FAMILY-FOCUSED OBJECTIONS to WOMEN-FOCUSED POLICIES in COMBATING DOMESTIC VIOLENCE AGAINST WOMEN in TURKEY and THE ROLE of RELIGION in THE EXAMPLE of THE ISTANBUL CONVENTION

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 17, 77 - 105, 26.06.2024

Hidayet Tuksal Zeynep Nur Dülger

Öz

Domestic violence against women is considered a severe violation of human rights in countries where human rights are recognized as norms, and policies aimed at preventing this violence, protecting and rehabilitating victims of violence are implemented. In Türkiye, since the “Say No to Violence!” campaign initiated by women’s organizations in 1987, domestic violence against women has been addressed as a significant issue, and necessary regulations have started to be made. These regulations are based on the principle of empowering and raising awareness among women in various ways, achieving equal status with men to prevent exposure to violence, while also aiming to protect women from violent environments. When it comes to domestic violence, the family can be seen as an institution that women may need to distance themselves from and be cautious of. These regulations, which consider women as “individuals,” cause discomfort to some circles in our country, leading them to perceive the empowerment of women and their equalization with men as a threat to family unity and to struggle against it. This segment, which looks at every issue related to women as if women do not have an identity outside the family and should not have one, opposes policies focused on “women/individuals” and regulations made for protecting women from violence in the name of “family,” campaigns against them, and sometimes succeeds, as in the case of the termination of the Istanbul Convention. It is observed that family-oriented groups also receive significant support from religious and traditional values in their struggles. Although it is clear that the Convention has a secular, feminist framework, the claims that it aims to break up the family, desexualize the next generation, and popularize homosexuality have been evaluated by us as “extreme interpretations” as conceptualized by Umberto Eco, that cannot be removed from the text.

Anahtar Kelimeler

Domestic Violence Against Women, Women-Oriented Policy, Istanbul Convention, Desexualization, The Role of Religion

TÜRKİYE’DE KADINA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELEDE KADIN ODAKLI POLİTİKALARA AİLE ODAKLI İTİRAZLAR ve İSTANBUL SÖZLEŞMESİ ÖRNEĞİNDE DİNİN ROLÜ

Öz

Kadına yönelik aile içi şiddet insan haklarının norm olarak kabul edildiği ülkelerde ağır bir insan hakkı ihlali olarak görülmekte ve bu şiddeti engellemeye, şiddet mağdurlarını korumaya ve rehabilite etmeye dayalı politikalar yürürlüğe konulmaktadır. Ülkemizde de 1987 yılında kadın örgütleri tarafından başlatılan “Dayağa Hayır!” kampanyasından itibaren kadına yönelik aile içi şiddet önemli bir sorun olarak ele alınmaya ve gerekli düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır. Bu düzenlemeler, bir yandan kadınların çeşitli yollarla güçlendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve erkeklerle eşit bir statüye kavuşturularak şiddete maruziyetinin önlenmesi esasına dayanırken, bir yandan da kadınları şiddet ortamlarından koruma amacını gütmektedir. Aile içi şiddet söz konusu olduğunda aile de kadın için uzaklaşılması, sakınılması gereken bir kurum olabilmektedir. Kadını “birey” olarak ele alan bu düzenlemeler, ülkemizdeki kimi çevrelere rahatsızlık vermekte, kadınların güçlenerek erkeklerle eşit hâle gelmesini aile birliğine karşı bir tehdit olarak algılamalarına ve buna karşı mücadele etmelerine sebep olmaktadır. Kadınla ilgili her meseleye sanki kadının aile dışında bir kimliği yokmuş ve olmaması gerekiyormuş gibi bakan bu kesim “kadın/birey” odaklı politikalara, kadının şiddetten korunabilmesi için yapılan düzenlemelere aileyi koruma adına karşı çıkmakta, kampanyalar yürütmekte, en son İstanbul Sözleşmesinin feshedilmesi meselesinde olduğu gibi kimi zaman başarılı da olmaktadırlar. Bu grupların mücadelelerinde dini ve geleneksel değerlerin bir itiraz unsuru olarak ileri sürüldüğü izlenmektedir. Sözleşmenin seküler, feminist bir çerçeveye sahip olduğu açık olmakla birlikte, aileyi dağıtmayı, gelecek nesli cinsiyetsizleştirmeyi, eşcinselliği yaygınlaştırmayı hedeflediği şeklindeki iddialar tarafımızdan metinden çıkarılması mümkün olmayan, Umberto Eco’nun kavramsallaştırmasıyla birer “aşırı yorum” olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Kadın Odaklı Politika, İstanbul Sözleşmesi, Cinsiyetsizleştirme, Dinin Rolü

