Gazzâlî’de Akıl ve Nakil İlişkisi Kuramı

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 363 - 386, 23.12.2020

Bayram Çınar

Öz

Öz:
Bu çalışma Ebu Hamid el- Gazzâlî ’nin (505/1111) akıl-nakil ilişkisine dair görüşlerini içeren bir değerlendirme yapmayı amaçlar. İslam ekollerinin akıl-nakil temelli bu çatışması, İslam âkaid mezheplerinin çift kutuplu bir görünüm almasındaki en önemli sebeplerden biri olduğu varsayılır. Gazzâlî, İslami ilimlerin hemen her alanında eser veren oldukça üretken bir XII. Yüzyıl âlimi olarak, akıl-nakil konusunda bir tutum takınmış ve bu tavrı sebebiyle de sonraki kuşaklara tesir etmiştir. O, konuya ilişkin bu tutumu sebebiyle sonraki dönemler üzerinde önemli etkilerde bulunmuş bir bilim insanı olmuştur. Bu yüzden onun konuya yaklaşımını ve bu yaklaşımın gerekçelerini ortaya koymak gerekmiştir. Çünkü Gazzâlî, bir yönüyle kendinden önceki geleneğin bir temsilcisidir, diğer yandan ise yenilenmeyi temsil eden bir âlimdir. Bu yüzden onun konuya ilişkin yaklaşımı geleneğin şekillenmesi anlamında daha fazla önemlidir. Bu çalışmada kısmen karşılaştırmalı bir dil kullanılacak; yeri geldikçe başka İslam ekol ve âlimlerinin akıl-nakil ilişkisine ilişkin görüşleri de metne yansıyacaktır. Karşılaştırmadaki amacımız onun alana getirdiği yeniliklerin daha belirgin biçimde ortaya çıkmasını sağlamaya dönük olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kelam,, Gazzâlî,, Akıl,, Nakil,, Tanrı-Âlem,

نظرية الغزالي في العقل والنقل

Öz

Abstract:
This study aims to make an assessment of Abu Hamid al-Ghazâlî's views on the subject of "reason " - " religious text ". Because the conflict of "reason" - "religious text" is assumed to be one of the most important reasons for the Islamic theological sects to have a bipolar appearance. Al-Ghazâlî is a very productive scholar who writes in almost all fields of Islamic sciences and is therefore a popular as a scholar of the century XII., he took an attitude and took an approach in this regard. His attitude influenced subsequent generations. Due to his attitude and approach to the subject, he is a scholar who has had important effects on later periods. Therefore, it was necessary to reveal his approach to the subject and the rationale for this approach Because al-Ghazali is, on the one hand, a representative of the tradition before him, on the other hand he is a scholar who represents renewal. Therefore, his approach to the issue is more important in shaping tradition. Partially comparative language will be used in this study; The opinions of other schools and scholars of Islam on the relationship between mind and transmission will be reflected in the text as appropriate. Our purpose in comparison will be to ensure that the innovations it brings to the field are more prominent.

Anahtar Kelimeler

كلام,, الغزالي ،, عقل ،, نقل ،, الله العالم,

Theorie von Gazzâlî über die Vernunft (al-Akl) und religiöse Texte (al-Nakl)

Öz

Abstract:
This study aims to make an assessment of Abu Hamid al-Ghazâlî's views on the subject of "reason " - " religious text ". Because the conflict of "reason" - "religious text" is assumed to be one of the most important reasons for the Islamic theological sects to have a bipolar appearance. Al-Ghazâlî is a very productive scholar who writes in almost all fields of Islamic sciences and is therefore a popular as a scholar of the century XII., he took an attitude and took an approach in this regard. His attitude influenced subsequent generations. Due to his attitude and approach to the subject, he is a scholar who has had important effects on later periods. Therefore, it was necessary to reveal his approach to the subject and the rationale for this approach Because al-Ghazali is, on the one hand, a representative of the tradition before him, on the other hand he is a scholar who represents renewal. Therefore, his approach to the issue is more important in shaping tradition. Partially comparative language will be used in this study; The opinions of other schools and scholars of Islam on the relationship between mind and transmission will be reflected in the text as appropriate. Our purpose in comparison will be to ensure that the innovations it brings to the field are more prominent.

Anahtar Kelimeler

Theologie,, al-Ghazali,, al-Akl (Vernunft),, al-Nakl (religiöser Text),, God-Univers,, God-Univers,, God-Univers,, God-Univers,

Theory of Gazzâlî on The Reason (al-Akl) and Religious Texts (al-Nakl)

Öz

Abstract:
This study aims to make an assessment of Abu Hamid al-Ghazâlî's views on the subject of "reason " - " religious text ". Because the conflict of "reason" - "religious text" is assumed to be one of the most important reasons for the Islamic theological sects to have a bipolar appearance. Al-Ghazâlî is a very productive scholar who writes in almost all fields of Islamic sciences and is therefore a popular as a scholar of the century XII., he took an attitude and took an approach in this regard. His attitude influenced subsequent generations. Due to his attitude and approach to the subject, he is a scholar who has had important effects on later periods. Therefore, it was necessary to reveal his approach to the subject and the rationale for this approach Because al-Ghazali is, on the one hand, a representative of the tradition before him, on the other hand he is a scholar who represents renewal. Therefore, his approach to the issue is more important in shaping tradition. Partially comparative language will be used in this study; The opinions of other schools and scholars of Islam on the relationship between mind and transmission will be reflected in the text as appropriate. Our purpose in comparison will be to ensure that the innovations it brings to the field are more prominent.

