THE RELIGIOUS AND MORAL VIEWS OF AHMET ŞUAYB, AN İNTELLECTUAL OF THE LATE OTTOMAN ERA

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 4, 165 - 178, 01.12.2016

Mehmet Karakuş

Öz

Ahmet Şuayb, who lived in the late era of the Ottoman State, had an ideological
structure favoring Positivist Approach, which was the case in many intellectuals of
the period. However, when his works are examined it is observed that he considered
that religion was the most important element for a society, and had a belief
that societies could only reach the salvation by raising generations who have good
ethical values and who are healthy. A. Şuayb, whom we observe as being devoted
not only to religion but also to religious institutions, reveal a different identity with
this approach. Şuayb emphasized that Islam had a freedom concept far from fanaticism,
and expressed that Christianity as a strict religion was the obstacle for
science. It is possible to claim that one of the reasons of Şuayb being not against religion
and religious institutions was due to Islam’s giving importance to science and
freedom. According to the Positivist Understanding, religion is considered as the
biggest obstacle on the way to development. Is this really the reason for being fallen
back? Is it possible that a man can be both a positivist and religious person? Or is
this a contradiction? In this case, what kind of a spiritual situation is Şuayb in. This
context, this study aims to reveal Şuayb’s specific method including the religion and
ethical values together with a Positivist Approach.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Şuayb, Positivism, Religion, Ethics, Society

SON DÖNEM OSMANLI AYDINLARINDAN AHMET ŞUAYB’IN DİN VE AHLAK GÖRÜŞLERİ

Öz

Osmanlı Devletinin son dönemlerinde yaşayan Ahmet Şuayb, yaşadığı dönemin
aydınlarına benzer bir yaklaşımla Pozitivist anlayışı benimseyen bir fikrî yapıya
sahiptir. Ancak onun yazıları incelendiğinde, toplum için en önemli unsur olarak
din’i gördüğünü ve toplumların ahlakî gelişmeyle birlikte sağlıklı nesiller yetiştirerek,
hedeflenen kurtuluşu gerçekleştirebileceğine olan inanca sahip olduğunu da
anlamaktayız. Sadece dine değil dinî kurumlara da bağlı olduğunu gördüğümüz A.
Şuayb, bu yaklaşımıyla farklı bir kimlik ortaya koymaktadır. Şuayb, İslam Dininin
tassuptan uzak ve özgürlük anlayışına sahip olduğunu vurgulayarak, Hristiyanlığı,
katı ve bilime engel olan bir din olarak görür. Şuayb’ın din ve dinî kurumlara karşı bir tavır almamasının temel etkenlerden birinin, İslam’ın bilime ve özgürlüğe
verdiği önemden kaynaklandığını söylemek mümkündür. Pozitivist anlayışa göre
ilerlemenin önündeki en büyük engel olarak görülen din, gerçekten gerilemenin
sebebi midir? Hem Pozitivist hem de dindar olunabilir mi? Yoksa bu bir çelişki
midir? Bu durumda Şuayb, ne tür bir ruh haleti içerisinde bulunmaktadır? İşte bu
çalışma; Şuayb’in Pozitivist yaklaşımla, Din ve ahlak konularına kendine has metodu
ile yaklaşımını ortaya koyan bir araştırmadır

Anahtar Kelimeler

Ahmet Şuayb, Pozitivizm, Din, Ahlak, Toplum