Kaynakça

• Canikoğlu Kırbaş, Seher. “Kadına Yönelik Şiddetin ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesine Dair Ulusal ve Uluslararası Mevzuat (İstanbul Sözleşmesi ve 6284 Sayılı Kanun)”. Ankara Barosu Dergisi (2015). 357-378.
• Davutoğlu, Ayten. “Türkiye’de İkinci Dalga Feminizmin ve Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi’nde Gülten Kutal’ın İlk Kadın İstihdamı Makalesi”. Journal of Social Policy Conferences 69 (2017), 159-174.
• Doğan, Recep. “Kadına Yönelik Şiddetin Bir Türü Olarak, Israrlı Takip (Stalking) Kavramı ve Suçu”. Ankara Barosu Dergisi 2 (2014). 137-154.
• Eco, Umberto. Yorum ve Aşırı Yorum. çev. Kemal Atakay. İstanbul: Can Yayınları, 4. Basım, 2008.
• Genç, Muhammed Fatih. (ed.). Kadına Yönelik Şiddeti Önlemede Din ve Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 1. Basım, 2021.
• Gülpınar Balcı, Dilara- Kandemirci, Duygu. ““Evimin Kadını Çocuklarımın Anası”: Emekçi Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Türkiye Sinemasındaki Sunumu”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/1 (2013), 28-44.
• Işıklar Ülgen, İmge. “Evlendikten Sonra Kadınların Münhasıran Kendi Soyadlarını Kullanması”. TBB Dergisi 35/168 (2023), 1-47.
• Kalyoncu, Betül- Tarım Karahan, Nur. “Kadına Karşı Şiddetle Mücadelede Devletin Önleyici Tedbirler Alma Konusunda Uluslararası Sözleşmelerden Doğan Sorumluluğu”. Terazi Hukuk Dergisi (2022), 53-68.
• Kandemirci, Duygu- Kağnıcı, Dilek Yelda. “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Baş Etme: Çok Boyutlu Bir İnceleme”. Türk Psikoloji Yazıları 17/33 (Haziran 2014), 1-12.
• Kaypak, Şafak- Kahraman, Mehmet. “Türkiye’de Kadının İnsan Hakları ve Anayasal Yansıması”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Dergisi 13/33 (2016), 298-315.
• Kılıç, Melike Nur. Kadına Yönelik Şiddet: Sosyo-psikolojik Arka Plan, Manevi Boyut, Hukuki Yaptırımlar. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması 2008. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık, 2009. (http://kasaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/34/2013/11/Aile-ici-siddet-HUNEE-2008-AnaRapor.pdf Erişim: 25.05.2024)
• Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması 2014. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık, 2015. (https://fs.hacettepe.edu.tr/hips/dosyalar/Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%20-%20raporlar/Aile%20i%C3%A7i%20%C5%9Eiddet%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%C4%B1/2014_AiSA_Anarapor.pdf. Erişim tarihi: 26.05.2024.)
• Kuzu, Şenay Leyla. “Toplumsal Cinsiyet Rejimi Bağlamında Aile ve Aile İçi Şiddet”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/1 (2013), 16-27.
• Mertoğlu, Münevver. “2004 Yılından İtibaren İstanbul ve Bakırköy Adliyesi’ne İntikal Eden Aile İçi Şiddet Olaylarında Sanık, Mağdur ve Şiddet Olaylarının Profili-6284 Sayılı Yasanın Yansımaları”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16 (Temmuz 2014), 4331-4353.
• Özkan, Gizem. “Kadına Yönelik Şiddet-Aile İçi Şiddet ve Konuya İlişkin Uluslararası Metinler Üzerine Bir İnceleme”. Hacettepe HFD 7/1 (2017), 533-564.
• Saraç, Oğuzhan. “Kadına Karşı Kültürel Şiddet, Sebepleri ve Önlenmesine Dair Çözüm Yolları”. 1-10 https://www.umut.org.tr/userfiles/files/PDFler/Og%CC%86uzhan%20Sarac%CC%A7.pdf
• Sarı Kibar, Seyhun. Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve Aile Mahkemeleri Bağlamında Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Solak Dokuyucu, Hayrunnisa. “Muhafazakar Kadınların İstanbul Sözleşmesi Bağlamında Cinsiyet Eğilimleri”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (2022). 125-152.
• T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı. Aile İçi Şiddetin Sebep ve Sonuçları (Aralık 1993-Aralık 1994). Ankara: Bizim Büro Basımevi, Kasım 1995.
• Yaraman, Ayşegül. “Türkiye’de Kadınlık Durumu ve Toplumsal Değişme”. 1-6. http://www.aysegulyaraman.com/makale/turkiyede%20kadinlik%20durumu%20ve%20toplumsal%20degisme.pdf Erişim: 27.04.2024.
• Yıldırım, Aysel. Sıradan Şiddet. İstanbul: Soyut Matbaacılık, 1998.
