Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Jinekoloji Polikliniğine Başvuran Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 81 - 90, 01.08.2020

Gönül Gökçay Doğan Akça

Öz

Amaç: Bu çalışma, Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi jinekoloji polikliniğine başvuran kadınların toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Materyal ve Metot: Araştırma tanımlayıcı tiptedir. Araştırma örneklemini, bir üniversite hastanesinin jinekoloji polikliniğine 30.11.2017 ile 30.01.2018 tarihleri arasında başvuran, 15–49 yaş aralığında olan 350 kadın oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, sosyo-demografik özellikler anket formu ve “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, SPSS for Windows 17 paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde sayılar, yüzdelikler, en az ve en çok değerler ile ortalama, standart sapmaların yanı sıra; varyans analizi, bağımsız gruplarda t testi, korelasyon analizleri kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmada katılımcıların yaş ortalaması 27,87±7,04 yıl ve evlenme yaşları 20,24±3,95’tir. Katılımcılar eşitlikçi cinsiyet rolünden ortalama 29,77±6,96; kadın cinsiyet rolünden 22,85±5,29; evlilikte cinsiyet rolünden 27,38±6,51; geleneksel cinsiyet rolünden 23,09±6,68; erkek cinsiyet rolünden 20,05±5,81; toplumsal cinsiyet rolü toplamından ise 123,15±20,97 puan almışlardır.
Sonuç: Bu çalışma sonucunda; katılımcıların eşitlikçi cinsiyet rolleri tutumunu benimsedikleri; üniversite mezunu olanların, ilkokul mezunu olanlardan; çalışanların çalışmayanlardan; geliri iyi olanların, geliri düşük olanlardan daha eşitlikçi olduğu bulunmuştur. Anne, babası ilkokul mezunu olanların, üniversite mezunu olanlardan; eşi ortaokul, lise ve üniversite mezunu olanların, eşi ilkokul mezunu olanlardan; tanışıp anlaşarak evlenenlerin, görücü usulü ile tanımadan evlenenlerden; cinsiyet eşitliği hakkında eğitim alanların, eğitim almayanlardan ve cinsiyet ayrımcılığına maruz kalmadığını düşünenlerin, cinsiyet ayrımcılığına maruz kaldığını düşünenlerden daha eşitlikçi cinsiyet rol tutumuna sahiptir.

