GENÇLİK ÇALIŞMALARINDA LİDERLİK MODELLERİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 737 - 761, 30.12.2024

Mehmet Su

https://doi.org/10.46353/k7auifd.1536280

Öz

Liderlik modelleri, bir liderin belirli bir hedef doğrultusunda başkalarına ilham vermek ve onları etkilemek için benimsediği yaklaşımlar ya da kullandığı yöntemlerdendir. Her bir model insanlara liderlik ederken nelerin önemsendiği konusunda farklı fikirler verir. Bu modeller, bir liderin insanlarla ve elindeki işle ilgilenme biçiminde kendini gösterir ve içinde bulunulan duruma göre farklılık gösterir. Liderlerin genellikle bir hayali, bir vizyonu ve başkalarını uğrunda çalışmaya yönelttikleri kapsayıcı bir amacı vardır. Günümüzde liderlik sadece devleti idare edenleri ifade eden bir kavram olmaktan çıkarak birçok bağlamda ele alınan bir konu haline gelmiştir. Bu çerçevede liderlik temalı çalışmalar siyasetten sağlığa, kamu yönetiminden sivil toplum kuruluşlarına, iş hayatından eğitim yönetimine kadar geniş bir yelpazede karşımıza çıkmaktadır. Eğitim alanında daha çok eğitim yöneticilerinin liderlik becerileri bağlamında ele alınsa da özellikle gençlerin bu liderlik modelleri ile güçlendirilmesi gerektiğini ileri süren araştırmalar da vardır. Günümüzde özellikle gençlerle ilgilenen din eğitimcilerinin literatürdeki çeşitli liderlik modellerinden yararlanmasının, onların mesleki formasyonuna katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca bu modeller aracılığıyla gençlerin de bazı liderlik becerilerini geliştirmeleri mümkündür. Bu çalışmada gençlerin din eğitimi çalışmalarında kullanılması önerilen dört liderlik modeli ele alınmaktadır. Bu modeller hizmetkâr, etik, ruhsal ve dönüşümsel liderliktir. Alan yazında birçok liderlik modeli vardır. Ancak bu çalışmada din alanının kendine özgü karakteri göz önünde bulundurularak buna uygun modeller seçilmiştir. Ayrıca gençlik döneminin gelişimsel özellikleri de bu modellerin seçiminde belirleyici olmuştur. Örneğin hizmetkâr liderlik ergenlik dönemiyle belirginleşen benmerkezci, bireyselci yönelimleri, başkaları için bir şeyler yapmaya teşvik eden yönüyle gençlerin yaşamında önemli bir işlev görebilir. Hizmetkâr liderlik, başkalarına yardım etmeyi ve toplum için çalışmayı vurgular. Gençlere empati, merhamet ve yardımlaşma değerlerini öğretir. İnsanları daha iyi anlama ve yardıma ihtiyaç duyanlara destek olma konusunda duyarlılık geliştirmelerine katkı sağlar. Etik liderlik, doğruluk, dürüstlük, adalet ve sorumluluk gibi temel etik değerleri önceler. Gençlere etik değerlerin önemini öğretir ve bu değerleri hayata geçirmelerine yardımcı olur. Dinî değerlerle uyumlu etik davranışları teşvik eder. Ruhsal liderlik, bireyin manevi gücünü ve anlam arayışını vurgu yapar. Gençlere maneviyatın ve ruhsal gelişimin önemini öğretir. Dini deneyimlere açıklık kazandırarak, gençlerin ruhsal bir derinlik hissetmelerine yardımcı olur. Dönüşümsel liderlik, bireylerin kendi potansiyellerini keşfetmelerini ve dönüşmelerini teşvik eder. Gençlere kendi inanç sistemlerini sorgulama ve geliştirme fırsatı sunar. Dönüşümsel liderlik, gençlerin dinî inançlarına derinlik kazandırmalarına ve kendi liderlik potansiyellerini keşfetmelerine yardımcı olabilir. Araştırma literatüründen elde edilen verilere göre söz konusu liderlik modellerinin felsefelerini anlamak ve gençlik çalışmalarına dâhil etmek bir yandan eğitimcilerin formasyonunu güçlendirip çeşitlendirirken diğer taraftan gençlerin çeşitli becerilerini bu vesileyle geliştirmektedir. Ayrıca dini gelenekte bu liderlik modellerini örnekleyen zengin bir literatür vardır. Gençlerin din eğitimi çalışmalarında bunlardan ilham alan bir yaklaşımla çalışmaları şekillendirmek yeni bir heyecan katabilir. Başta Hz. Peygamber olmak üzere, Kur’an’da adı geçen diğer peygamberlerin liderlik yaklaşımlarının yanı sıra, sahabe hayatından çeşitli örnekler bulabilmek mümkündür. Özellikle de Hz. peygamberin; "Her biriniz birer çobansınız ve tebaanızdan sorumlusunuz" hadisi İslam’ın liderlik kavramına yaklaşımının önemli bir referans kaynağıdır. Bu çerçevede alan yazında var olan liderlik modellerinden bazıları gençlik döneminin özellikleri göz önünde bulundurularak incelenmiş, din eğitiminin hedefleri doğrultusunda dini literatürdeki bu örnekler üzerinden ele alınıp değerlendirilmiştir. Liderlik modellerinin seçiminde gençlik döneminin özellikleri göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca David Canales’in çalışması bu çalışmanın ortaya çıkmasında ilham kaynağı olmuştur. Burada ele alınan modellerin örgün din eğitiminden çok yaygın din eğitiminde kullanılması uygun görülmektedir. Üniversite ve üniversite yurtlarında dini kurumlar tarafından yürütülen çalışmalarda kullanılması uygundur. Çalışma nitel desende doküman incelemesi olarak hazırlanmış, veri toplama aracı olarak doküman analizi tekniği kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Gençler, Hizmetkâr Liderlik, Etik Liderlik, Ruhsal L Dönüşümsel Liderlik.

