Molla Halil’in (1754-1843) Rü’yetullah Anlayışı

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 1, 237 - 251, 30.06.2020

Serkan Tekin

https://doi.org/10.18317/kaderdergi.718160

Cited By: 1

Öz

Molla Halil es-Siirdî, 1750-1843 yılları arasında yaşamış, hayatı, eserleri ve düşünceleriyle yaşadığı devrin ilim ve fikir hayatına katkı sağlamış önemli âlimlerden biridir. Yazdığı ilmi eserlerle kendi dönemindeki medrese mensuplarının ve ilmi çevrelerin dikkatini çekmiş, hoca ve talebelerin ilim ve fikir dünyalarının şekillenmesinde etkili olmuştur. Biz bu makalede, başta Molla Halil’in kendi eserleri olmak üzere, bu konuda yazılmış diğer kitap, tez, ansiklopedi maddesi, makale vb. kaynaklardan yararlanarak, onun “rü’yetullah” konusuna yaklaşımını inceleme konusu yaptık. Makalenin başında önce Molla Halil’in hayatı, tahsili ve eserleri konularında kısa bilgiler verdik. Sonra “rü’yetullah” kavramlarının kelime ve terim anlamları ile mezheplerin bu konudaki görüşlerini tespite çalıştık. Molla Halil’e göre bu dünyada uyanıkken çıplak gözle Allah’ı görmek her ne kadar mücerret akılla mümkün olsa da vaki değildir. Hz. Musa uyanık bir şekilde Allah’ı görmek istemiştir ama görememiştir. Molla Halil, Hz. Musa’nın talep etmesine dayanarak, Allah’ı görmenin imkân içinde olduğuna inanmakta ve peygamberin mümkün olmayan bir şeyi talep etmesinin doğru olmayacağını savunmaktadır.  Bu imkânı göz önünde bulunduran Molla Halil, rüya da insanların Allah’ı görmesinin mümkün olduğunu söylemektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Âlimleri, Kelâm, Siirt, Molla Halil, Rü’yetullah, Ahiret

Mulla Khalīl’s (1754-1843) Understanding of the Vision of God (Ru’yat Allāh)

Öz

Mullah Khalil al-Siirdī, who lived between the years 1750-1843, is a distinguished scholar that contributed to the intellectual life of his age with his life, works, and ideas. He attracted the attention of the madrasah members and intellectual milieu of his era through his scholarly writings. He affected the formation of the educational and intellectual life of masters and students. In this article, we have examined Mullah Khalil’s approach toward the issue of “ru’yat Allāh” by consulting, particularly his books and other sources written on this matter, such as books, theses, encyclopedia entries, articles, etc.. At the beginning of the essay, we have presented brief information about Mullah Khalil’s life, education, and writings. Afterward, we have attempted to establish the lexical and terminological meanings of the term “ru’yat Allāh” and sects’ views regarding thereof. According to Mullah Khalil, even though it is theoretically possible to see God in this world with the naked eye while awake, it has not taken place [actually]. Prophet Moses wanted to see God while he was awake, but he could not do so. Mullah Khalil, based on Prophet Moses’ wish, believes the possibility of the vision of God and claims that it would not be appropriate for a prophet to ask for something impossible. Taking this possibility into consideration, Mullah Khalīl states that human beings can also see God in their dreams.

Anahtar Kelimeler

Kalām, Siirt, Ottoman Scholars, Mullah Khalil, The Vision of God (Ru’yat Allāh), The Hereafter (Ākhirah)

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Müsned. nşr. Şuayb el-Arnaût vd. 50 cilt. Beyrut: y.y., 1416/1995.
• Atalay, Ömer. Siirt Târihi. İstanbul: Çeltut Matbaası, 1946.
• Buhârî, Ebû Abdullah b. Muhammed b. İsmail el-. es-Sahih. 8 cilt. İstanbul: y.y., 1992.
• Cevherî, Ebi Nasr İsmail b. Hammad el-. es-Sihah. Kahire: Dâru’l-Hadis. 2009.
• Cürcânî, Seyyid Şerif el-. Şerhul-Mevâkıf. 8 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye. 1971.
• Ebû Davud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî. es-Sünen. 5 cilt.İstanbul: y.y., 1992.
• Firûzabâdî, Mecîdüddin el-. el-Kamusu’l-Muhit. Kahire: Dâru’l-Hadis. 2008.
• Goranî, Molla İlyas b. İbrahim el-. Hâşiyetü alâ Şerhi’l-Akâid li Taftazâni. thk. Muhammed Can. İstanbul: Daruşşafaka, 2017.
• Harrânî, İbrahim. Tuhfetu’l-İhvân’l- Medresiyye fî Terâcim-i Ba’zi Musannifi’l-Kütübi’d-Dirâsiyye. Tillo: y.y., h. 1427.
• Heyet. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: y.y., 2019.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. 5 cilt. İstanbul: y.y., 1992.
• Kazan, Faruk. Molla Halil’in Bilgi ve Varlık Anlayışı. Diyarbakır: y.y., 2013.
• Koçyiğit. Talat. Kur’an ve Hadiste Ru’yet Meselesi. Ankara: 1974.
• Koği, Ahmet Hilmi el-. Rehber-i Avâm. B.y: İhsan Yayınları. ts.
• Komisyon. Şuruh ve Havâşi el-Akâidi Nesefiye. 5 cilt. Beyrut: Dârül-Kütübi’l-İlmiye. 1971.
• Komisyon. el-Mu’cemu’l-Vasit. Mısır: Mektebetu’ş-Şurûkü’d-Devliye. 2011.
• Komisyon. el-Müncid fi’l-Luğati ve’l-A’lâm. Beyrut: y.y., 2008.
• Mehmet Tahir, Bursalı. Osmanlı Müellifleri. A. Fikri Yavuz. İsmail Özen. İstanbul: ts.
• Molla Fudayl. Terceme. Siirt: Zokayt Medresesi Kütüphanesi. Numarasız.
• Molla Halil. Nehcü’l-Enâm. b.y: İhsan Yayınları. ts.
• Molla Halil. Tesisü Kavâidi’l-Akâid. thk. Dr. Vecihi Sönmez. İstanbul: Nubihar Yayınları. 2013.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahih-i Müslim. 5 cilt. nşr. M. F. Abdulbaki. İstanbul: y.y., 1992.
• Pakiş, Ömer. Molla Halil es-Siirdî ve Tefsirciligi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisâns Tezi, 1996.
• Taftazânî, Mesud b. Ömer. Şerhu’l-Akâid. thk. Muhammed Can. İstanbul: Şefkat Yayıncılık. 2017.
• Taftazânî, Sa’deddin. Şerhu’l-Makâsıd. thk: Abdurrahman Umeyre. Salih Musa Şeref. 3 cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye. 1971.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. Sevre. es-Sünen. 5 cilt. İstanbul: y.y., 1992.
• Yeşilyurt. Temel. “Ru’yetullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/311-314. İstanbul: TDV Yayınları. 2008.