SOME THOUGHTFUL ANALYSİS ON TRADİTİONAL AND MODERN FAMİLY STRUCTURES

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 555 - 581, 30.12.2024

Necati Demir

https://doi.org/10.46353/k7auifd.1522205

Öz

In our mental world, I think that opposites generally function to destroy each other rather than to complement each other. In this context, it is generally thought that the concepts of tradition and modernity should destroy each other. Because, inspired by Aristotle's two-valued logic, we take the principle of “no contraries are possible” (two opposites can never come together) as absolute truth. This is why tradition and modernity cannot be reconciled. However, although these concepts are opposites, they are at the same time complementary opposites.
After the dissolution of the bipolar world in the 90s, important political and economic events under the leadership of the United States, which represents the only unipolar world, are frequently seen in important journals and works published in Western capitals that there will be mandatory changes in all religious views and belief teachings except Christianity. These predictions are expressed under titles such as the Clash of Civilizations, the Reconciliation of Civilizations, the Alliance of Civilizations, or the Eastern Question, which especially Westerners bring to the agenda and which makes us uneasy. If these predictions are to be taken seriously, that is, if they have economic, political and scientific necessities, measures must be taken to ensure that such a frightening future is transformed into distilled goodness, beauty and reality for our people and all the nations of the world.
Conservatism is understood by some in our country as a political structure that “causes us to fall behind”, interpreted as a huge social nightmare that stands in the way of change, identified with “conservatism” and described as a focus of reaction that blocks the country's development. For this reason, what else can explain the fact that the works of conservative thinkers such as Edmund Burke, for example, who evaluate tradition with common sense, are not translated into Turkish?
Tradition is necessary for a society to remain “itself”, and change is necessary for its development. If we can act with moderation, balance, restraint and thoughtfulness in the opposition between tradition and change, we can overcome the pains of this transformation as a society without damaging the main body. The understanding that every old will be discarded and every new will be accepted prevents the fusion of tradition and change. It is undoubtedly good to preserve customs that are not bad. But it is useless to be upset about things that have changed and childish to want to go back to them.
How do we reconcile tradition and change? Habermas puts it this way. “The aim of reaching an understanding is to reach consensus, which leads to an intersubjective commonality of mutual understanding, a sharing of knowledge, trust and mutual adaptation”. Here, one is confronted with the question of what is the meaning that leads to consensus. We can define meaning as the part where what the person using the word means overlaps with what the interlocutor can understand. Mevlana's metaphor of the two legs of a compass can be used to explain how to reconcile tradition and modernity. The fixed leg of the compass points to being, and the movable leg to becoming. “Rumi was undoubtedly a true Muslim. He looked at the religion of Islam from a broad perspective, saying, “With one foot I stand on Sharia (religion) and with the other I travel the world”. Truth, which is the principle, the essence of existence, includes both fixity and becoming (movement). For this reason, my basic theory of thought, the “Harmonious Unity of Opposites” approach, can change by relying on one foot on a fixed base and expanding and contracting the other foot as much as possible.
We need to understand the concepts of tradition and change not as irreconcilable opposites but as intellectual rivals that complement each other by feeding each other. This is because if the “uniqueness” of the nation is to be maintained, there must be unchanging values and the channels of change must be open to “move forward”. However, traditions that do not want to change should not be an obstacle to “progress”, and channels of change should not be an obstacle to the society remaining “itself”. We need to turn tradition and the desire for change into rivals in thought and companions in action. Far from being disturbed by the existence of opposites who wish to live under the intellectual roof (inteligencia), they should be seen as dynamics of progress and development. Because if opposites are eliminated and levelled within the country, foreign values, concepts and forces will immediately appear as alternatives. One of the reasons for the disintegration of a society is the inability to draw out its opposites from within. As soon as the alternative thought is represented externally, the individuals who are the bricks of the social structure as a nation are lost one by one.