LEADERSHIP MODELS IN YOUTH WORK

Öz

Leadership models are the approaches or methods a leader adopts or uses to inspire and influence others toward a specific goal. Each model provides different perspectives on what is valued in the process of leading people. These models are reflected in how a leader interacts with others and manages tasks, varying according to the situation. Leaders typically have a vision, a dream, and an overarching purpose that motivates others to work toward it. Today, leadership has evolved from being a concept solely associated with governing the state to being addressed in many different contexts. In this framework, leadership-themed studies are found across a broad spectrum, from politics to health, public administration to non-governmental organisations, and from business to educational management. In the field of education, leadership is often discussed in the context of the leadership skills of educational administrators. However, some studies argue that young people should be empowered through these leadership models. Today, it is believed that religious educators, particularly those who work with young people, can benefit from various leadership models found in the literature, enhancing their professional formation. Moreover, these models may enable young people to develop certain leadership skills themselves. This study examines four leadership models recommended for use in religious education activities for young people: servant leadership, ethical leadership, spiritual leadership, and transformational leadership. While there are many leadership models in the literature, this study has selected models that are appropriate given the unique characteristics of the religious field. Additionally, the developmental features of adolescence were influential in the selection of these models. For example, servant leadership can play an important role in the lives of young people by encouraging them to do things for others, counteracting the egocentric and individualistic tendencies that become more pronounced during adolescence. Servant leadership emphasizes helping others and working for the community. It teaches young people values such as empathy, compassion, and cooperation. It also contributes to developing their sensitivity to understanding others and supporting those in need. Ethical leadership prioritizes fundamental ethical values such as truthfulness, honesty, justice, and responsibility. It teaches young people the importance of ethical values and helps them to apply these values in their lives, promoting ethical behaviors that align with religious values. Spiritual leadership emphasizes an individual’s spiritual strength and search for meaning. It teaches young people the importance of spirituality and spiritual development. By providing clarity on religious experiences, it helps young people feel a sense of spiritual depth. Transformational leadership encourages individuals to discover and transform their potential. It offers young people the opportunity to question and develop their belief systems. Transformational leadership can help young people deepen their religious beliefs and discover their leadership potential. According to data from the research literature, understanding the philosophies of these leadership models and incorporating them into youth activities not only strengthens and diversifies educators’ professional formation but also facilitates the development of various skills in young people. Additionally, there is a rich tradition in religious literature that exemplifies these leadership models. Structuring activities inspired by this tradition can bring new enthusiasm to religious education programs. It is possible to find various examples from the lives of the prophets mentioned in the Quran, including the leadership approaches of Prophet Muhammad and his companions. Especially the hadith of Prophet Muhammad, "Each of you is a shepherd and is responsible for his flock," serves as an important reference for Islam’s approach to the concept of leadership. In this context, some of the leadership models present in the literature have been examined, taking into account the characteristics of adolescence, and evaluated in light of the goals of religious education, using examples from religious literature. The selection of leadership models in this study was influenced by the characteristics of adolescence. Furthermore, the work of David Canales served as an inspiration for this study. The models discussed here are considered more suitable for use in informal religious education rather than formal religious education. They are recommended for use in programs conducted by religious institutions in universities and university dormitories. The study was prepared as a qualitative document review, with document analysis techniques used as the data collection method.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Youth, Servant Leadership, Ethical Leadership, Spiritual Leadership, Transformational Leadership.