Anahtar Kelimeler

kadın sağlığı, toplumsal cinsiyet rol tutumları, 15–49 yaş

Kaynakça

• 1. Akın A, Demirel S. Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Halk Sağlığı Özel Eki 2003;25(4):73–82.
• 2. Bhasin K. Toplumsal cinsiyet-bize yüklenen roller. İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları; 2003:1–5. 3. Özvarış ŞB. Türkiye’de kadın ve sağlık. Sted Derg 2007;16(3):7–8.
• 4. Pınar G, Taşkın L, Eroğlu K. Başkent üniversitesi öğrenci yurdunda kalan gençlerin toplumsal cinsiyet rol kalıplarına ilişkin tutumları. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Derg 2008;15(1):47–57.
• 5. Taşkın L. Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. Ankara: Reaksiyon Matbaacılık; 2016. p.174–84.
• 6. Acker J. From sex roles to gendered institutions. Contemporary Sociology 1992;21(5):565–9.
• 7. Akın A, Üner S, Altan-Arslan Ş, Yıldırım N, Aslan D, Erdost T ve ark. Kadının statüsü genel müdürlüğü (KSGM). Kadının statüsü ve sağlığı ile ilgili gerçekler. İçinde: Akın A, editör.Kadının Sosyal Statüsü. Ankara: Afşaroğlu Matbaacılık; 2008. p.25–7.
• 8. Tire O. Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de kadın yoksulluğu. Mavi Atlas 2017;5(1):97–112.
• 9. Türkiye’de toplumsal cinsiyet ve sağlık. Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları (HÜKSAM); 2003. p.5–16.
• 10. Küresel Cinsiyet Raporu WEF, https://economic-policyforum.org/global-news/the-global-gender-gap-report-2017/; 2017 [Erişim 05.05.2018]
• 11. Şimşek H. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Derg 2011;25(2):119–26.
• 12. Atış F. Ebelik/hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez Programı, Adana, 2010.
• 13. Aydın M, Bekar EÖ, Gören ŞY, Sungur MA. Hemşirelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Derg 2016;16(1):223–42.
• 14. Bekleviç AÇ. Bir üniversite hastanesi araştırma görevlilerinin toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeği ve çalışma yaşamında toplumsal cinsiyet rolleri algısının değerlendirilmesi. Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez Programı, Zonguldak; 2013.
• 15. Kurşun E. Samsun Halk Sağlığı Müdürlüğü’nde çalışan personelin toplumsal cinsiyet rol tutumlarının belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez Programı, Samsun; 2016.
• 16. Kömürcü N, Yıldız H, Toker E, Karaman ÖE, Koyucu G, Durmaz A, et al. Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri ve kadına ilişkin namus anlayışları ile ilgili tutumları. Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Derg 2016;5:1–22.
• 17. Önder ÖR, Yalçın AS, Göktaş B. Sağlık kurumları yöneticiliği bölümü öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 2013;2(1–3):55–78.
• 18. Seyitoğlu DC, Güneş G, Gökçe A. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Med Sci 2016;5(1):102–16.
• 19. Zeyneloğlu S. Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tez Programı, Ankara; 2008.
• 20. Eken H. Toplumsal cinsiyet olgusu temelinde mesleğe ilişkin rol ile aile içi rol etkileşimi: Türk Silahlı Kuvvetleri’ndeki kadın subaylar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Derg 2005;15:247–79.
• 21. Vefikiuluçay D, Demirel S, Taşkın L, Eroğlu K. Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hacettepe Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Derg 2007;14(2):12–27.
• 22. Şimşek H. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Derg 2011;25(2):119–26.
• 23. Bal MD. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakış. Kadın Sağlığı Hemşireliği Derg 2014;1(1):15–28.
• 24. Zeyneloğlu S, Terzioğlu F. Development and psychometric properties gender roles attitude scale. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Derg 2011;40(40):409–20.
• 25. Karakaş D. Evli kadınların toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının evlilik uyumuna etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez Programı, Samsun; 2018.
• 26. Yüksel Ö, Dağ İ. Kadınlarda evlilik uyumu ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişki: Stresle baş etme biçimleri ve toplumsal cinsiyet rolü tutumlarının aracı rolleri. Türk Psikiyatri Derg 2015;26(3):181–8.
• 27. Dikmen Alan H, Marakoğlu K, Mertcan K. Kadın sağlık çalışanlarının toplumsal cinsiyet rolleri ile kadınların çalışmasına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Avrasya Aile Hekimliği Derg 2019;8(1):36–44.
• 28. Kodan S. Evli bireylerin evlilik kalitesi toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez Programı, Erzurum; 2013.
• 29. Keleş E. Hitit Üniversitesi’nde çalışan erkek akademik ve idari personelin toplumsal cinsiyet rol tutumu. Hitit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez Programı, Çorum; 2019.
• 30. Dinç A, Çalışkan C. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. J Hum Sci 2016;13(3):3671–83.
• 31. Özcan Ö. Toplumsal cinsiyet eğitiminin üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rol tutumlarına etkisi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tez Programı, Kayseri; 2012.
• 32. Ergin A, Bekar T, Aydemir AG. Tıp fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumları ve etkileyen faktörler. Fırat Tıp Derg 2019;24(3):122–8.
• 33. Özyiğit MK, Alkan E, Yılmaz M. Toplumsal cinsiyet rolleri duyarlılığı grup rehberliği programının psikolojik danışman adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Derg 2017;49(10):315–26.
• 34. Uzun Z, Erdem, S Güç K, Şafak UA, Erdem E. Toplumsal cinsiyet algısı ve toplumsal cinsiyet rollerine eğitimin etkisi: Deneysel bir çalışma. J Hum Sci 2017;14(1):678–69.
• 35. Kaya FŞ, Uysal V. Günümüzde dindarlık ve toplumsal cinsiyet rolü algıları üstüne bir araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Derg 2015;8(36):646–62.
• 36. Crompton R, Lyonett C. Women’s career success and worklife adaptations in the accountancy and medical professions in Britain. Gender Work Org 2011;18(2):231–54.
• 37. Boehnke, M. Gender role attitudes around the globe: Egalitarian vs. traditional views. Asian J Soc Sci 2011;39:57–74.
• 38. Can İ, Büyükbayraktar ÇG. Erkeklerin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Derg 2018;(39):355–72.
• 39. Özmete E, Yanardağ MZ. Erkeklerin bakış açısıyla toplumsal cinsiyet rolleri: kadın ve erkek olmanın değeri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Derg 2016;20(1):91–107.
• 40. Kavuran E. Hemşirelik öğrencilerinin cinsiyet eşitliğine bakışlarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez Programı, Erzurum; 2011.
• 41. Bolzendahl CI, Myers DJ. Feminist attitudes and support for gender equality: Opinion change in women and men, 1974– 1988. Soc Forces 2004;83:759–89.
• 42. Başçı B, Giray S. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının çok değişkenli istatistiksel tekniklerle analizi. J Life Econ 2016;3(4):117–42.