalleşme çağrısına yönelik etkili değerlendirme kriterleri oluşturmak ve puanlama sistemi geliştirmektir. Değerlendirme kriterlerini belirlemek için, ilk olarak literatür araştırması yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına dayanarak belirlenen ana ve alt değerlendirme kriterleri daha sonra uzman görüşlerine sunulmuş ve dijitalleşme çağrısı için uygun kriterler oluşturulmuştur. Bu kriterler, Analitik Hiyerarşi Süreç (AHP) tabanlı ve Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA) yöntemi kullanılarak ağırlıklandırılmış ve puanlandı. Bu değerlendirme sonucunda, Dijital Kültür ve Yetenek kriteri %23 ile en yüksek puanı almış, ardından firmanın teknolojik altyapısı kriteri %22, Dijitalleşme Stratejisi kriteri %20, Yönetişim kriteri %17 ve Dijitalleşme için Kaynak Durumu kriteri %17 puanla sıralanmıştır. Bu sayede KOBİGEL destek programı için dijitalleşme çağrısı değerlendirme kriterleri belirlenmiş ve puanlama sistemi oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme,, KOBİ,, KOSGEB,, ÇKKV,, AHP,, SWARA

Kaynakça

• Akbaba, A. İ., Batıbeyi, A., ve Karabulut, Y. (2022). “KOBİGEL (KOBİ Gelişim Destek Programı) Desteklerinin Amaca Ulaşma Derecesi: Erzurum İli Örneği”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(2), 1388-1407.
• Alatepeli, B. (2020). “Proje Değerlendirme Sistemleri Açısından KOSGEB’e Yeni Bir Çözüm Önerisi”, Journal of Entrepreneurship and Innovation Management, 9(2), 149-165.
• Alimardani M, Hashemkhani Zolfani S, Aghdaie MH, Tamošaitienė J (2013), “A Novel Hybrid SWARA And VIKOR Methodology For Supplier Selection İn An Agile Environment”, Technological And Economic Development Of Economy 19:533–548
• Asiltürk, A. (2021). “İşletmelerde Dijital Dönüşüm Yönetiminde Nihai Hedef: Dijital Olgunluk”, Alanya Akademik Bakış, 5(2), 647-669,
• Bayhan, N. A. (2022). “Dijital Olgunluk Modellerinin Karşılaştırılması: Üretim Yapan KOBİ’lere Öneriler”, Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 5(10), 1495-1506.
• Binici, C. M., ve Esin, Can. (2023). “Türk KOBİ’lerinin Endüstri 4.0’a Verdiği Tepkinin Literatürde İş Modelindeki Yenilikler Perspektifinden İncelenmesi”, Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 11-24.
• Çınar, F., Demircan, R., ve Nişancı, Z. (2019). “Hastane Yöneticilerinin Stratejik Yönetim Araçlarını Kullanım Durumlarının İncelenmesi: Nitel Bir Çalışma”, Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 1(2), 40-52.
• Dethine, B., Enjolras, M., ve Monticolo, D. (2020). “Digitalization And Smes’ Export Management: Impacts On Resources And Capabilities”, Technology Innovation Management Review, 10(4). 18-34.
• Dıvrık, B., Baykal, E., Silahtaroğlu, G., ve Meral, Y. (2022). “KOBİ’lerin Örgütsel Öğrenme, Dijitalleşme ve Uluslararasılaşma Süreçleri Üzerine Nitel Bir Çalışma”, Nitel Sosyal Bilimler, 4(2), 102-130.
• Durmuş, R., ve Kasımoğlu, M. (2022). “İşletmelerde Dijitalleşmeye Yönelik Olarak Kurumsal Yönetim Çerçevesinin Oluşturulması: Küçük Ve Orta Ölçekli İşletmeler Üzerine Bir Araştırma”, İstanbul Kent Üniversitesi İnsan Ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(2), 16-36.
• Elçi, Ş. (2014). “Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programlarının Değerlendirilmesi ve Etki Analizi”, ResearchGate Review, 12-15.
• Ersöz, F., ve Kabak, M. (2010). “Savunma Sanayi Uygulamalarinda Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Literatür Araştirmasi”, Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1), 97-125.
• Güler, A., Bircan, H., Ve Babacan, A. (2022). “AHP Yöntemi ile Ağırlıklandırılan Kriterlerle Veri Zarflama Analizi ve Bir Uygulama”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 99-118.