Kaynakça

• Abbas, Ansar vd. “Servant leadership and religiosity: An Indicator of Employee Performance in The Education Sector”. International Journal of Innovation, Creativity and Change 13/4 (2020), 391-409.
• Abdallah, Abdulkarim vd. “A review of Islamic perspectives on leadership.” International Journal of Scientific Research and Management 7 (18 Kasım 2019), 574-578. https://doi.org/10.18535/ijsrm/v7i11.sh02
• Acluni, İsmail b Muhammed el-. Keşfü’l Hafa. çev. Mustafa Genç. Beka Yayınları, 2019.
• Agosto, Efrain. Servant Leadership: Jesus and Paul. St. Louis, Mo: Chalice Press, 2005.
• Alan, Handan - Polat, Şehrinaz. “Hemşi̇reli̇kte Eti̇k Li̇derli̇k”. Hemşirelik ve Etik. kitap editörü Nuray Turan - Ayfer Aydın, 723-738. Istanbul University Press, 2024. https://doi.org/10.26650/B/CH17CH24.2024.002.34
• Altun, Veysel Karani. “Din Eğitimi Açısından Dindarlık Ve Olumlu Dini Başa Çıkma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (30 Aralık 2021), 549-571. https://doi.org/10.46353/k7auifd.1002906
• Anderson, Marc H. - Sun, Peter Y. T. “Reviewing Leadership Styles: Overlaps and the Need for a New ‘Full-Range’ Theory: Reviewing Leadership Styles”. International Journal of Management Reviews 19/1 (Ocak 2017), 76-96. https://doi.org/10.1111/ijmr.12082
• Anderson, Matthew. “Transformational Leadership in Education: A Review of Existing Literature”. International Social Science Review 93/1 (2017), 1-13.
• Aybey, Salih. “Gençlik Dönemi Problemleri Karşısında Din Eğitimi”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Erişim 26 Nisan 2024.
• Bandura, Albert. “Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change”. Psychological Review 84/2 (1977), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Buhari, İmam-ı. Sahih-İ Buhari Muhtasarı. çev. Hanifi Akın. Çelik Yayınevi, 2017.
• Canales, Arthur. “Models for Adolescent Ministry: Exploring Eight Ecumenical Examples”. Religious Education 101 (2006), 204-232. https://doi.org/10.1080/00344080600640202
• Canales, Arthur David. “Models of Christian Leadership in Youth Ministry”. Religious Education 109/1 (2014), 24-44. https://doi.org/10.1080/00344087.2014.868207
• Case, Steve. Recalibrate: Models of Successful Youth and Young Adult Ministry. Lincoln, A.B.D.: Advent Source, 2011.
• Choudhary, Ali vd. “Impact of Transformational and Servant Leadership on Organizational Performance: A Comparative Analysis”. Journal of Business Ethics 116 (01 Ağustos 2013). https://doi.org/10.1007/s10551-012-1470-8
• Çimen, Burcu - Karadağ, Engin. “Spiritual Leadership, Organizational Culture, Organizational Silence and Academic Success of the School”. Educational Administration: Theory and Practice 25/1 (09 Mayıs 2019), 1-50. https://doi.org/10.14527/kuey.2019.001
