Representative Statement In Hulâsatu'l-beyân fî tefsîri'l Qurʾān Within The Scope Of Sūrat Al-Baqara

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 13, 92 - 105, 26.06.2022

Nurdane Güler , Satı Zehra Erdem

Öz

One of the elements of eloquence in the Qurʾān is the metaphorical (tamthili) narration. Metaphorical narration is an important figure of speech which preserves its value from the early periods of the Arabic literature until today. Through metaphors , unknown expressions become clear and abstract expressions become concrete. Metaphors make the narration strong via an effective style and contributes to the expression. Complex issues in the mind of the audience are envisaged like an art picture or a theater stage. It is known that the metaphors in the Qurʾān have the most advanced features of metaphorical expression . However, tafsir also plays an important role in conveying the representations in the Qurʾān to the reader due to the concise expression that dominates the whole Qurʾān. In our article, we discussed the method followed by Konyalı Mehmed Vehbi Efendi in interpreting the representative verses in Hülâsatü'l-Beyân fî Tefsîri'l-Kur’ân. The study was carried out within the scope of sūrat al-Baqara. Mehmed Vehbi Efendi sees metaphors in the Qurʾān as exemplary lessons and prioritizes revealing the views of some other preferred commentators on the given metaphor. However, he does not neglect to mention his unique interpretation after revealing these views.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, instance, representation, representational narration, sūrat al-Baqara

Hulâsatü’l-beyân fî tefsîri’l Kur’ân’da Temsîlî Anlatım-Bakara Suresi Özelinde-

Öz

Kur’ân-ı Kerîm beyan unsurlarından biri de temsîlî anlatımdır. Temsîlî anlatım, Arap edebiyatının erken dönemlerinden günümüze kadar değeri korunarak varlığı sürdürülen önemli söz sanatlarından biridir. Temsîl yoluyla hakkında bilgi sahibi olunmayan ifadeler yakınlaştırılır, soyut ifadeler ise somutlaştırılır. Temsîl, etkileyici bir üslupla anlatımı kuvvetlendirir ve ifadeye üstünlük katar. Muhatabın zihninde karmaşık meseleler tıpkı bir resim tablosu ya da bir tiyatro sahnesi gibi canlanır. Kur’ân-ı Kerîm’de mevcut misallerin, temsîl metodunun zikri geçen özelliklerine en ileri düzeyde sahip olduğu bilinmektedir. Fakat Kur’ân’ın bütününe hâkim olan îcâz/özlü anlatım sebebiyle Kur’ân’da bulunan temsillerin okuyucuya aktarılmasında tefsirlerin de önemli rolü vardır. Biz makalemize Konyalı Mehmed Vehbi Efendi’nin Hulâsatü’l-beyân fî tefsîri’l Kur’ân adlı eserinde temsîlî âyetleri yorumlarken izlediği yöntemi konu edindik. Çalışma Bakara sûresi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Mehmed Vehbi Efendi Kur’ân’daki temsilleri ibretlik dersler olarak görmekte ve verilen temsîl üzerinde tercih ettiği diğer müfessirlerin görüşlerini ortaya koymayı öncelemektedir. Fakat o, bu görüşleri serdettikten sonra kendine has yorumunu zikretmeyi de ihmal etmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, misal, temsîl, temsîlî anlatım, Bakara sûresi

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. nşr. Ebû Hâcir Muhammed Saîd Besyûnî. Beyrut: y.y., 1405/1985.
• Akalın, Şükrü Haluk. vd. TDK Türkçe Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları. 11.Basım. 2011.
• Altıntaş, Ramazan. “Konya’lı Mehmet Vehbi Efendi’nin (1862-1949) Kelami Yönü”, Şehir ve Alimleri, ed. Ramazan Altıntaş vd., Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2017.
• Ateşyürek, Remzi. “Mehmed Vehbi Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları. 2003.
• Ateşyürek, Remzi. Mehmed Vehbi Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Tefsîrdeki Metodu. Samsun:19 Mayıs Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 1994.
• Bağdâdî, İbrâhîm el-Hâzin. Lübâbü’t-teʾvîl fî meʿâni’t-tenzîl. Kahire: y.y. ts.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Tefsir Tarihi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. 1955.
• Cürcânî, Abdülkâhir el-. Esrâru’l-belâğa. 103. Beyrut: Dâru’l-Matbuâti’l-Arabiyya. ts.
• Durmuş, İsmail. “Temsîl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15. Ankara: TDV Yayınları. 2004.
• Eren, Şadi. Kur’ân’da Temsiller. İstanbul: Ensar Neşriyat. 2007.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿarab. 3/24. Beyrut: y.y. 1416/1996.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur'ân Yolu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. 2007.
• Kılıç, Semra. Konyalı Mehmet Vehbi’nin Hülâsat’ul-beyân Adlı Tefsirinde Hristiyanlık Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kutup, Seyyid. Kur’ân’da Edebî Tasvir. çev. Kâmil Çetiner. İstanbul: Hikmet Neşriyat. 2011.
• Mehmed Vehbi Efendi, Konyalı. Büyük Kur’ân Tefsîri/ Hülâsatü’l beyân fî tefsîri’l- Kur’ân. İstanbul: Üçdal Neşriyat. 1966.
• Murat, Nevzat. Konyalı Mehmed Vehbi’nin Hülâsat’ul-beyân fi tefsîri’l-Kur’ân Adlı Eserinde Esbâbu’n-Nüzûl’e Yaklaşımı Uşak: Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Nahcuvânî, Ni‘metullāh b. Mahmûd en-. el-Fevâtiḥu’l-ilâhiyye. 1/88. nşr. Ali İhsan Türkcan. Akşehir: Akşehir Belediyesi Kültür Yayınları. 2017.
• Nesefî, Ebû‟l Berekât. Medâriku‟t-tenzil ve Hakâiku‟t- te‟vil. 1/34-36. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabi. ts.
• Paçacı, Mehmet. "Kur’ân'da Dil ve Varlık Alanları". 124. 2.Kur’ân Sempozyumu. Ankara: Bilgi Vakti Yayınları. 1995.
• Pak, İzzettin. Konyalı Mehmed Vehbi Efendi Ve Tefsirdeki Metodu Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 3. Baskı. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbu’l İlmiyye, 2009
• Turhan, Ayten. Mehmet Vehbi Efendi’nin Âyetleri İşârî Tefsir Metodu Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ulutürk, Veli. Kur’ân’da Temsîlî Anlatım. 16-17. İstanbul: İnsan Yayınları. 1995.
• Zemahşeri, Mahmud b. Ömer ez-. el-Keşşâf 'an hakaiki't-tenzîl. 2/512. nşr. Muhammed Abdusselam Şahin. Beyrut: Daru'l-Kufubi'l-'İlmiyye. 1415/1995.
• Zerkeşi, Bedruddîn Muhammed b. 'Abdillah. el-Bûrhan fî ulûmi’l-Kur'ân, nşr. Yusuf 'Abdurrahman Mer'aşli vd. 2/120. Beyrut: Dani'l­ Ma'arif. 1995.