Symbol Literacy in Religious Education

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 393 - 415, 30.12.2023

Mehmet Su

https://doi.org/10.46353/k7auifd.1340903

Öz

A symbol is a sign or visual element, usually used to represent abstract ideas or concepts. Symbols are used in communication to convey meaning, to ensure that a message is understood or to convey a message more effectively. Symbols play an important role in language, mathematics, art, culture, science, religion and many other fields. In everyday life, we often witness various visual, auditory or literal symbols. It is possible to come across symbolic expressions in art, architecture and literature in various areas of life. One of the areas where symbolic expression is strong is the field of religion. The unique structure of religion makes it difficult to express religious experience through the forms of language. The fact that religious phenomena, which are essentially metaphysical, cannot be fully comprehended by people, or the desire of religions to create different emotions in their believers, has led to the use of certain images, shapes, colors, numbers, etc. existing in nature as a means of explaining religious phenomena. While these symbols reinforce belonging, they also shape people's worlds of meaning. Religious rituals, works of art and religious texts are full of symbols. Therefore, religious literacy has to be somehow related to religious symbols. Whether we are aware of it or not, symbols shape our world of meaning. Being aware of the symbolic language of one's faith as well as being knowledgeable about the symbols of other religious beliefs is seen as an important competence in today's world. Various educational strategies are needed to be included in the meaning world of symbols and to be able to understand them. In this framework, one of the educational strategies recommended for skillful comprehension and interpretation of symbols is symbol literacy. Symbol literacy is the ability to comprehend, interpret and use the meaning of symbols. In religious education, symbol literacy can be defined as the ability to recognize and interpret the meaning of religious symbols. Religious symbols can be found in various fields. One of the sources that can be used in the context of symbol literacy in religious education is basic religious texts and works created in religious tradition. By gaining insight into the symbolic background of both the narratives in religious texts and the narratives in the cultural tradition, children can develop on a personal level as they understand that different people have different feelings and ways of thinking and that other people may have different beliefs than themselves. They also come to understand the symbols and stories through which the teachings that form the basis of their own beliefs are shaped. One of how symbol literacy can be realized is through the use of art found in museums, palaces or mosques. In these activities, a work of art is selected and can be studied through a variety of strategies including observation, construction and use of prior knowledge, role-playing and imagination. The symbol literacy approach to religious education also addresses the rituals and worship of the community. This is because many of the now commonplace behaviours that ensure the continuation of society are full of symbols with religious or customary backgrounds. Again, many forms of worship are essentially symbolic. Finally, symbol literacy in religious education is also functional in understanding the religious symbols of different faiths. There may be differences in symbolic expressions between different religions and belief systems. Symbol literacy facilitates understanding the symbolic language of different religions and facilitates the comparison of beliefs. In this way, it is possible to understand the commonalities and differences between religions. The main problem of this research is to make inferences in terms of religious education by discussing the approach taken within the framework of symbol literacy, the general framework of which is mentioned above, through the relevant literature. The research was conducted based on a document analysis design.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Development, Spiritual Development, Symbol Literacy, Religious Language