Anahtar Kelimeler

Philosophy, Tradition, Modernity, Family, Harmony

GELENEKSEL VE MODERN AİLE YAPILARI ÜZERİNE DÜŞÜNSEL ÇÖZÜMLEMELER

Öz

Bizim zihin dünyamızda, genelde zıtların birbirini tamamlamak değil de yok etmede işlev gördüğünü düşünüyorum. Bu bağlamda genelde gelenek-modernlik kavramlarının da birbirini yok etmeleri gerektiği düşünülür. Çünkü biz Aristo’nun iki değerli mantığından aldığımız esinle “içtimai nakizeyn mümkün değildir” (iki zıt asla bir araya gelmez) ilkesini mutlak doğru kabul ederiz. Bu yüzden gelenek ile modernlik bir türlü uzlaştırılmaya gidilemez. Oysaki bu kavramlar birbirinin zıtları olsa da aynı zamanda mütemmim cüzler (birbirini tamamlayan zıt ögelerdir.
İki kutuplu dünyanın 90’lı yıllarda çözülmesinden sonra yegâne tek kutbu temsil eden ABD’nin öncülüğünde önemli siyasal ve ekonomik olayların yaşanması Hıristiyanlık dışında tüm dini görüşlerde ve inanç öğretilerinde zorunlu değişimlerin olacağına ilişkin Batı başkentlerinde önemli dergilerde ve yayımlanan eserlerde sıkça görülmektedir. Medeniyetler Çatışması, Medeniyetler Uzlaşması, Medeniyetler İttifakı ya da özellikle batılıların gündeme getirdikleri bizi tedirgin eden Şark Meselesi gibi başlıklarla bu öngörüler dillendirilmektedir. Eğer bu öngörü ciddiye alınacaksa, yani ekonomik, siyasal ve bilimsel gereklilikleri varsa böyle ürkütücü bir geleceğin insanımız ve tüm dünya ulusları için damıtılmış iyiliklere, güzelliklere ve gerçekliğe dönüşümünü sağlatıcı önlemler alınmalıdır.
Ülkemizde bazı kesimlerce muhafazakârlık, “geri kalmamıza neden olan” bir siyasal yapılanma olarak anlaşılmakta, değişimin önündeki devasa toplumsal karabasan olarak yorumlanıp “tutuculuk”la özdeşleştirilmekte ve ülkenin gelişmesini tıkayan gericiliğin odağı biçiminde dillendirilmektedir. Bu yüzden geleneği sağduyu ile değerlendiren örneğin Edmund Burke gibi muhafazakâr düşünürlerim eserlerinin Türkçeye çevrilmeyişi başka neyle açıklanabilir?
Gelenek, bir toplumun “kendi” kalması, değişim de gelişmesi için gereklidir. Gelenekle değişim karşıtlığında ölçülü, dengeli, itidalli ve düşünerek hareket edilebilirse toplum olarak bu dönüşümün ağrılarını ana bünyeye zarar vermeden atlatılabilir. Her eski gözden çıkarılacak, her yeni kabul görecektir, anlayışı gelenekle değişimin kaynaşmasına engel olur. Kötü olmayan adetleri korumak şüphesiz iyidir. Fakat değişen şeylerden dolayı üzülmek faydasız ve bunlara dönmeyi tekrar istemek çocukça bir eğilimdir.
Gelenek ve değişim nasıl uzlaştırılacaktır? Habermas, konuya şöyle yaklaşıyor. “Bir anlamaya ulaşmanın amacı, karşılıklı anlamanın öznelerarası müşterekliğine, bilgi paylaşımına, güvene ve birbirine uyuma yol açan mutabakata varmaktır”. Burada uzlaşmayı sağlayan anlamın ne olduğu sorusuyla yüzleşilir. Anlamı, kelimeyi kullanan kişinin kastettiği ile muhatabının anlayabildiklerinin örtüştüğü kısımdır diye tanımlayabiliriz. Gelenekle modernliğin nasıl uzlaştırılacağı konusuna Mevlana’nın Pergelin iki ayağı metaforundan yararlanılabilir. Pergelin sabit ayağı varlığa, hareketli ayağı oluşa işarettir. “Mevlana şüphesiz halis bir Müslüman’dı. Bir ayağımla şeriata (dine) dayanır, öteki ayağımla dünyayı dolaşırım, diyerek İslam dinine geniş açıdan bakmıştır”. Zaten varlığın ilkesi, esası olan hakikat hem sabiteyi hem de oluş (hareket) u içermektedir. Bu nedenle temel düşünce kuramım olan “Zıtların Ahenkli Birliği” yaklaşımı sabit bir kaide üzerine kurulan bir ayağına dayanarak öbür ayağını olabildiğince genişletip daraltabilen bir değişim yetisine sahiptir.
Gelenekle değişim kavramlarını birbirinin uzlaşmaz zıtları olarak değil birbirini besleyerek tamamlayan düşünsel rakipleri olarak anlamamız gerekir. Çünkü millet olarak “kendine özgülük” devam ettirilecekse değişmeyen değerlerin olması gerektiği gibi “ilerlemek” için de değişim kanallarının açık olması gerekir. Ancak, değişmesi istenilmeyen gelenekler “ilerlemeye”, değişim kanallarının da toplumun “kendi” olarak kalmasına engel oluşturmamalıdır. Gelenekle değişim arzusunu düşüncede rakip eylemde refik (arkadaş, yoldaş) haline getirmemiz gerekmektedir. Düşünsel çatı (intelijansiya) altında yaşamayı arzu eden zıtların varlığından rahatsız olmak şöyle dursun, bunların ilerleme ve gelişme dinamiği olarak görülmesi gerekir. Çünkü ülke içinde zıtlar ortadan kaldırılıp düzlenirse, alternatif olarak yabancı değer, kavram ve güçler hemen belirecektir. Bir toplumun çözülüşünün nedenlerinden bir de zıtlarını kendi içinden çıkarma becerisini gösterilemeyişidir. Alternatif düşünce, hariçte temsil edildiği anda ulus olarak toplum yapısının tuğlaları sayılan bireyleri tek tek kaybedilir.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Gelenek, Modernlik, Aile, Ahenk

