ANALYSIS OF PERFORMING AND STUDYING EXPERIENCES OF PERSONNEL WORKING IN INSTITUTIONS DEPENDING ON THE PRESIDENCY OF RELIGIOUS AFFAIRS AND CONTINUING HIGHER RELIGIOUS EDUCATION

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 603 - 632, 30.12.2024

Ali Güngör

https://doi.org/10.46353/k7auifd.1541479

Öz

The majority of the personnel working at the Presidency of Religious Affairs (PRA) have an associate degree or bachelor's degree. But in recruiting new staff, especially bachelor's degree graduates are preferred. PRA provides in-service training to ensure the professional development of those on duty. The recently established Diyanet Academy aims to develop the pre-service competencies of newly recruited staff. In previous years, some of the officials who started working at the PRA with secondary education or associate degree diplomas are trying to complete their higher education through open education. In recent years, a university has been opened in every province in Turkiye. Higher religious education institutions located in newly opened universities provided face-to-face education opportunities for religious officials working within the PRA. In addition, the quotas granted to students who graduated from Vocational and Technical Education Institutions (VTEI) and have a Quran memorization certificate have facilitated religious officials' access to higher religious education. In field research, it has been determined that university students who have to work during their higher education experience some problems. Religious officials working within the Mufti's Office can work in settlements far from the faculties they attend. There are also those who are married and have children. The main purpose of this study is to analyze the experiences of those who both work as religious officials and are students in higher religious education institutions, combining work and education. It is thought that the data obtained at the end of the research will be important and contributing to the solution of the problems that arise. In this study, the "phenomenology" design, one of the qualitative research designs, was used. Participant selection was based on “Criteria sampling”, one of the “Purposive sampling” methods. Participants consist of 95 students who work as religious officials within the PRA and also study at a higher religious education institution, in accordance with the sampling method. After obtaining ethics committee approvals, data were collected face-to-face and electronically using structured interview forms. Data were analyzed and categories were created by taking expert opinions. The tabulated categories were evaluated in line with the participants' opinions. The result of the research, it is seen that religious officials aim to receive education in the faculty of theology/Islamic sciences for factors such as professional development, promotion in duty, academic career, having a diploma and becoming a teacher. All of these purposes are intended to contribute to the best implementation of their religious education and religious service duties. Because the training they receive is related to the task they perform. When the participants' goals for completing higher education are evaluated together with the contributions of higher education to them, it is seen that they have achieved most of their goals. Participants who continue their higher religious education as students while working as religious officials; They expressed problems regarding absenteeism from the faculty, economic, social and teaching activities. The feature that distinguishes the participants who work as muezzins, imams and Quran course instructors from other civil servants in terms of their working periods is that they do not have a fixed working hours. Those who work as imams and hatips have the opportunity to attend classes at the faculty outside of prayer times, and Quran course instructors, like teachers, have the opportunity to attend classes in the remaining time after morning classes. Some religious officials are assigned to work in the evenings at the Credit and Hostels Institution (CHI) dormitories, in agreement with the mufti's office, in order to create time for themselves to attend classes. Taking part in PRA's need-based Quran course application, which provides flexible working opportunities, is considered as an opportunity to facilitate attendance at classes. The suggestions: 1- The dıstance educatıon experıence gaıned durıng earthquakes and pandemıcs can be used. 2- Religious officers may be exempt from some courses based on their Quran memory certificate and level determination exam.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Officials, Professional Development, Higher Religious Education, Presidency of Religious Affairs.

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞINA BAĞLI KURUMLARDA ÇALIŞIRKEN YÜKSEK DİN ÖĞRENİMİNE DEVAM EDEN PERSONELİN HEM ÇALIŞIP HEM OKUMA DENEYİMLERİNİN ANALİZİ