DİN EĞİTİMİNDE SEMBOL OKURYAZARLIĞI

Öz

SSembol, genellikle soyut düşünceleri veya kavramları temsil etmek için kullanılan bir işaret veya görsel ögedir. Semboller, iletişimde anlamı iletmek, mesajın anlaşılmasını sağlamak veya bir mesajı daha etkili bir şekilde iletmek amacıyla kullanılır. Dil, matematik, sanat, kültür, bilim, din ve daha pek çok alanda semboller önemli bir rol oynar. Gündelik hayatta sıklıkla çeşitli görsel, işitsel ya da literal sembollere şahit oluruz. Çoğu zaman toplum ve insanlar tarafından şekillendirilen bu semboller, gizli ve derin anlamları ve fikirleri iletmek için kullanıldığı gibi karmaşık fikirleri ve duyguları ifade etmek için de kullanılmaktadır. Semboller, kültürel ve toplumsal bağlamlara göre değişebilir. Örneğin, bir sembol bir topluluk içinde önemli bir anlam taşıyabilirken, başka bir topluluk için aynı sembol farklı bir anlam ifade edebilir. Hayatın çeşitli alanlarında sanatta, mimaride, edebiyatta sembolik anlatımlara rastlamak mümkündür. Sembolik anlatımın güçlü olduğu alanlardan biri de din alanıdır. Dinin kendine özgü yapısı, dinî tecrübenin dilin formları üzerinden ifadesini zorlaştırmaktadır. Özü itibariyle metafizik alana dâhil olan dinî olguların insanlar tarafından tam olarak kavranamaması, ya da dinlerin inananlarında farklı duygular meydana getirme arzusu, doğada var olan bir takım imgelerin, şekillerin, renklerin, sayıların vb., dinî olguları anlatmanın birer aracı olarak kullanılmasını beraberinde getirmiştir. Bu semboller, aidiyetleri pekiştirirken, insanların anlam dünyalarını da şekillendirmektedir. Dinî ritüeller, sanat eserleri, dinî metinler sembollerle doludur. Bu yüzden din okuryazarlığı bir şekilde dinî sembollerle de ilgili olmak durumundadır. Farkında olunsa da olunmasa da semboller anlam dünyamızı şekillendirmektedir. Bireyin sahip olduğu inancın sembolik dili hakkında farkındalık sahibi olması kadar diğer dinî inançların sembolleri konusunda bilgili olması günümüz dünyasında önemli bir yeterlilik olarak görülmektedir. Sembollerin anlam dünyasına dâhil olmak ve onları anlayabilmek için çeşitli eğitsel stratejilere ihtiyaç vardır. Bu çerçevede sembollerin ustaca kavranması ve yorumlanması için önerilen eğitim stratejilerinden biri sembol okuryazarlığıdır. Sembol okuryazarlığı, sembollerin anlamını kavrama, yorumlama ve kullanma yeteneğidir. Eğitimin diğer alanlarında olduğu gibi din eğitimi alanında da çocukların dinin sembolik repertuvarı hakkında bilinçli olmaları beklenmektedir. Zira görsellik ve sanal dünya hiç olmadığı kadar hayatımızın içindedir. Reklamlar, sinema filmleri, müzik videoları çeşitli dinî sembolleri kullanarak bireyi etkilemektedir. Din eğitiminde sembol okuryazarlığını, dinî sembollerin anlamının farkına varma ve yorumlama becerisi olarak ifade etmek mümkündür. Dinî sembollere çeşitli alanlarda rastlamak mümkündür. Din eğitiminde sembol okuryazarlığı bağlamında kullanılabilecek kaynaklardan biri temel dinî metinler ve dinî gelenekte meydana getirilen eserlerdir. Çocuklar hem dinî metinlerdeki anlatıların hem de kültürel gelenekteki anlatıların sembolik arka planı hakkında iç görü sahibi olarak, farklı insanların farklı duygu ve düşünce tarzlarına sahip olduğunu ve diğer insanların kendilerinden farklı inançlara sahip olabileceğini kavradıkları için kişisel düzeyde gelişebilirler. Ayrıca kendi inançlarının temelini oluşturan öğretilerin hangi semboller ve hikâyeler üzerinden şekillendiği kavranmış olurlar. Sembol okuryazarlığının gerçekleştirilme yollarından biri de müzelerde, saraylarda veya camilerde bulunan sanatın kullanılmasıdır. Bu etkinliklerde bir sanat eseri seçilir ve gözlem, ön bilgilerin inşası ve kullanımı, rol oynama ve hayal gücünü içeren çeşitli stratejiler aracılığıyla incelenebilir. Din eğitiminde sembol okuryazarlığı yaklaşımı, toplumun ritüellerini ve ibadetleri de ele alır. Zira toplumun devamını sağlayan birçoğu artık sıradan hale gelmiş davranışı dinî veya örfi arka plana sahip sembollerle doludur. Yine birçok ibadet şekli esasen semboliktir. Son olarak din eğitiminde sembol okuryazarlığı farklı inançların dinî sembollerinin anlaşılmasında da işlevseldir. Farklı dinler ve inanç sistemleri arasında sembolik ifadelerde farklılıklar olabilir. Sembol okuryazarlığı, farklı dinlerin sembolik dilini anlamayı ve inançların karşılaştırılmasını kolaylaştırır. Böylelikle, dinler arasında ortak noktaları ve farklılıkları anlamak mümkün olur. Bu araştırmanın temel problemi yukarıda genel çerçevesine değinilen sembol okuryazarlığı çerçevesinde ele alınan yaklaşımı ilgili literatür üzerinden tartışarak din eğitimi açısından çıkarımlarda bulunmaktır. Araştırma doküman incelemesi desenine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Dini Gelişim, Manevi Gelişim, Sembol Okuryazarlığı, Din Dili

