ORTAOKULDA OKUTULAN DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERS KİTAPLARININ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 393 - 415, 30.06.2021

Zeki Çakan , Tuncay Karateke

https://doi.org/10.46353/k7auifd.908188

Cited By: 4

Öz

Ülkemizde okullarda en çok kullanılan materyallerin başında ders kitabı gelmektedir. Bundan dolayı eğitim-öğretim faaliyetleri esnasında ders kitaplarının önemli bir yeri vardır. Öğrencilere okutulacak ders kitapları dikkatli bir şekilde hazırlanmalı ve düzenlenmelidir. Ders kitapları öğretim programlarının soyut hedeflerinin somut yansıması olduğu gibi, sınıf içi öğretim faaliyetlerini önemli oranda etkileyen ve yönlendiren bir öğretim aracı olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bu yönüyle eğitim araç ve materyalleri içerisinde önemli bir yere sahip olan ders kitaplarının uygun nitelik ve kalitede olması gerekir.Ders kitaplarının birçok önemli özelliği vardır, bunlardan en önemlisi öğrenciler için tasarlanmış olmalarıdır. Ayrıca öğrencilere bilgi vermek, bu bilgileri tekrarlamak, bilgiler arasındaki ilişkiyi açıklamak ve pekiştirmek ders kitaplarının önemli özellikleri arasındadır.Ülkemizde son yıllarda öğrenme-öğretme sürecinde konu kazanımlarının öğrencilere basit ve hızlı bir şekilde kazandırılması için farklı öğretim materyalleri kullanılmaya başlanmışsa da ders kitapları bir öğretim materyali olarak önemini korumaya devam etmektedirler. Ders kitaplarının bir öğretim materyali olarak önemini korumasını sağlayan çeşitli nedenler bulunmaktadır.En fazla başvurulan materyal olmaları, kitapların eğitim programındaki amaç, içerik ve etkinliklere uygun bilgilere sırasıyla yer vermeleri ve öğretmenin ders süresini daha verimli geçirmesine imkan tanıması bu nedenler arasında sayılabilmektedir. Bu materyaller bilginin özünü içermesi, öğrencilerin değerlendirilmesinde pay sahibi olması ve öğrencilere anlatılanların her zaman tekrar etme imkanı tanıma yönüyle de oldukça önemlidirler.Ayrıca ders kitabının dayanıklı ve sağlam olması, fazla ağır olmadığından taşınmasının kolay olması ve pratik olması da önemini arttırmaktadır.Ders kitaplarının eğitim ve öğretim faaliyetlerindeki öneminden hareketle bu çalışmanın konusu ortaokullarda okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitapları olarak belirlenmiştir.2018 yılında uygulamaya konulan yeni DKAB öğretim programıyla beraber DKAB ders kitapları da bu müfredat çerçevesinde yenilenmiştir.Bu çalışmada, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında yeni programa göre hazırlanan ve Kamu Ortaokullarında okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarının; biçimsel, görsel, yazılı içerik, öğrenci etkinlikleri ile ayrıca hazırlık çalışmaları ve değerlendirme soruları yönünden incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla işin merkezinde bulunan 63 DKAB öğretmeni ile yüz yüze görüşülerek 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda okutulan DKAB ders kitapları; Mili Eğitimin genel amaçları, okulun amaçları ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin özel amaçları doğrultusunda kapsamlı bir şekilde işlenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu nitel veriler2019-2020 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır il merkezindeki farklı ortaokullarda görev yapan ve ölçüt örneklem seçimi yoluyla belirlenen 63 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni ile yürütülen yarı yapılandırılmış mülakatlardan elde edilmiştir. Araştırmada verilerin çözümlenmesi, içerik analizi yöntemi ile yapılmıştır. Öğretmen görüşlerinden ortaya çıkan sonuçlardan bazıları şöyle sıralanabilir: “Ortaokul DKAB ders kitapları biçimsel yönden incelendiğinde kapak fotoğraflarının içerikle bağlantılı olduğu, yazı şekli ve puntolarının öğrenci seviyelerine uygun olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca kitapların iç görüntüsünün öğrencilerin ilgilerini çekmede ve öğrencilerde merak uyandırmada genel olarak başarılı oldukları ifade edilmiştir. Ortaokul DKAB ders kitaplarında geçen üniteye hazırlık çalışmaları sorularının ünitenin tümünü kapsadığı, öğrencilerin seviyelerine uygun olduğu ve öğrencileri araştırmaya sevk ettiği ifade edilmiştir”. Değerlendirme sorularının sayı yönünden az olduğu, sorulan soruların da çoğunun bilgiye dayandığı, bundan dolayı da hem soru sayısının artırılması gerektiği hem de öğrencilerin zihinsel becerilerini geliştirecek çeşitli soru tarzlarına yer verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara dayalı olarak uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur. Bu araştırmanın sonucunda elde edilen bulgular, Ortaokulda okutulan DKAB ders kitaplarının var olan durumunun ortaya konması, eksikliklerinin belirlenmesi ve geliştirilmesi yönünde önerilerin belirtilmesi bakımından önemlidir. Araştırma bulguları, ders kitaplarının hazırlanmasında ve bundan sonra bu alanda yapılacak olan çalışmalara veri sağlayacak nitelikte olması bakımından da önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Ders Materyali, Ortaokul, Ders Kitabı, Ders Öğretmenleri

