Kur'an-ı Kerim'de Rüşd Kavramı ve Bu Kavramla Bağlantılı Kelimelerin Analizi

Yıl 2015, , 0 - , 29.01.2015

Esra Hacımüftüoğlu

https://doi.org/10.17050/kafifd.204036

Cited By: 1

Öz

 İnsanı yeryüzünde, emirlerinin ve yasaklarının uygulayıcısı olarak halife unvanıyla yaratan Allah-u Teâla, aynı zamanda insandan yeryüzünü imar etmesini de istemiştir. Kulluk bilinci ve imar faaliyeti, ancak Allah’ın insana doğruyu göstermesi ile mümkün olacaktır. Kendisini, insanlara yol gösterici olarak tanımlayan Kur’ân-ı Kerîm’de, bu yönde insana ışık tutabilecek pek çok kavram bulunmaktadır. Bu makalede ise, rüşd kavramı Kur’ân-ı Kerîm bağlamında incelenerek, önemi belirtilecektir. Ayrıca bu kavramla ilişkili olan davet, tebliğ, hidayet, emir bi’l-ma’ruf ve nehiy ani’l-münker kelimeleri hakkında da bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler: Tefsir, Rüşd, İrşad, İnsan

 

ABSTRACT

THE RUŞD CONCEPT IN THE HOLY QUR’AN AND THE ANALYSE OF THE WORDS WHICH ARE RELATED TO THIS CONCEPT

            Allah who create human on earth for performing his orders and prohibitions as a khalif title, in the same time wanted his khalif to reconstruct earth surface. Awareness of liege and the activity of reconstruction only be possible by showing the true way to human by Allah. In Qur’an, who describe itself as a guide to human, lots of notions are presented which can shed to human. In this article, the concept of Rüşd will be examined according to Qur’an and its importance will be stated. Also information will be given about the words tebligh, da’wah, hidaya, al-amr bi’l-ma’ruf we’n-nehy ani’l-münkar which are related to this concept.