• Davies, Brent - Mark Brundrett (ed.). Developing Successful Leadership. Dordrecht: Springer Netherlands, 2010. https://doi.org/10.1007/978-90-481-9106-2
• Demirler, Serap. “Çağın Yükselen Liderliği: Hizmetkâr Liderlik Literatürünün Bibliyometrik Analizi”. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi 9/25 (31 Ekim 2024), 612-630. https://doi.org/10.25204/iktisad.1519745
• Du Plessis, Amanda - Nkambule, Carol. “Servant leadership as part of spiritual formation of theological students in contextualisation of 21st century theological training”. HTS Teologiese Studies / Theological Studies 76 (11 Ağustos 2020), 1-9. https://doi.org/10.4102/hts.v76i2.5959
• Düzgüner, Sevde, Soykök, Mustafa. Gençlere Yönelik Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri, 2020. https://1000kitap.com/kitap/genclere-yonelik-manevi-danismanlik-ve-rehberlik-hizmetleri--252035
• Egel, Eleftheria - Fry, Louis. “Spiritual Leadership as a Model for Islamic Leadership”. Public Integrity 19 (29 Temmuz 2016). https://doi.org/10.1080/10999922.2016.1200411
• Elkind, David. “The Origins of Religion in the Child”. Review of Religious Research 12/1 (1970), 35-42. https://doi.org/10.2307/3510932
• Ellahi, Dr Shaheer - Chaudhry, Dr Abid G. “Servant Leadershıp and Islam: Revıew of the Secular Model of Servant Leadershıp in The Light of Islamıc Teachings”. Pakistan Association of Anthropology, 1611-1613.
• Ertürk, Abbas - Dönmez, Emrah. “Ruhsal Liderlik ve Eğitimdeki Yansımaları”. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4/1 (03 Ağustos 2017), 11-19. https://doi.org/10.21666/muefd.325111
• Fowler, James W. - Dell, Mary Lynn. “Stages of Faith from Infancy Through Adolescence: Reflections on Three Decades of Faith Development Theory”. The Handbook of Spiritual Development in Childhood and Adolescence. 34-45. Sage Publıcatıons, Inc., 1974. https://doi.org/10.4135/9781412976657.n3
• Fry, Louis. “Toward a Theory of Spiritual Leadership”. The Leadership Quarterly 14 (01 Aralık 2003), 693-727. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2003.09.001
• Gardner, Howard. Zihin Çerçeveleri / Çoklu Zeka Kuramı. Alfa Yayınları, 2017.
• Greenleaf, Robert K. Servant Leadership: A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness 25th Anniversary Edition. New York: Paulist Press, 25th edition., 2002.
• Gündüz, Muhammed Muhdi. “Gelişim Özellikleri Doğrultusunda Gençliğin Din Eğitimi”. Şarkiyat 12/4 (31 Aralık 2020), 1092-1117. https://doi.org/10.26791/sarkiat.737971
• Hökelekli, Hayati - Çayır, Celal. “Gençlerin Din Değiştirip Hıristiyan Olmasında Etkili Olan Psiko-Sosyal Etkenler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (01 Ocak 2006), 23-46.
• Jarvis, Peter. “Religious Experience and Experiential Learning”. Religious Education 103/5 (11 Kasım 2008), 553-567. https://doi.org/10.1080/00344080802427200