THE EVALUATION OF RELIGIOUS CULTURE AND MORAL KNOWLEDGE COURSE BOOKS IN SECONDARY SCHOOL ACCORDING TO TEACHER'S OPINIONS

Öz

Textbook is one of the most used materials in our country in schools. Therefore textbooks have an important place during educational activities. Textbooks that will be taught to students should be carefully prepared and organized. As well as being a concrete reflection of the abstract goals of the curriculum, textbooks appear as a teaching tool that significantly affects and directs classroom teaching activities. In this respect, textbooks, which have an important place in educational tools and materials, should be of appropriate standard and quality. Textbooks have many important features, the most important of which is that they are designed for students. In addition, providing information to students, repeating this information, explaining and reinforcing the relationship between information are among the important features of the textbooks. Although different teaching materials have been used in our country in recent years in order to provide students with simple and fast subject acquisitions in the learning-teaching process, textbooks continue to maintain their importance as a teaching material. There are several reasons why textbooks maintain their importance as a teaching material. The fact that they are the most frequently used material, that the books include information in accordance with the purpose, content and activities in the education program, and that they allow the teacher to spend the lesson time more efficiently can be counted among these reasons. These materials are also very important in that they contain the essence of the information, have a share in the evaluation of the students, and allow the students to repeat what they have been told. In addition, the fact that the textbook is durable and robust, it is easy to carry and practical because it is not too heavy increases its importance. Considering the importance of textbooks in education and training activities, the subject of this study has been determined as Religious Culture and Moral Knowledge Textbooks used in secondary schools. Along with the new curriculum put into practice in 2018, DKAB textbooks were also renewed within the framework of this curriculum. In this study, the textbook's on Religious Culture and Moral Knowledge prepared according to the new program in the 2019-2020 academic year and taught in Public Secondary Schools, it's aimed to be examined in terms of formal, visual, written content, student activities. It was also aimed to be examined in terms of preparatory studies and evaluation questions. For this purpose, the RCaM textbooks used in 5th, 6th, 7th and 8th grades by meeting face to face with 63 RCaM teachers who are at the center of the work were extensively examined in line with the aims of the general objectives of National Education, the school and the specific objectives of the Religious Culture and Moral Knowledge course. Qualitative research method was used in the study. The qualitative data of the study were obtained from the semi-structured interviews conducted with 63 Religious Culture and Moral Knowledge teachers who worked in different secondary schools in Diyarbakır city center in the 2019-2020 academic year and were determined through criterion sample selection. The analysis of the data in the research was done by content analysis method. Some of the results that emerged from the teachers' views can be listed as follows: “When the middle school RCaM textbooks were examined formally, it was stated that the cover photos were related to the content and the writing style and font size were appropriate for the student levels. In addition, it was stated that the internal images of the books are generally successful in attracting students' attention and arousing curiosity in students. It has been stated that the questions of the unit preparation studies in the secondary school RCM textbooks cover the whole unit, are appropriate for the students' levels, and encourage the students to research ”. It was also stated that the evaluation questions were less in number, and most of the questions asked were based on information so the number of questions should be increased and various question styles should be included to improve students' mental skills. Based on the results obtained in the study, suggestions were made to the practitioners and researchers. The findings obtained as a result of this research are important in terms of revealing the current situation of the RCaM textbooks taught in secondary school, determining the deficiencies and indicating the suggestions for improvement. The research findings will also be important in terms of providing data for the preparation of textbooks and for future studies in this field.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Course Material, Secondary School, Textbook, Course Teachers