Öz

Diyanet İşleri başkanlığı (DİB) bünyesinde görev yapan personelin çoğunluğu ön lisans veya lisans mezunudur. Yeni personel alımlarında özellikle lisans düzeyinde mezunlar tercih edilmektedir. DİB, görevde olanların da mesleki gelişimlerini sağlamak için hizmet içi eğitimler vermektedir. Yakın zamanda kurulan DİB Akademisinde verilen eğitimlerle özellikle göreve yeni alınan personelin hizmet öncesi yeterliklerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Önceki yıllarda DİB bünyesinde ortaöğretim veya ön lisans diploması ile göreve başlayan görevlilerden bazıları açık öğretim yoluyla üst öğrenimlerini tamamlamaya çalışmaktadır. Son yıllarda her ile bir üniversite politikası bağlamında Türkiye’de bütün illerde bir üniversite açılmıştır. Yeni açılan üniversitelerde yer alan yüksek din öğretimi kurumları, DİB bünyesinde çalışan din görevlilerine yüz yüze eğitim imkânı sağlamıştır. Ayrıca Mesleki ve Teknik Öğretim Kurumlarından (MTOK) mezun ve hafızlık belgesine sahip öğrencilere tanınan ayrıcalıklar din görevlilerinin yüksek din öğretimine ulaşımını kolaylaştırmıştır. Alan araştırmalarında, yükseköğrenimleri esnasında gelir getirici bir işte çalışmak zorunda olan üniversite öğrencilerinin bazı sorunlar yaşadıkları tespit edilmiştir. İl ve ilçe müftülükleri bünyesinde çalışan din görevlileri, devam ettikleri fakültelerden uzak yerleşim birimlerinde görev yapabilmektedir. Ayrıca aralarında evli ve çocuklu olanlar bulunmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı hem din görevlisi olarak çalışıp hem de yüksek din öğretimi kurumlarında öğrenci olanların yaşadıkları sorunları belirlemektir. Araştırmanın, elde edilen verilerin ilgili kurumlarla paylaşılması ve ortaya çıkan sorunların çözümüne katkı sağlayabilecek olması yönüyle önemli olduğu ve alana katkı sağlaması düşünülmektedir. Bu çalışmada, nitel araştırma desenlerinden “olgu bilim” deseni kullanılmıştır. Katılımcı seçiminde “Amaçlı örnekleme” yöntemlerinden “Ölçüt örnekleme” esas alınmıştır. Katılımcılar örneklem yöntemine uygun olarak DİB bünyesinde din görevlisi olarak çalışan ve aynı zamanda bir yüksek din öğretimi kurumunda öğrenim gören 95 öğrenciden oluşmaktadır. Veriler, ilgili kurumlardan etik kurul izni alındıktan sonra yapılandırılmış mülakat formları kullanılarak yüz yüze ve elektronik ortamda toplanmıştır. Elde edilen veriler analiz edilmiş, uzman görüşü de alınarak kategoriler oluşturulmuştur. Tablolaştırılan kategoriler, katılımcı görüşleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda din görevlilerinin; mesleki gelişim, görevde yükselme, akademik kariyer, diploma sahibi olmak ve öğretmen olmak gibi etkenlerle ilahiyat/İslami ilimler fakültesinde eğitim almayı amaçladıkları görülmektedir. Bu amaçların tamamı yaptıkları din eğitimi ve din hizmeti görevini en iyi şekilde uygulamaya katkı sağlayacak amaçlardır. Çünkü aldıkları eğitim icra ettikleri görevle ilgili bir yüksek din öğretimidir. Katılımcıların yükseköğretim bitirme amaçları ile devam ettikleri yükseköğretimin kendilerine katkıları birlikte değerlendirildiğinde hedeflerinin çoğuna ulaştıkları görülmektedir. Din görevlisi olarak çalışırken yüksek din öğretimi kurumlarına öğrenci olarak devam eden katılımcıların; fakülteye devamsızlık, ekonomik, sosyal ve öğrenim faaliyetleri konusunda sorunlar dile getirdikleri görülmektedir. Müezzin, imam hatip ve Kur’an kursu öğreticisi olarak görev yapan katılımcıları çalışma periyotları yönüyle diğer memurlardan ayrılan özellik, sabit bir mesailerinin olmamasıdır. İmam hatip olarak görev yapanlar namaz vakitleri dışındaki zamanlarda, Kur’an kursu öğreticileri ise öğretmenlerde olduğu gibi sabah dersleri bittikten sonraki kalan zamanlarında fakültedeki derslere katılma imkânı bulabilmektedir. Bazı din görevlileri müftülüklerle anlaşmalı olarak Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) yurtlarında akşam görevlendirilme yoluyla derslere devam için kendilerine zaman oluşturmaya çalışmaktadırlar. DİB’in esnek çalışma imkânı oluşturan ihtiyaç odaklı Kur’an kursu uygulamasında görev almak da derslere devam konusunda kolaylaştırıcı bir fırsat olarak değerlendirilmektedir. Katılımcı din görevlilerinin görüşlerine dayalı olarak tespit edilen sorunların çözümüne yönelik şu öneriler getirilebilir. 1-Yükseköğretim kurumları pandemi ve depremde elde ettikleri uzaktan eğitim tecrübesini ve teknik altyapılarını kullanarak teorik derslerin bir kısmı için uzaktan eğitim seçeneğini hayata geçirebilirler. 2-Bir kısmı hafız olan ve uzun süre din görevliliği yapmış olanlar yüksek din öğretimi kurumlarına kaydolduklarında; Kur’an-ı Kerim, Arapça vb. derslerden, girecekleri seviye belirleme sınavlarındaki başarılarına ve hafızlık belgelerine dayalı olarak muaf tutulabilirler. Bu uygulamanın gerçekleşmesi için gerekli olan mevzuat düzenlemeleri yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Din Görevlisi, Mesleki Gelişim, Yüksek Din Öğretimi, Diyanet İşleri Başkanlığı.