• https://www.aile.gov.tr/bakanlik/hakkinda/tarihce/ Erişim: 27.04.2024.
• https://www.aile.gov.tr/athgm/yayin-kaynak/arastirmalar/ Erişim: 27.04.2024
• https://www.keig.org/wp-content/uploads/2016/03/KSGM_TRkadinindurumu2011.pdf Erişim: 27.04.2024
• https://www.aile.gov.tr/ksgm/ulusal-eylem-planlari/kadina-yonelik-siddetle-mucadele-iv-ulusal-eylem-plani/ Erişim: 28.04.2024.
• https://kadinarastirmalari.istanbul.edu.tr/tr/_ Erişim: 28.04.2024.
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21272.pdf Erişim: 28.04.2024.
• https://kadem.org.tr/kadinlara-yonelik-yasal-duzenlemeler/ Erişim: 28.04.2024.
• https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/anayasa/ Erişim: 29.04.2024.
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf Erişim: 29.04.2024.
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5237&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 Erişim: 30.04.2024.
• https://www.aile.gov.tr/ksgm/haberler/erken-yasta-ve-zorla-evliliklerle-mucadele-il-eylem-planlari-yayginlastiriliyor/ Erişim: 30.04.2024.
• https://www.icisleri.gov.tr/kadin-destek-uygulamasi-kades Erişim: 30.04.2024.
• https://webdosyasp.diyanet.gov.tr/muftuluk/UserFiles/corum/Ilceler/sungurlu/UserFiles/Files/4.Kitap_1b021b0f-86a2-4679-9261-6646d17b4b99.pdf Erişim: 30.04.2024.
• https://www.aile.gov.tr/adana/kuruluslarimiz/siddet-onleme-ve-izleme-merkezi/ Erişim: 08.05.2024
• https://www.star.com.tr/yazar/istanbul-sozlesmesinin-hangi-maddelerine-nicin-itiraz-ediliyor-yazi-1562887/ Erişim: 28.05.2024.
• https://www.star.com.tr/yazar/istanbul-sozlesmesine-gore-siddetin-kaynagi-cinsiyet-yazi-1561575/ Erişim: 28.05.2024.
• https://www.cocukaile.net/istanbul-sozlesmesi-ve-6284-e-neden-karsiyiz/ Erişim: 28.05.2024.
• https://www.yenisafak.com/yazarlar/yusuf-kaplan/erdogan-istanbul-sozlesmesini-cope-atmali-2055842 Erişim: 28.05.2024.
• https://www.yenisafak.com/yazarlar/yusuf-kaplan/turkiye-istanbul-sozlesmesini-cope-gonderdi-nihayet-2057963 Erişim: 28.05.2024.
• https://www.diyanetsen.org.tr/istanbul-sozlesmesi-aileyi-yok-etmeden-feshedilmelidir Erişim: 28.05.2024.
• https://www.milligazete.com.tr/haber/14739805/cubbeli-ahmetten-akpye-istanbul-sozlesmesi-bombalamasi Erişim: 28.05.2024.
• https://www.hudayivakfi.org/milli-varligimizi-tehdit-eden-ifsat-hareketine-dur-demeye-cagiriyoruz.html Erişim: 28.05.2024.
• https://fetvameclisi.com/fetva/istanbul-degil-medine-sozlesmesine-sadik-kaldigimiz-gun-kudus-fethe-hazirdir Erişim: 28.05.2024.
• https://www.milligazete.com.tr/makale/4340961/ihsan-senocak/istanbul-sozlesmesi-insani-tarihten-silme-projesidir Erişim: 28.05.2024.
• https://catlakzemin.com/10-eylul-1985-cankirida-bir-hakim-karinin-sirtini-sopasiz-karnini-sipasiz-birakmamak-gerekir/ Erişim: 28.05.2024.
• https://www.gazetekadikoy.com.tr/yasam/ilk-feminist-eylemden-bugne Erişim: 28.05.2024.
• https://www.youtube.com/watch?v=uVauBB0Q8Oc&t=198s Erişim: 28.05.2024.
• https://www.amnesty.org.tr/icerik/feride-acar-anlatti-istanbul-sozlesmesi-ve-etrafindaki-tartismalar Erişim: 30.05.2024.
• https://www.youtube.com/watch?v=xur1TJB2hyg Erişim: 30.05.2024.
• https://www.indyturk.com/node/207931/haber/ismaila%C4%9Fa-cemaati-istanbul-s%C3%B6zle%C5%9Fmesi-evl%C3%A2du-ahf%C3%A2d%C4%B1m%C4%B1z%C4%B1n-de%C4%9Ferlerimizi-muhafaza Erişim:30.05.2024.
• https://turkdiyanetvakifsen.org.tr/72498-MansetHaberler-ISTANBUL-SOZLESMESI-FESHEDILDI- Erişim: 31.05.2024.
• https://www.youtube.com/watch?v=QVVV1gxEeXs Erişim: 31.05.2024.
• https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/karamollaoglu-istanbul-sozlesmesi-kadina-siddeti-10-misli-artirdi-1819562 Erişim: 31.05.2024.
• https://www.youtube.com/watch?v=pmTjadzORCY Erişim: 31.05.2024.
• https://www.un.org/en/genocideprevention/documents/atrocity-crimes/Doc.21_declaration%20elimination%20vaw.pdf Erişim: 31.05.2024.
• https://www.youtube.com/watch?v=-bz6zt9IDa8 Erişim: 01.06.2024.
• https://www.aile.gov.tr/media/35255/cedaw-genel-tavsiye-kararlari-1986-2013.pdf. Erişim: 09.06.2024.
• https://istanbulsozlesmesi.org/sozlesmenin-tam-metni/ Erişim: 09.06.2024.