Keywords: Tafsir, Rüşd, Guidance, Human            

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Rüşd, İrşad, İnsan

Kaynakça

• Abdülcebbar, Ebu’l-Hasan Abdülcebbar b. Ahmed el-Hemedânî, Şerhu’l- Usuli’l-Hamse, nşr: Abdülkerim Osman, Kahire 1996.
• Ahmed b. Yusuf b. Abdi’d-Daim, Umdetü’l-Huffâz fî Tefsir-i Eşrefi’l-Elfâz, Tah: Muhammed Basil, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1996, I-IV.
• Albayrak, Halis, “Tebliğ ve Davet Kavramlarının Analizi”, İslam’ın Güncel Sunumu, TDV., Ankara 2007.
• Âlûsî, Ebu’l-Fazl Şehabeddin es-Seyyid Mahmud el-Bağdadi, Rûhu’l-Meâni fî Tefsiri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Sebi’l-Mesânî, Tah: Muhammed Şükri, Dâr-u İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut tsz., I-XXX.
• Beydâvî, Nasıruddin Ebu Said Abdullah b. Ömer eş-Şirazi, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, el-Matbaatü’l-Amire (Daru’d-Da’ve), İstanbul h.1320, I-VI.
• Câhız, Ebu Osman, el-Beyân ve’t-Tebyîn, nşr. Abdusselam Harun, Mısır 1975.
• Canbulat, Mehmet, “İrşad” md., Dini Kavramlar Sözlüğü, DİB, Ankara 2005.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yay., İstanbul 2005.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali es-Seyyid eş-Şerif, et-Ta’rifat, tsz.
• Çağbayır, Yaşar, Ötüken Türkçe Sözlük, Ötüken Yay.,İstanbul 2007, I-V.
• Çağrıcı, Mustafa, “Davet” md., DİA., İstanbul 1994, IX.
• ……………, “Emir bi’l-Ma’ruf ve Nehiy ani’l-Münker” md., DİA., İstanbul 1995, XI.
• Çelik, Muhammed, Kur’an’ın İkna Hususiyeti, Çağlayan Yay., İzmir 1996.
• Çetin, Abdurrahman, Hitabet ve İrşad, Emin Yay., Bursa 2008.
• Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Doğuş Matbaası, Ankara 1970.
• Doğan, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, Pınar Yay., 2005.
• Ebû Hayyân, Yusuf b. Hayyân, Tefsîru’l-Bahri’l-Muhît, Tah: Adil Ahmed Abdulmevcud Ali Muhammed, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut h.1413, I-VIII.
• Ebussuud, Muhammed b. Mustafa el-İmadî, İrşâdu’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dar-u İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut tsz., I- IX.
• el-Askerî, Ebu Hilâl, el-Furuku’l-Lugaviyye, Tah: Ebu Amr Ammad Zeki el- Bârûdî, el-Mektebetü’t-Tevfikiyye, tsz.
• el-İsfehânî, Ragıb Ebu’l-Kasım Hüseyin Muhammed, Mu’cemu Müfredâti’l- Elfâzi’l-Kur’ân, Tah: Nedim Maraşlı, Daru’l Fikr, 1972.
• el-Kefevî, Ebu’l-Bekâ, el-Külliyât, Nşr: Adnan Derviş, Muhammed el-Mısrî, Müesseetü’r-Risale, Beyrut h.1419.
• el-Mu’cemu’l-Vasît, İbrahim Mustafa ve ark., el-Mektebetü’l-İlmiyye, Tahran tsz.
• el-Mustafavî, Hasan Mustafavî, et-Tahkîk fî Kelimâti’l-Kur’ân, Tahran h. 1393, I-XIV.
• el-Müncid fi’l-Luğati ve’l-İ’lam, Daru’l-Meşrık, Beyrut tsz.
• et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Câmi’u’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l- Kur’ân, Tah: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî, Dar’ul-Hicr, Kahire 2001, I-XXVI.
• ez-Zahranî, Ahmed Muhammed, Örneklerle Konulu Tefsir, Ter: M. Fatih Kesler, Akçağ Yay., Ankara 2002, s. 179-206
• Hacımüftüoğlu, Nasrullah, “Tebliğcide Nitelik Sorunu”, İslam’ın Güncel Sunumu, TDV., Ankara 2007.
• Hâzin, Muhammed b. İbrahim el-Bağdadî, Lübâbü’t-Te’vl fî Meâni’t-Tenzîl, el-Matbaatü’l-Amire (Daru’d-Da’ve), İstanbul h.1320, I-VI.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Tah: Mustafa Muhammed, Mustafa Fadl el-Acmavî, Ali Ahmed Abdulbaki, Hasan Abbas Kutub, Mektebetü Evladi’ş-Şeyh, Cizre h. 1421; I-XVI.
• İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim, Te’vilu Müşkili’l- Kur’ân, Nşr: Seyyid Ahmed Sakr, Daru’l-Beyrut, Kahire 1973.
• İbn Manzur, Ebu’l Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükrim, Lisânu’l- ‘Arab, Dâr-u Sadır ve Dâr-u Beyrut, Beyrut 1968, I-XV.
• İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dinî ve Ahlakî Kavramlar, Pınar Yay., İstanbul 1997.
• Karadaş, Cağfer, “İnsana Tanına Üç İlahî İmkan: Fıtrat-İşaret-Hidayet”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. . XVIII, sayı. 2, Bursa 2010.
• Karagöz, İsmail, “Tebliğ Yöntemleri ile İlgili Kur’an Kavramlarının Analizi”, İslam’ın Güncel Sunumu, TDV, Ankara 2007.
• Karaman, Fikret, Kur’an ve Sünnetin Işığında Tebliğ ve Davet, DİB. Yay., Ankara 2007.
• ……………, “Davet” md., Dini Kavramlar Sözlüğü, DİB, Ankara 2005.
• ……………, “Hidayet” md., Dini Kavramlar Sözlüğü, DİB, Ankara 2005.
• Katip Çelebi, İslam’da Tenkid ve Tartışma Usulü, Sad: Mustafa Kara, Marifet Yay., İstanbul 1981.
• Kızılırmak, Sait, “Emr-i bi’l-Ma’ruf ve Nehy-i ani’l-Münker” md., ŞİA., İstanbul 1990, II.
• Kurtûbî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed, Tah: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Müessesetü’r- Risale, Beyrut h. 1427, I-XXIV.
• Macit, Harun, Kur’an ve Sünnet Işığında Davet ve Davetçi, Ravza Yay., İstanbul, tsz.
• Maturîdî, Ebu Mansur, Te’vilatü Ehli’s-Sünne, Tah: Mecdi Ba Sellum, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan 2005, I-X.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib el-Basri, en-Nüket ve’l- Uyûn, Metabi-i Makhevî, Kuveyt 1982, I-IV.
• Nesefî, Ebu’l-Berekat Abdullah b. Ahmed, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâıku’t- Te’vîl, el-Matbaatü’l-Amire (Daru’d-Da’ve), İstanbul h.1320, I-VI.
• Önkal, Ahmed, Resulullah’ın İslam’a Davet Metodu, Hayra Hizmet Vakfı Yay., Konya 1981.
• ……………, “Davet” md., ŞİA., İstanbul 1990, I.
• Özarslan, Selim, “İyiliği Emretmek ve Kötülükten Sakındırmak Prensibi Üzerine Bir İnceleme”, Diyanet İlmi Dergi, cilt: 42, sayı: 3, Eylül 2006.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’an’ın Temel Kavramları, Yeni Boyut Yay., İstanbul 1998.
• Saka, Şevki, Kur’an-ı Kerim’in Davet Metodu, Seha Neşriyat, tsz.
• Şanver, Mehmet, Kur’an’da Tebliğ ve Eğitim Psikolojisi, Pınar Yay., 2004.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu’l-Kadîr, nşr: Yusuf el- Ğuş, Dar’ul-Ma’rife, Beyrut 2007.
• ŞİA., “Hidayet” md., İstanbul 1990, II.
• ŞİA., “İrşad” md., İstanbul 1991, III.
• Topaloğlu, Bekir, “İrşad” md., DİA., İstanbul 2000, XXII.
• Turgay, Nureddin, “Tebliğ” md., ŞİA., İstanbul 1994, VI.
• Uludağ, Süleyman, İslam’da İrşad, Marifet Yay., İstanbul 2001.
• Wensinck, el-Mu’cem’ul-Müfehres lî Elfazi’l-Hadisi’n-Nebevî, Matbaatü Beril, Leyden 1943, I-VII.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Hidayet” md., DİA., İstanbul 1998, XVII.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Akçağ Yay., Ankara 2006, I-X.
• Zebîdi, Muhammed Murtaza, Tâc’ul-Arûs, Dar-u Libeya, Bingazi, tsz., I-X.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed, el- Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvil fî Vucûhi’t-Te’vîl, Dar’ul- Kütübi’İlmiyye, tsz., I-IV.
• Zeydan, Abdulkerim, Usulu’d-Da’ve, Müessesetü’r-Risale, Beyrut 1999.