• Kaya, Murat. “Gençliğin Ruhsal Problemleri Çerçevesinde Hz. Peygamber’in Eğitim Anlayıșı Ve Uygulama Örnekleri”. Diyanet İlmi Dergi 55/4 (15 Aralık 2019), 951-973. https://doi.org/10.61304/did.495579
• Kılıç, Ahmet - Yılmaz, Macid. “Eğitimde Ahlâki Liderlik Teorisi: Nitel Bir Araştırma”. Değerler Eğitimi Dergisi 21/45 (25 Haziran 2023), 101-127. https://doi.org/10.34234/ded.1242926
• Kolektif. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir (5 Cilt Takım). Diyanet İşleri Başkanlığı, 2020.
• Köylü, Mustafa - Oruç, Cemil. “Gençlik Dönemi Din Eğitimi”. Nobel Akademik Yayıncılık. 2023. Erişim 19 Mayıs 2023. https://www.nobelyayin.com/genclik-donemi-din-egitimi-19603.html
• Lee, Saya. “A Reconsideration on the Leadership of Moses as a Model of Servant Leadership in the Religious Community”. Natural Volatıles & Essentıal OılS Journal | NVEO, 819-827.
• Muhammad, Helmi - Sari, Niki. “Implementatıon of The Synergy of Transformatİonal-servant leadershİp Character ın Islamıc Boardıng School”. Journal of Leadership in Organizations 3 (28 Ağustos 2021). https://doi.org/10.22146/jlo.65642
• Nel, Malan. Youth Ministry. AOSIS Scholarly Books. Cape Town, South Africa: AOSIS Scholarly Books, 2022. https://doi.org/10.4102/aosis.2018.BK83
• Ok, Üzeyir. “Dini Düşüncede Yaşanan Stresin (Şüphe, Uyumsuzluk, Çelişki v.b.) Boyutları”. Dini Araştırmalar 8/22 (01 Haziran 2005), 11-40.
• Okan, Nihan. “Hizmetkar Liderlik: Mevlana Örneği”. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama 4/3 (03 Aralık 2021), 208-216. https://doi.org/10.52848/ijls.856124
• Oord, Lodewijk. “Towards transformative leadership in education”. International Journal of Leadership in Education 16 (01 Ekim 2013). https://doi.org/10.1080/13603124.2013.776116
• Parlar, Mehmet - Çelebi, Müberra. “Gençlik Liderlerinin Liderlik Davranışları”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 61 (14 Aralık 2017), 418-432.
• Santrock, John. Adolescence. New York, NY: McGraw Hill, 16th edition., 2015.
• Schweitzer, Friedrich. “Adolescents as Theologians: A New Approach in Christian Education and Youth Ministry”. Religious Education 109/2 (2014), 184-200. https://doi.org/10.1080/00344087.2014.887927
• Selçuk, Mualla. “Gençlik Çağı ve İnanç Olgusu”. Gençlik Dönemi ve Eğitimi (Sempozyum), 335-362.
• Sivanathan, Niroshaan - Cynthia Fekken, G. “Emotional intelligence, moral reasoning and transformational leadership”. Leadership & Organization Development Journal 23/4 (01 Ocak 2002), 198-204. https://doi.org/10.1108/01437730210429061
• Smith, Jeremy. Adolescent Spiritual Formation: Practical Theology as a Filter for Youth Ministry. Abilene Christian University, Doctor Of Ministry Theses, 2020. Tosun, Cemal. Din eğitimi bilimine giriş. Ankara:Pegem Akademi Yayıncılık, 9. Basım, 2017. https://doi.org/10.14527/9789756802571