DEPREM PSİKOSOSYAL DESTEK ÇALIŞMALARINDA GÖREV ALAN PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN DENEYİMLERİNE YÖNELİK NİTEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 196 - 211, 27.12.2024

Ali Rıza Yavrutürk

https://doi.org/10.69643/kaped.1401220

Öz

Bu araştırmanın amacı, Kahramanmaraş depreminde psikososyal destek çalışmalarında görev alan psikolojik danışmanların deneyimlerinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu 2022-2023 eğitim öğretim yılında Orta Karadeniz bölgesinde devlet okullarında görev yapan 12 psikolojik danışmandan oluşmaktadır. Katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla elde edilmiştir. Elde edilen verilerin içerik analizi yapıldıktan sonra temalar ve kodlar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda, katılımcıların içsel, dışsal ve mesleki etkenlerden dolayı programa katıldıkları sonucuna ulaşılmıştır. Karşılaştıkları durumu da fiziki durum ve depremzedelerin durumu olarak iki kategoride ele aldıkları görülmüştür. Araştırma sonucunda katılımcıların psikodestek programının hazırlık aşaması, uygulama aşaması ve değerlendirme aşamalarında yaptıkları bir takım çalışmalar ele alınmıştır. Ayrıca, katılımcıların psikososyal destek programına katılımları sonucunda mesleki ve kişisel bir takım bilgi ve beceriler edindikleri sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak, veriler alanyazı bulguları ile birlikte tartışılarak, psikolojik danışmanlara ve psikososyal programı paydaşlarına bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

psikososyal destek programı, psikolojik destek, psikososyal destek

A Qualitative Study on the Experiences of Psychological Counselors Working in Earthquake Psychosocial Support Studies

Öz

The purpose of this research is to examine the experiences of psychological counselors working in psychosocial support activities during the Kahramanmaraş earthquake. The study group of the research consists of 12 psychological counselors working in public schools in the Central Black Sea region in the 2022-2023 academic year. Participants were determined using easily accessible sampling method, which is one of the purposeful sampling methods. The phenomenological design, one of the qualitative research designs, was used in the research. Data was obtained through a semi-structured interview form. After content analysis of the data obtained, themes and codes were created. As a result of the research, it was concluded that the participants participated in the program due to internal, external and professional factors. It was observed that they handled the situation they encountered in two categories: the physical situation and the situation of the earthquake victims. As a result of the research, a number of studies carried out by the participants in the preparation phase, implementation phase and evaluation phases of the psychosupport program were discussed. Additionally, it was concluded that the participants acquired some professional and personal knowledge and skills as a result of their participation in the psychosocial support program. Finally, the data were discussed together with the literature findings and some suggestions were made to psychological counselors and psychosocial program stakeholders.

Anahtar Kelimeler

psychological support, psyckosocial support, psyckosocial support program

Kaynakça

• Acar, H., Ak., & Kesici, Ş. (2018). Doğal afet travması, MEB-Özel Eğitim ve Rehber Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Aker, A. T., & Karakılıç, H. (2011). Afetlerde psikososyal hizmetler birliği: Dayanışma ve işbirliğinin etkin gücü. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 14(3), 2-14.
• Aktaş, A. M. (2003). Kriz durumlarında sosyal hizmet müdahalesi. Kriz Dergisi, 11(3), 37-44.
• Aşık, M. (2021). Deprem psikososyal destek çalışmalarında görev alan psikolojik danışman ve rehber öğretmen görüşleri (Malatya ili örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Başterzi A. D. (2018). Kitlesel travmalar sonrası akut dönemde ilk ruhsal değerlendirme ve müdahale. Psikiyatride Güncel. 8(1), 24-36.
• Boğaziçi Üniversitesi, (2023). Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, (Erişim Adresi: http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-verileri/yillik-deprem-haritalari/, (Erişim Tarihi: 24/09/2023).
• Chang, K., & Taormina, R. J. (2011). Reduced secondary trauma among chinese earthquake rescuers: A test of correlates and life indicators. Journal of Loss and Trauma, 16, 542–562.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (Genişletilmiş 3. Baskı). Celepler Matbaacılık.
• Demirkaya, H. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının küresel ısınma kavramını algılamaları ve öğrenme stilleri: Fenomenografik bir analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8(1), 727- 752.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Geller, R. J., Jackson, D. D., Kagan, Y. Y., & Mulargia F. (1997). Earthquakes cannot be predicted. Science, 275, 1616–1623.
• Kadıoğlu, M. (2018). Afet yönetimi: Beklenmeyi beklemek, en kötüsünü yönetmek. Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, İstanbul.
• Karaırmak, Ö., & Güloğlu, B. (2014). Deprem deneyimi yaşamış yetişkinlerde bağlanma modeline göre psikolojik sağlamlığın açıklanması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 13-21.
• Keskin, B. (2020). Depremin psikolojik etkileri ile başa çıkma. Polis Dergisi, 49, 51-59.
• Kılıç, N. (2020). Okul temelli psikolojik ilk yardım. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi. 29(3), 59-67.
• Koç, T., Çavuş, C., & Sarış, F. (2005). Çanakkale kar fırtınası afetinin sosyal ve ekonomik etkilerinin değerlendirilmesi. Sivil Savunma Dergisi, 181, 5-20.
• Koçak, H. (2010). Doğal yıkım olaylarının zararlarının azaltılmasında yerel halkın ve yöneticilerin duyarlılığının önemi: Şili ve Haiti örnekleri. Mülkiye, 268, 356-357.
• Kröger, C. (2013). Psychologische erste hilfe, hogrefe verlag, Göttingen, 44, 4-5. MEB, (2021). Psikososyal Destek Programlarının Yenilenmesi Projesi, (Erişim Adresi: (https://orgm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=1258), (Erişim Tarihi: 24/08/2023).
• Oğlaoğlu Z. (2018). Kitlesel şiddet olayları sonrası örgütlenme ve psikolojik yardım. Psikiyatride Güncel, 8(1), 46-52.
• Öztan, M. O, Bolova, G., Özdemir, T., Sayan, A., Elmalı, F. V. & Köylüoğlu G. (2019). Üçüncü basamak bir hastanedeki pediyatrik travma hastalarının değerlendirilmesi ve travma şiddetini öngören faktörlerin saptanması. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 9(1), 17-22.
• Şavur, E, & Arslan Tomas, S. (2010). Terör olayları sonrasında psikososyal destek hizmetleri. Kriz Dergisi, 18, (1), 45-61.
• Şeker, B. D., & Akman, E. (2014). Van depremi sonrası duygusal, bilişsel ve davranışsal tepkiler: polis örneklemi incelemesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(27), 227-230.
• Tuncay, T. (2004). Afetlerde sosyal hizmet: 1999 Yılı Marmara ve Bolu-Düzce depremleri sonrasında gerçekleştirilen sosyal hizmet uygulamaları. Özbay Ofset Matbaacılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.