Etik Beyan

Bu makale, 27 Eylül 2023 tarihinde 2. Uluslararası İpek Yolu Bilimsel Araştırmalar Kongresinde sunduğum “Diyanet İşleri Başkanlığına Bağlı Kurumlarda Çalışan Personelin Yüksek Din Öğrenimi Sürecinde Yaşadığı Sorunlar” başlıklı bildiri esas alınarak hazırlanmıştır. Araştırma verilerinin toplanması için Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Etik Kurulundan 06/04/2023 tarih ve 2023/03/18 sayılı karar ile onay alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Acar, Mehmet Maşuk - Genç, Muhammet Fatih. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’an Okuma ve Tecvid Dersine Karşı Tutumları (Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Kocaeli İlahiyat Dergisi 6/2 (Aralık 2022), 605-630. https://doi.org/10.5281/zenodo.7444186
• Alemdar, Yusuf. “İlahiyat Fakültelerinde Kur’an Dersleri İle İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (15 Haziran 2008), 177-212.
• Ay, Mustafa Fatih. “İlahiyat Fakültelerinde Okul Terki: İlahiyat Fakültesinden Kayıt Sildirenler Üzerine Fenomenolojik Bir Araştırma”. Eskiyeni 43 (2021), 269-288. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.846289
• Aydemir, İshak vd. “Çalışan Yükseköğretim Öğrencilerinin Karşılaştıkları Sorunlar”. Üniversite Araştırmaları Dergisi 5/3 (2022), 276-285. https://doi.org/10.32329/uad.1060624
• Aydın Günbatar, Sevgi. “Fenomenolojik Araştırma (Olgu Bilim) Yöntemi”. Eğitimde Araştırma Yöntemleri. ed. Haluk Özmen - Orhan Karamustafaoğlu. 293-316. Ankara: Pegem Akademi, 2. Basım, 2019.
• Bülbül, Tuncer. “Yükseköğretimde Okul Terki: Nedenler ve Çözümler”. Eğitim ve Bilim 37/166 (2012), 219-235. Büyüköztürk, Şener vd. Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 32. Basım, 2022.
• Choulia, İmprachim. Üniversite Öğrencilerinin Gençlik Döneminde Yaşadıkları Aile Sorunları ile Depresif Belirtiler Arasındaki İlişkide Mükemmeliyetçiliğin Aracı Rolünün İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
• Creswell, John W. Nitel Araştırmacılar İçin 30 Temel Beceri. çev. Hasan Özcan. Anı Yayıncılık, 2. Basım, 2019.
• Çanakcı, Ahmet Ali - Bayyiğit, Mehmet. “Yüksek Din Öğretimi Kurumlarında Bölümleşme Sorunu”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 26 (Nisan 2021), 369-400.
• DİB. “Diyanet İşleri Başkanlığı”. Strateji Geliştirme Başkanlığı. Erişim 19 Ağustos 2024. https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/sayfa/57/istatistikler DİB. “Diyanet İşleri Başkanlığı”. Hukuk Müşavirliği. Erişim 19 Ağustos 2024.
• https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Documents/Diyanet%20%C4%B0%C5%9Fleri%20Ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20Personel%20Yeterlikleri.pdf
• DİB. “Diyanet İşleri Başkanlığı”. Diyanet Akademisi Başkanlığı. Erişim 20 Ağustos 2024. https://diyanetakademi.diyanet.gov.tr/sayfa/53/tanitim
• Doğan, Hüseyin - Akçalı, Gökçe. “Üniversite Öğrencilerinin Yaşadıkları Sosyo-Ekonomik Sorunlar Üzerine Bir İnceleme”. Üniversite Araştırmaları Dergisi 4/3 (2021), 309-316. https://doi.org/10.26701/uad.903559