Kaynakça

• Alver, Köksal. Ahmet Hamdi Tanpınar: Türk Muhafazakarlığının Estetiği. Ankara: Tezkire Dergisi, 2002.
• Aristoteles. Politika. çev. Mete Tunçay. Remzi Kitabevi, İstanbul, 1975.
• Aster, Ernst Von. İlkçağ Felsefesi Tarihi, Ders Notları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1943.
• Atademir, Hamdi Ragıp. Filozoflara Göre Felsefe. Konya: Atademir Yayınevi, 1947.
• Cassirer, Ernst. An Essay on Man. çev. Charles W. Hendel. Yale University Press, 1970.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Ekin Yayınları, 1996.
• Çağatay, Tahir. Modern Aile ve Sosyal Problemleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1973.
• Doğan, D. Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Vadi Yayınları, 1996.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Yayınevi, 1988.
• Demir, Necati. Çağını Aşan Ses: Mehmet Akif Ersoy. Kilis: y.y., 2022.
• Foulquie, Paul. Varoluşçuluk. çev. Yakup Şahan. İstanbul: İletişim Yayınları, 1991.
• Gaia Dergi. “Varoluş, özden önce gelir”. Erişim 10 Ağustos 2022 https://gaiadergi.com/sartre-varolus-ozden-once-gelir.
• Janet, Paul. Aile Ahlakı. çev. Halil Türkmen. İstanbul, 1937.
• Jaspers, Karl. Felsefeye Giriş, çev. Mehmet Akalın. İstanbul: Hareket Yayınları, 1981.
• Kösemihal, Nurettin Şazi. Sosyoloji Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Fakülteler Matbaası, 1955.
• Kurtkan, Amiran. Sosyoloji. Ankara: ME Basımevi, 1980.
• Kısakürek, Necip Fazıl. Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları, 2012.
• Küyel, Mübahat. Yeniçağ Felsefesi Tarihi Ders Notları. Ankara: Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü, 1976.
• Matta. Kutsal Kitap Matta. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2009.
• Medici, Angela. Yeni Eğitim. çev. Nihal Önol. İstanbul: Varlık Yayınları, 1972.
• Meriç, Cemil. Bu Ülke. İstanbul: Ötüken Yayınevi, 1975.
• Nirun, Nihat. Suç Hadisesinin Sosyal Sebepleri Üzerine Bir Araştırma, Suut Kemâl Yetkin’e Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını, 1968.
• Önder, Mehmet. Uluslararası Mevlana Semineri. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1973.
• Öymen, Münir Raşit. Ahlak Eğitimi. İstanbul: Murat Matbaacılık, 1975.
• Öztürk, Hüseyin. Kınalızade Ali Çelebi’de Aile. Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1991.
• Sartre, Jean Paul. Varoluşçuluk. çev. Asım Bezirci. İstanbul: Say Yayınları, 1985.
• Sedgwick, Mark. Modern Dünyaya Karşı. çev. Şamil Öcal. Ankara: Hece Yayınları, 2016.
• Siyer Vakfı. “Sahâbe Örnekliğinde İhtilaf Rahmet mi, Zahmet mi?” Erişim 10 Ağustos 2022.
• Şahin, Turan. Gecekondularda Ailelerarası Geleneksel Dayanışmanın Çağdaş Organizasyonları Dönüşümü. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı, 1993.
• Topçu, Nurettin. Ahlak Nizamı. İstanbul: Dergah Yayınları, 1997.
• Ülgener, Sabri Fehmi. Zihniyet, Aydınlar ve İzmler. Ankara: Mayaş Yayınları, 1983.
• Üçer, Müjgan. Güldeste-i Sivas I. İstanbul: Sivas Belediyesi Yayınları, 2017.
• Vural, Mehmet. Siyaset Felsefesi Açısından Muhafazakarlık. Ankara: Elis Yayınları, 2003.