Kaynakça

• Argan, Metin vd. “Kitaplara ilişkin biçimsel özelliklerin okuyucu tutumları üzerine etkisi”. Bilgi Dünyası Dergisi 9/1 (2008), 179-206.
• Avci, Sedat. Ortaöğretim DKAB öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Baştürk, Mehmet. Ders kitaplarının tarihçesi. Konu alanı ders kitabı incelemesi ed: Özcan Demirel- Kasım Kıroğlu. 13-33. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2008.
• Bozkurt, Arzu. Ortaokul (5 ve 8. Sınıf) öğrencilerinin DKAB dersine karşı görüşlerinin değerlendirilmesi. Kilis: 7 Aralık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, 2018.
• Demirel, Özcan-Kıroğlu, Kasım. “Eğitim ve ders kitapları”. Konualanı ders kitabı incelemesi. ed: Özcan Demirel- Kasım Kıroğlu. 2-12. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2008.
• Gökalp, Murat. Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 4. Baskı, 2019.
• Kara, Cem. “Çocuk kitabı seçiminde resimlemelerle ilgili olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar”. Yaşam Bilimleri Dergisi 1/1 (2012), 224-232.
• Gündüz, Mehmet Sait. Şafii DKAB öğretmenleri açısından İDKAB ders kitaplarının değerlendirilmesi (Batman ili örneği). Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel yayınları, 28. Baskı, 2015.
• Karbeyaz, Pervin. DKAB öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerini kullanma düzeyi. Sosyal Bilimler Dergisi. 8/16 (2018), 201-225.
• Kılıç, Durmuş. “Ders kitabının öğretimdeki yeri”. Konu alanı ders kitabı incelemesi. ed: Özcan Demirel- Kasım Kıroğlu. 38-53. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2008.
• Korkmaz, Ebru vd. “Ortaokul matematik ders kitaplarının matematik öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi”. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi, 18 (2020), 118-128.
• Kozak, Rıdvan-Yolal, Medet. “Bilgiye erişim aracı olarak öğrencilerin internete yaklaşımı”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20 (2008), 115-128.
• Uzuner, Mustafa Necati. Beşinci sınıf fen bilimleri dersi fen ve mühendislik uygulamaları ünitesinin öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Samsun: 19 Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Sarıca, Halil İbrahim. 6. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Tokat: Gaziosman Paşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Seven, Serdal. İlköğretim sosyal bilgiler ders kitapları hakkında öğretmen ve öğrenci görüşleri. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Şahin, Kamil. İDKAB ders ve öğretmen kılavuz kitaplarının ders kitabı inceleme kriterlerine değerlendirilmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, 2010.
• Şara, Vehbi. Güncellenen sosyal bilgiler programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ağrı: İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Turhan, Gökhan. İDKAB ders etkinliklerinin öğretmenlere göre değerlendirilmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, 2009.
• Tutmaz, Abdulkerim. Ortaokul DKAB ders kitaplarının öğrencilerin gelişim düzeylerine uygunluğu (5. ve 8. Sınıflar). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Yıldırım, Ali- Şimşek, Hasan. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık, 10. Baskı, 2016.