• Gülseren, A., ve Sağbaş, A. (2019). “Endüstri 4.0 Perspektifinde Sanayide Dijital Dönüşüm ve Dijital Olgunluk Seviyesinin Değerlendirilmesi”, European Journal of Engineering and Applied Sciences, 2(2), 1-5.
• Hasan, N. A., Abd Rahim, M., Ahmad, S. H., ve Meliza, M. (2022). “Digitization Of Business For Small And Medium-Sized Enterprises (Smes)”, Environment-Behaviour Proceedings Journal, 7(19), 11-16.
• Hamurcu, M., ve Eren, T. (2020). “Electric Bus Selection With Multicriteria Decision Analysis For Green Transportation”, Sustainability,12(7), 2777.
• Hautala-Kankaanpää, T. (2022). “The İmpact Of Digitalization On Firm Performance: Examining The Role Of Digital Culture And The Effect Of Supply Chain Capability”, Business process management journal, 28(8), 90-109.
• İnce, M. (2020). “KOSGEB İle İlgili Yapılan Akademik Çalışmalara Yönelik Bir İnceleme”, International Journal of Management and Administration, 4(8), 324-336.
• İncekara, M., Kumbalı, H. Ç., ve Sarıkaya, M. (2023). “The Transformatıon Process Of Turkısh SMEs In Terms Of Dıgıtalızatıon And Sustaınabılıty”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (41), 1-15.
• Jafarzadeh Ghoushchi, S., Shaffiee Haghshenas, S., Memarpour Ghiaci, A., Guido, G., ve Vitale, A. (2023). “Road Safety Assessment And Risks Prioritization Using An İntegrated SWARA And MARCOS Approach Under Spherical Fuzzy Environment”, Neural Computing And Applications, 35(6), 4549-4567.
• Kayabaşı, H., ve Kasımoğlu, M. (2023). “Örgütlerin Dijital Olgunluk Düzeyinin Ölçülmesi–Bir Ölçek Geliştirme Çalışması”, Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-21.
• Kilimis, P., Zou, W., Lehmann, M., ve Berger, U. (2019). “A Survey On Digitalization For Smes İn Brandenburg, Germany”, IFAC-PapersOnLine, 52(13), 2140-2145.
• Küçük ve Orta-Buyuklukteki-Girisim-Istatistikleri (2021). https://data.tuik.gov.tr, (Erişim tarihi:02.03.2023) Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik, Madde 4. https://kosgeb.gov.tr/Mevzuat/ (Erişim tarihi:02.03.2023). KOSGEB Destekleri, https://kosgeb.gov.tr, (Erişim Tarihi:05.03.2024)
• Kouchaksaraei RH, Zolfani SH, Golabchi M. (2015). “Glasshouse Locating Based On SWARA-COPRAS Approach”, International Journal Of Strategic Property Management. 19:111–122.
• Muhammed, AŞUT., ve Demir, S. (2023). “KOBİ’lerin Endüstri 4.0 Hazırlık Durumu: Şanlıurfa İmalat Sektöründe Örnek Bir Uygulama”, Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 8(2), 141-150.
• Namal, M. K., Koçancı, M., ve Aksoy, B. (2018). “KOSGEB Girişimcilik Programi: Eleştirel Bir Değerlendirme”, Akademik Hassasiyetler, 5(9), 93-110.
• Norraidah Abu Hasan, Memiyanty Abd Rahim, Saidah Hamizah Ahmad, Meliza, "Digitization of business for small and medium-sized enterprises (SMEs). (2022). " Environment-Behaviour Proceedings Journal 7.19. 11-16.
• Panchal, S., ve Shrivastava, A. K. (2022). “Landslide hazard assessment using analytic hierarchy process (AHP): A case study of National Highway 5 in India”, Ain Shams Engineering Journal, 13(3), 101626.
• Polat, M., ve Akyıldırım, A. (2022). “İşbirliği Destek Programının KOBİ’ler Üzerindeki Etkisinin Ölçek Ekonomisi Bağlamında Değerlendirilmesi”, Düzce İktisat Dergisi, 3(1), 8-29,
• Purwanto, A. (2022). “How The Role of Digital Marketing and Brand Image on Food Product Purchase Decisions? An Empirical Study on Indonesian SMEs in the Digital Era”, Journal of Industrial Engineering & Management Research. 34-41
• Reim, W., Yli-Viitala, P., Arrasvuori, J., ve Parida, V. (2022). “Tackling Business Model Challenges İn SME İnternationalization Through Digitalization”, Journal of Innovation & Knowledge, 7(3), 100199.