Kaynakça

• Atasagun, Galip. “Sembol ve Sembolizm”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/7, Ağustos 1997.
• Aydeniz, Hüsnü. “Dini Semboller, Sembolün Anlam Kaybı ve Etkilerine Gelenekselci Bir Yaklaşım (Rene Guenon Örneği)”, Ekev Akademi dergisi, 15/48, 2011.
• Batar, Yusuf. “Kur’an Kıssalarının Bazı Eğitsel Özellikleri”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (03 Şubat 2017), 81-103.
• Bayley, Harold - Tice, Paul. The Lost Language of Symbolism Volume One. Escondido, CA: Book Tree, Illustrated edition, 2000.
• Bilgili, Fatih Menderes. “Kur’an’da Geçen Hayvan Sembollerinin Deneysel ve Formel Kaynak Açısından Din Eğitimi Bağlamında Kısa Bir Değerlendirmesi”, Journal of Social and Humanities Sciences Research 7/54, 2020.
• Calleja, Natalie Lombardi. “Silence and Observation in Early Childhood Education. The Pedagogical Basis Os a Symbol Literacy Approach”, (Master's dissertation, University of Malta), 2018.
• Cooke, Bernard - Macy, Gary. Christian Symbol and Ritual: An Introduction. Oxford University Press, 2005.
• Detheridge, Tina. Literacy Through Symbols, Second Edition: Improving Access for Children and Adults. London: Routledge, 2002.
• Doll, William. “Complexity and the Culture of Curriculum”. Educational Philosophy and Theory 40, 2008, 190-212. Felten, Peter. “Visual Literacy”. Change: The Magazine of Higher Learning 40/6, Kasım 2008.
• Gellel, Adrian. “Nurturing Spiritualty Throuhh Symbol Literacy in Religious Education”. Journal of Religious Education, 58/3, 2010.
• Gellel, Adrian-Mario. “Towards a symbol literacy approach in the education of children”. International Journal of Children’s Spirituality, 23/1, Mart 2018.
• Güllük, İsmail. “Karakter İnşasında Dini Sembol ve Karakterlerin Rolü: Kabe Örneği”. Ekev Akademi Dergisi, 20/67, 2016.
• Gündüzöz, Soner. “Kuran’da Renklerin Büyülü Gücü”, Ekev Akademi Dergisi, 7/16, Yaz 2003.
• Hamidullah, Muhammed. “İslam’da Sembolik Anlatım”. Dİyanet Dergisi 1/25 (1989), 3-16
• Karaduman, Sibel. “Yeni Medya Okuryazarlığı: Yeni Beceriler/Olanaklar/Riskler”. Erciyes İletişim Dergisi 6/1 (21 Ocak 2019), 683-700.
• Kılıç, Sadık. “Sembolün Gücü ve İslam’da Semboller”, Diyanet İlmî Dergi, 49/3, 2013.
• Kılıç, Sevda Önal. “Yedi Sayısının Kültürel Arka planı Çerçevesinde Garîbnâme Mesnevisinin Yedinci Bölümü Üzerine Bir İnceleme”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 36/1, 2018.
• Kızıl, Hayreddin. “Dinî Sembolizm Üzerine”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/20, Ağustos 2018.
• Koç, Turan. “Din Dili Olarak Kur’an Dili”. 278-288. Ankara: Fecr YAyınları, 1995.
• Koç, Turan. Din Dili. İz Yayıncılık, 1998.
• Konig, Luca. “Literary Symbolism: Concept and Function”. Journal of the Gujarat Research Society 21/9 (05 Aralık 2019), 514-522.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli, çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Mirenda, Pat. “‘He’s Not Really a Reader...’: Perspectives on Supporting Literacy Development in Individuals with Autism”. Topics in Language Disorders 23/4 2003.
• Rappaport, Roy A. Ritual and Religion in the Making of Humanity. Cambridge: Cambridge University Press, 1st edition, 1999.
• Ryndak, Diane Lea vd. “Literacy before and after Inclusion in General Education Settings: A Case Study”. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps 24/1, 1999.
• Sağlam, Temel. “İslam Mimarisinin Sembolik Anlatıları Üzerine bir Deneme”. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat 5/10 (31 Temmuz 2020), 251-279.
• Si̇li̇k, Yavuz - Aydın, Fatih. “Dijital Okuryazarlık ve Teknoloji Okuryazarlığı: Karşılaştırmalı Bir İnceleme”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/4 (28 Aralık 2021), 17-34.
• Şahin, Abdullah. Din Öğretiminde Sembolik Anlatım Yöntemi. (Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi), 2016.
• Tanriverdi̇, Belgin - Apak, Özlem. “Görsel Okuryazarlık Üzerine Bir İçerik Analizi”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 26/1 (01 Nisan 2013), 267-294.
• Tiwari, Rani. “Literary Symbolism: Concept and Function”. Perception Publishing 21/9 (2019), 514-522.
• Triche, Stephen - McKnight, Douglas. “The quest for method: the legacy of Peter Ramus”. History of Education 33/1 (01 Ocak 2004), 39-54.
• Yılmaz, Melek Gökay. Birleştirilmiş Sanat Eğitimi Yöntemine Göre İlköğretim II. Basamağında Sanat Eleştirisinin Uygulanması ve Sonuçları. (Konya: Selçuk Üniversitesi, Doktora Tezi), 1998.
• TDV İslâm Ansiklopedisi. “Âlem”. Erişim 18 Mayıs 2023. https://islamansiklopedisi. org.tr/alem