Analysing Family Discourses on Social Media: The Case of Religious Perspective Phenomena and YouTube

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 22, 77 - 102, 15.07.2024

Recep Uçar , Tuba Kurt

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.1475523

Öz

Social media should be understood in the context of the theoretical background of changes brought about by the modern and postmodern periods in individual and social life. This is important for understanding the distinction between reality and simulation. The continuation of religious discourse, where this change is most evident, on social media is a result of people's spiritual quests.. Although there are studies on the relationship between religion, religious issues, and social media, it has been observed that there are no studies examining the discourses of religious addresses regarding the family, which is important for individual and social life. This study analyzed the discourses on family by four account holders with a religious perspective on YouTube, a social media platform. The aim is to understand and interpret how account holders use language in their family-related discourses, the meanings behind these expressions, and how they propose solutions to problems based on their mental representations and understanding of the social world. Analyzing the family-related discourses on YouTube through religious discourse addresses is considered important for predicting the future of the family. Teun Adrian van Dijk's discourse analysis theory was used as the method in the study. Data were analyzed from both macro and micro perspectives. The discourses within the videos were considered as the primary data for the study. Samples were selected based on criterion sampling. The findings highlighted the paradigm that there is a functional change and transformation in the network of relationships that constitute the family within the context of values and lifestyle. Social media and the internet, which are products of modern culture, have been seen as a serious reason for the dissolution of the family institution. It was noteworthy that the discourses on the future of the family were presented in the form of a general moral norm, as if they were the same in every society, dependent on the past and limited to tradition. It was observed that the videos were dominated by a sexist discourse that privileges a single subject and that slogan-like and exaggerated expressions were used quite intensely in terms of style. This study is expected to contribute to the studies to be carried out in the field of non-formal religious education in terms of making a correct understanding of the discourses about the family, which are used and exposed to more and more people day by day, and addressing which contradictions may arise and how it is transformed while transferring religion, which carries universal messages, to changing situations in the digital age.

Anahtar Kelimeler

Religious education, van Dijk, Discourse analysis, YouTube, Family

الخطابات الأسرية في وسائل التواصل الاجتماعي: ظواهر المنظور الديني ومثال على اليوتيوب

Öz

من المهم قراءة وسائل التواصل الاجتماعي مع الخلفية النظرية للتغييرات التي أحدثتها الفترة الحديثة وما بعد الحداثة في الحياة الفردية والاجتماعية من أجل فهم الأرضية بين الواقع والمحاكاة. وحقيقة أن الدين، وهو أحد المجالات التي يظهر فيها هذا التغيير بشكل واضح، يواصل وجوده من خلال وسائل التواصل الاجتماعي هو نتيجة بحث الناس الروحي. وعلى الرغم من وجود دراسات تتناول العلاقة بين الدين والقضايا الدينية ووسائل التواصل الاجتماعي، إلا أنه لوحظ عدم وجود دراسات تتناول خطابات أصحاب المنظور الديني فيما يتعلق بالأسرة التي تعتبر مهمة للحياة الفردية والاجتماعية. في هذه الدراسة، تم تحليل خطابات أربعة من أصحاب الحسابات ذات المنظور الديني على موقع يوتيوب، وهو أحد وسائل التواصل الاجتماعي، حول الأسرة. والهدف من ذلك هو محاولة فهم وتفسير كيفية استخدام أصحاب الحسابات للغة في التعابير التي يستخدمونها في خطاباتهم حول الأسرة والأيديولوجية الكامنة وراء هذه التعابير، وكيف يقدمون حلًا للمشكلة بناءً على أي تمثلات ذهنية وفهم للعالم الاجتماعي. ويُعتقد أن تحليل الخطابات حول الأسرة على اليوتيوب من خلال الظواهر ذات المنظور الديني سيكون مهمًا من حيث التنبؤ بمستقبل الأسرة. استُخدمت في الدراسة نظرية تحليل الخطاب لفان ديك كمنهج. وتم تحليل البيانات من المنظورين الكلي والجزئي. تم تقييم الخطابات في مقاطع الفيديو باعتبارها البيانات الأساسية في نطاق الدراسة. تم اختيار العينة وفقًا لمعيار أخذ العينات. في النتائج التي تم الحصول عليها، برز في النتائج التي تم الحصول عليها نموذج أن هناك تغير وظيفي وتحول في شبكة العلاقات التي تشكل الأسرة في سياق القيم ونمط الحياة. وقد اعتُبرت وسائل التواصل الاجتماعي والإنترنت، وهي من منتجات الثقافة الحديثة، سببًا خطيرًا في تفكك مؤسسة الأسرة. وقد لفت الانتباه أن الخطابات المتعلقة بمستقبل الأسرة تُقدَّم في شكل قاعدة أخلاقية عامة، وكأنها واحدة في كل مجتمع، وتعتمد على الماضي وتقتصر على التقاليد. ولوحظ أن الفيديوهات غلب عليها الخطاب الجنسي الذي يعطي الأفضلية لموضوع واحد، وأن التعبيرات التي تشبه الشعارات والمبالغ فيها استخدمت بكثافة من حيث الأسلوب. ويقترح أن يقوم أصحاب الحسابات بتقديم إسهامات إرشادية من خلال تطوير خطابات وأشكال تواصل جديدة أكثر شمولاً وأكثر تنظيماً وتعددًا في المنظور بلغة إسلامية من خلال تركيز الزمن الحالي والجمهور في خطاباتهم.