Anahtar Kelimeler

Theology,, Theology,, al-Ghazâlî,, al-Akl (Reason),, al-Nakl (Religious Text),, God-Univers,, God-Univers,, God-Univers,, God-Univers,

Kaynakça

• Arpaguş, Hatice. "İman Bağlamında Kelamda Taklid ve Mukallid (Gazzâlî Örneği)". KADER Kelam Araştırmaları Dergisi 3/1 (2005), 117-140 .
• Bozyiğit, Ahmet. "Gazâlî’nin Te’vil Anlayışının Neresindeyiz? (Eleştirel Bir Yaklaşım)". Journal of Islamic Research 30/1 (2019), 132-146.
• Cüveynî, İmâmu'l-Haremeyn Ebu’l-Me’âlî Abdülmelik. Kitâbü’l-İrşâd. çev. A. Bülent Baloğlu vd.. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Eşit, Yusuf. "Kelamcı Usulcülerin Usûl Düşüncesinde Akıl-Nakil İlişkisi: Gazzâlî Örneği". Usûl İslâm Araştırmaları 31/31 (2019), 59-76.
• Fârâbî, Ebu Nasr. İlimlerin Sayımı: İhsa’u'l-Ulum. çev. Ahmet Ateş. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi, 1990.
• Frank, Richard M. "Knowledge and Taqlîd: The Foundations of Religious Belief in Classical Ashʿarism". Journal of the American Oriental Society 109/1 (1989), 37-62.
• Gazzalî, Ebu Hamid. el-Munkiz mine'd-Dalal. çev. Hilmi Güngör. Ankara: Mearif Basınevi, 1960.
• Gazzalî, Ebu Hamid. el-Mustasfa min İlmi’l-Usul. thk. Ahmed Zeki Hamnmad. Riyad: Daru' Miman-Sidretu'l Munteha, tsa.
• Gazzalî, Ebu Hamid. "Mişkâtu'l- Envar". Mecmuatu Resail. thk. İbrahim Emin Muhammed içinde, yazan Ebu Hamid Gazzalî. Kahire: Mektebetu't -Tevfikiyye, tsb.
• Gazzalî, Ebu Hamid. "Ravdatu't-Tâlibîn ve Umdetü's-Sâlikîn". Mecmuatu Resail. thk. İbrahim Emin Muhammed içinde, yazan Ebu Hamid Gazzalî. Kahire: Mektebetu't-Tevfikiyye, tsc.
• Gazzalî, Ebu Hamid. "Kanûnu’t-Te’vil". Mecmuatu Resail. thk. İbrahim Emin Muhammed içinde, yazan Ebu Hamid Gazzalî. Kahire: Mektebetu't -Tevfikiyye, tsd.
• Gazzalî, Ebu Hamid. Esâsu’l-kıyâs. çev. Bayram Pehlivan. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
• Gazzalî, Ebu Hamid. Faysalu't Tefrikâ. nşr. Mahmud Bîcû. Dimeşk, 1993.
• Gazzalî, Ebu Hamid. İlcâmu’l-Avâm an İlmi’l-Kelâm:Selefî Salihinin Mezhebi. çev. Ahmet Mak. İstanbul: Hak Yayınları, 2018.
• Gazzalî, Ebu Hamid Muhammed. el-İktisad fi’l-İtikad: İtikadda Orta Yol. çev. Osman Demir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2012.
• Gazzalî, Ebu Hamid Muhammed. El-Kıstasu'l - Mustakîm. çev. İbrahim Çapak. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Gazzalî, Ebu Hamid. Fadaihu’l-Batiniye, thk. Abdurrahman Bedevi. Kahire: Daru’l-Kavmiye li Taba’ati ve’n-Neşr, 1964.
• Gazzalî, Ebu Hamid. Tehâfütü'l-Felâsife: Filozofların Tutarsızlığı. çev. Mahmut Kaya - Hüseyin Sarıoğlu. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
• İbn Ebî Yâ’lâ, el-Ferra’. Tabakâtu’l-Hanâbile. thk. Muhammed Hâmid el-Fakî. 2 Cilt. Kahire: Matbaatü's-Sünneti'l-Muhammediyye, ts.
• Kâdî Abdulcabbâr, el Hâmedânî. Şerh’ul-Usuli’l-Hamse. thk. Abdulkerîm Osmân. Kahire: Mektebetü Vahbe, 1965.
• Kâdî Abdulcabbâr, el Hâmedânî. el-Muğnî. thk. Mustafa Hilmî - Ebu’l-Vefâ el-Gânimî. 20 Cilt. Kahire: Mektebetü'n-Nahdâ, 1962.
• La Sala, Beate Ulrike. Al-Ghazali and Jehuda Halevi: Speaking of the Ineffable. Berlin: Freien Universitit Berlin, 2014.
• Mâturîdî, Ebu Mansur. Kitâbü’t-Tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu - Muhammed Aruçi. Beyrut, İstanbul: Daru Sadr, Mektebetu’l-İrşad, 2001.
• Mâverdî, Ali b. Muhammed b. Habîb. el-Hâvi’el-kebîr. thk. Muhammed Mu‘avid - Âdil Ahmed. 18 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer. Kavâtiü’l-Edille fi’l-Usûl. thk. Ali Hammude. Amman: Dâru'l- Fâruk, 2010.
• Semerkandî, Şemsuddin. Kıstasu'l-Efkar. çev. Necmettin Pehlivan. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Taftazanî, Saduddin. Şerhu'l -Akaîd. thk. Ali Kemal. Beyrut: Dâru ihyau't- turasu'l- Arabiyye, 2014.
• Watt, W. Montgomery. Müslüman Aydın (Gazâlî Hakkında Bir Araştırma). çev. Hanefi Özcan. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1989.