• Saaty, T. L. (1990). “How to Make A Decision: The Analytic Hierarchy Process”, European journal of operational research, 48(1), 9-26.
• Saaty, T. L. (2001). “Fundamentals Of The Analytic Hierarchy Process”, The analytic hierarchy process in natural resource and environmental decision making, 15-35.
• Saaty, T. L. (2008). “Decision Making With The Analytic Hierarchy Process”, International journal of services sciences, 1(1), 83-98.
• Stanujkic, D., Karabasevic, D., ve Zavadskas, E. K. (2015). “A Framework For The Selection Of A Packaging Design Based On The SWARA Method”, Engineering Economics, 26(2), 181-187.
• Sutrisno, S., Prasetyo, H. A., ve Faot, A. I. (2022). “The Measurement Of Human Resources Employees By Using Human Resources Score Card Method And Analytical Hierarchy Process Method”, Budapest International Research and Critics Institute-Journal (BIRCI-Journal), 5(2).
• Şener, U., Gökalp, E.,ve Erhan, Eren. (2022). “Dijital Olgunluk İndeksi: Organizasyonların Dijital Dönüşüm Yolculuğunda Verimliliği Artırmak İçin Bir Kantitatif Yöntem”, Verimlilik Dergisi, 17-29.
• Sevinc, A., Gür, Ş., ve Eren, T. (2018). “Analysis Of The Difficulties Of Smes İn İndustry 4.0 Applications By Analytical Hierarchy Process And Analytical Network Process”, Processes, 6(12), 264.
• Sevinç, A., ve Eren, T. (2019). “Determination Of KOSGEB Support Models For Small-And Medium-Scale Enterprises By Means Of Data Envelopment Analysis And Multi-Criteria Decision Making Methods”, Processes, 7(3), 130.
• Taşel, F. (2020). “Dijitalleşmenin Ticarete Ve Ekonomiye Etkisi”, Beykoz Akademi Dergisi, 8(2), 127-137.
• Taşkın, K. (2022). “KOBİ’lerde Dijital Dönüşüm Üzerine Bilim Haritalama Analizi”, Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 5(2), 219-232.
• Toptaş, İ. C., ve Muzaffar, H. (2019). “KOSGEB Tarafından Sağlanan Desteklerden KOBİ’lerin Yararlanma Durumlarının İncelenmesi: Ardahan İli Örneği”, Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 23-33.
• Ulas, D. (2019). “Digital transformation process and SMEs”, Procedia Computer Science, 158, 662-671.
• Uluğ, C., ve Zorlu, K. (2020). “E-Devlet Kapsamında KOSGEB Destek Uygulamalarına İlişkin Kurum Çalışanlarının Memnuniyet Düzeyleri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 12(3).
• Yapar, İ., ve Yücel, F. (2023). “Devlet Teşviklerinin Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Üzerindeki Etkisi: Türkiye’de Kaliteli Ekonomik Büyümeye Yönelik KOSGEB Destek Programları Örneği”, International Journal of Advanced Natural Sciences and Engineering Researches, 7(3), 247-256.
• Yıldırım, Ş. S., ve Durukan, L. (2023). “İmalatçı KOBİ’lerin Dijital Dönüşümü: KOSGEB Desteği Özelinde Nicel Bir Araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 905-930.
• Yildirim, B. F. (2020). “Güçlü Zayıf Yöntemi İle Proje Değerlendirme İçin Alternatif Bir Ölçek Önerisi: KOSGEB Örneği”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 18(38), 747-765.
• Zavadskas, E. K., Stević, Ž., Tanackov, I., ve Prentkovskis, O. (2018). “A Novel Multicriteria Approach–Rough Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis Method (R-SWARA) And İts Application İn Logistics”, Studies in Informatics and Control, 27(1), 97-106.
• Zolfani, S. H., Zavadskas, E. K., ve Turskis, Z. (2013). “Design Of Products with Both International And Local Perspectives Based On Yin-Yang Balance Theory And SWARA Method”, Economic research-Ekonomska istraživanja, 26(2), 153-166.