Anahtar Kelimeler

التعليم الديني, فان ديك, تحليل الخطاب, يوتيوب, العائلة

Sosyal Medyada Yer Alan Aile Söylemlerinin Analizi: Dini Perspektifli Fenomenler ve Youtube Örneği

Öz

Sosyal medyayı, modern ve postmodern dönemin birey ve toplum yaşamı açısından meydana getirdiği değişimlerin teorik arka planı eşliğinde okumak gerekir. Bu durum gerçeklik ve simülasyon arasındaki zemini anlamlandırabilmek açısından önemlidir. Bu değişimin en bariz hissedildiği dini söylemin varlığını sosyal medya üzerinden devam ettirmesi, insanların manevi arayışlarının bir sonucudur. Din ve dini konuların sosyal medya ile ilişkisini ele alan çalışmalar mevcut olmakla birlikte, dini söylem içerikli adreslerin birey ve toplum yaşamı için önemli konumda yer alan aileye ilişkin söylemlerini inceleyen çalışmalara rastlanmadığı görülmüştür. Bu çalışmada bir sosyal medya aracı olan YouTube’daki dini perspektifli dört hesap sahibinin aileye ilişkin söylemleri incelenmiştir. Amaç, hesap sahiplerinin aileye ilişkin söylemlerinde kullandıkları ifadelerde ve bu ifadelerin ardında yatan anlamlarda dili nasıl kullandıklarını, soruna hangi zihinsel temsillere ve sosyal dünya anlayışına dayanarak nasıl bir çözüm getirdiklerini anlamaya ve yorumlamaya çalışmaktır. YouTube’daki aileye yönelik söylemleri dini söylem içerikli adresler üzerinden incelemenin, ailenin geleceğini yordamak açısından önemli olacağı düşünülmektedir. Çalışmada yöntem olarak Teun Adrian van Dijk’in söylem analizi kuramı kullanılmıştır. Veriler makro ve mikro açıdan analiz edilmiştir. Videoların içerisinde yar alan söylemler çalışma kapsamında temel veri olarak değerlendirilmiştir. Ölçüt örnekleme göre örneklem seçimi yapılmıştır. Elde edilen bulgularda değerler ve yaşam tarzı bağlamında aileyi oluşturan ilişkiler ağında işlevsel açıdan bir değişim ve dönüşüm olduğu paradigması ön plana çıkmıştır. Modern kültürün ürünü olan sosyal medya ve internet, aile kurumundaki çözülmelerde ciddi bir sebep olarak görülmüştür. Ailenin geleceğine yönelik söylemlerin genel ahlaki bir norm biçiminde, her toplumda aynıymış gibi, geçmişe bağlı ve gelenekle sınırlı bir yapıda sunulduğu dikkatleri çekmiştir. Videolarda tek bir özneyi imtiyazlı kılan cinsiyetçi bir söylemin hâkim olduğu, üslup açısından da slogan benzeri ve abartı ifadelerin oldukça yoğun kullanıldığı görülmüştür. Bu çalışmanın gün geçtikçe daha fazla insan tarafından kullanılan ve maruz kalınan aileye yönelik söylemlerin doğru bir biçimde anlamlandırılması, evrensel nitelikli mesajlar taşıyan dinin dijital çağda değişen durumlara aktarılırken hangi çelişkilerin ortaya çıkabileceğinin ve nasıl bir dönüşüm geçirdiğinin ele alınması açısından yaygın din eğitimi alanında yapılacak çalışmalara katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, van Dijk, Söylem Analizi, Youtube, Aile