• Ersin, Pınar - Bayyurt, Yasemin. “Odak Grup Görüşmeleri”. Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları. Ankara: Anı Yayıncılık, 2. baskı., 2017.
• Genç, Muhammet Fatih. “Avrupa ve Türkiye’de İlahiyat Fakülteleri Lisans Programları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/1 (Haziran 2013), 27-45.
• Genç, Salih Zeki. “Sınıf Öğretmeni Yetiştirme Meselemiz”. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 11 (2005), 86-99.
• Korkmaz, Mehmet. “Yaygın Din Öğretiminde Yeterlik Ölçeği Geliştirme Süreci: Kur’an Kursu Öğreticileri Eğitim-Öğretim Yeterlikleri Ölçeği Örneği”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/28 (Haziran 2010), 11-28.
• Merriam, Sharan B. Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. ed. Selahattin Turan. çev. Fatma Koçak Canbaz - Muhammed Öz. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2018.
• ÖSYM. “Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı”. Sınav Hizmetleri Daire Başkanlığı. Erişim 21 Ağustos 2024. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2024/YKS/TERCIH/tkilavuz_02082024.pdf
• Özdemir, Petek Akman. “Akademik Güdülenme ile Üniversiteye Aidiyet Duygusu Arasındaki İlişki”. Üniversite Araştırmaları Dergisi 6/2 (2023), 150-160. https://doi.org/10.32329/uad.1156530
• Özdemir, Saadettin. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İlahiyat Programı ile İlgili Görüşleri: Sdü İlahiyat Örneği”. Dergiabant 7/13 (Mayıs 2019), 1-33. https://doi.org/10.33931/abuifd.543386
• Özmen, Kenan. “Üniversite Öğrencilerinin Çalışma Deneyimleri: Yarı Zamanlı Çalışma”. Üniversite Araştırmaları Dergisi 6/4 (2023), 394-404. https://doi.org/10.32329/uad.1360388
• Söylev, Ömer Faruk. “Din Görevlilerinin Dini Danışma ve Rehberlik İlişkileri Üzerine Bir Araştırma”. Balıkesir İlahiyat Dergisi 2/2 (2016), 205-246.
• Şimşek, Hüseyin. “Üniversite Öğrencilerinin Okulu Bırakma Eğilimleri ve Nedenleri”. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi 6/2 (2013), 242-271.
• Turan, İbrahim. “Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/1 (Haziran 2013), 47-73.
• Üzümcü, Muzaffer - Çınar, Nuran. “4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitsel Yeterlikleri ve Görev Yaptıkları Kurslarla İlgili Görüşleri”. Trabzon İlahiyat Dergisi 7/1 (Haziran 2020), 7-51. https://doi.org/10.33718/tid.712965
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 9. Basım, 2013.
• Yıldırım, Suzan. “4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğretici Kitaplarının Gelişim Psikolojisi Açısından Değerlendirilmesi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 36 (2022), 95-107. https://doi.org/10.20875/makusobed.1143487
• Yüksel, Zeynep. “Eğitim Durumu Bağlamında Din Görevlilerinin Güncel Dini Meselelere Bakışının İncelenmesi Çankırı Örneği”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/2 (Kasım 2022), 191-218. https://doi.org/10.54558/jiss.1063049