Kaynakça

• Akgün, Eda. “Sosyal Medya Platformlarından Youtube Üzerinden Benlik Sunumunun Dramaturjik Bir Analizi”. Yeni Medya 4 (01 Eylül 2018), 29-49.
• Aydın, Mustafa. “Ailenin Geleceği”. Umran Dergisi 201 (2011), 30-35.
• Bauman, Zygmunt. Kimlik. çev. Mesut Hazır. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2017.
• Boyd, Danah M. - Ellison, Nicole B. “Social network sites: Definition, history, and scholarship”. Journal of Computer-Mediated Communication 13/1 (2007), 210-230. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2007.00393.x Campbell, Heidi A. - Tsuria, Ruth. Dijital Din Dijital Medyada Dinî Pratikleri Anlamak. çev. Kemal Ataman vd. İstanbul: İz Yayıncılık, 2023.
• Çelik, Hilal - Ekşi, Halil. “Söylem Analizi”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 27/27 (20 Aralık 2013), 99-117.
• Dijk, Teun A. van. News as Discourse. New Jersey: L. Erlbaum Associates, 1988.
• Dijk, Teun van. “Critical Discourse Studies: A Sociocognitive Approach”. In Methods for Critical Discourse Analysis. ed. Ruth Wodak, Michael Meyer. 62-86. London: Sage, 2009. https://doi.org/10.1075/z.184.79dij
• Dondurucu, Zeynep - Ayşe Pınar, Uluçay. “Yeni Medya Ortamlarında Nefret Söylemi: Eşcinsellere Yönelik Nefret Söylemi İçeren Videoların Youtube Üzerinden İncelenmesi”. International Journal of Social Sciences and Education Research 1/3 (2015), 1057-1091.
• Erkan, Erol. “Postmodern Dönemde Ontolojik Anlam Aracı Olarak Dinî Kimlik”. Journal of Turkish Studies 8/8 (01 Ocak 2013), 1825-1825. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.5191
• Fairclough, Norman. Discourse and Social Change. Cambridge: Polity Press, 1998.
• Furat, Ayşe Zişan. “Medya ve Din: Din Eğitimi Açısından İmkan mı, Tehdit mi?” Dijitalleşen Din Medya ve Din 2. ed. Mete Çamdereli vd. İstanbul: Köprü Kitap, 2015.
• Gül, Songül Sallan- Nizam, Özlem Kahya. “Sosyal Bilimlerde İçerik ve Söylem Analizi”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 42 (16 Şubat 2021), 181-198. https://doi.org/10.30794/pausbed.803182
• Güneş, Abdurrahman. “Medyanın Olumsuz Din Algısına Etkisi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 28/1 (31 Ocak 2018), 203-216. https://doi.org/10.18069/firatsbed.387896
• Haberli, Mehmet. “I. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı”. Sosyal Medyada Dini İnanç ve Ahlaki Değerlerin Dejenerasyonu Üzerine Bir Değerlendirme. 640-648, 2018. https://www.academia.edu/38041920/Sosyal_Medyada_Dini_%C4%B0nan%C3%A7_ve_Ahlaki_De%C4%9Ferlerin_Dejenerasyonu_%C3%9Czerine_Bir_De%C4%9Ferlendirme
• İnce, Adem. Eğitim Sosyolojisi. İstanbul: Bir Yayıncılık, 2021.
• Jenkins, Henry - Carpentier, Nico. “Theorizing participatory intensities A conversation about participation and politics”. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies 19/3 (01 Ağustos 2013), 265-286. https://doi.org/10.1177/1354856513482090
• Klobas, Jane vd. “Problematic and extensive YouTube use: first hand reports”. Online Information Review 43/4 (06 Eylül 2018). https://doi.org/10.1108/OIR-01-2018-0032
• Mcintyre, Lee. Hakikat Sonrası. çev. Mehmet Fahrettin Biçici. İstanbul: Tellekt, 2019.
• Nazıroğlu, Bayramali. “Din Eğitiminin Gerekliliği Açısından Dini Medya Okuryazarlığı”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15/2 (2015), 191-220.
• Oruç, Cemil. “Çocuk Medyalarında Dinin Sunuluşu”. Çocuk ve Medeniyet Dergisi 6/12 (18 Aralık 2021). https://doi.org/10.47646/CMD.2021.260
• Sözen, Edibe. Söylem Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul: Profil Kitap, 2017.
• Şişman, Nazife. Dijital Çağda Müslüman Kalmak. İstanbul: İnsan Yayınları, 2022.
• Temel, Mustafa. “İnternet Üzerinden Dini Bilgi Edinme Süreci ve Eleştirel Yeterlilikler: Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğrencileri Üzerine Ampirik Br Değerlendi̇rme”. Journal of International Social Research 11/59 (25 Ekim 2018), 1121-1130. https://doi.org/10.17719/jisr.2018.2721
• Yeniyol, Abdülaziz - Karakaya, Handan. “Postmodern Dönemde Sosyal Medya Alanları Üzerinde Din”. Diyanet İlmi Dergi 58/4 (20 Aralık 2022), 1467-1490.