İSİMLERİN MORFOLOJİK ANALİZİ: RUS DİLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 85, 161 - 176, 27.03.2025

Tülay Akbaba

https://doi.org/10.56694/karadearas.1551443

Öz

Makalenin konusunu Rus dilindeki isimlerin morfolojik analizi oluşturmaktadır. Rusça isimlerin morfolojik analizi, dilin yapısının incelenmesinde ayrılmaz bir parçayı oluşturmaktadır. Rus dili morfolojisi, söz dizimi, sözcükbilim ve sözcük yapımı gibi dilin diğer bileşenleriyle yakından ilişkilidir. Rusça isimlerin morfolojik kategorilerinin öğrenilme-si, dilin daha derinlemesine anlaşılması ve iletişim becerilerinin geliştirilmesine katkıda bulunur. Bu bağlamda maka-lenin amacı Rus dilinde isimlerin genişletilmiş bir şema temelinde morfolojik analizini yapmaktır. Genişletilmiş şema, geleneksel şemalardan farklı olarak, isimlerin temel özelliklerinin (cinsiyet, tekillik-çoğulluk, hâl, canlılık/cansızlık) yanı sıra, isimlerin dilbilgisel, sözcük yapımı ve sözdizimsel özelliklerini ortaya koyan ayrıntılı sorulara yer vermek-tedir. Şema, detaylı açıklamalarla birlikte yedi temel sorudan oluşmaktadır. Çalışmanın amacına uygun olarak Türk ve Rus bilim insanlarının konu ile ilgili çalışmaları analiz edilmiştir. Çalışmada morfolojik analiz yöntemi kullanılmıştır. İnceleme materyali olarak havacı (авиатор) ve dostluk (дружба) kelimeleri seçilmiştir. Yapılan morfolojik analiz sonucunda Rus dilindeki isimlerin bağlam içindeki işlevlerine göre çeşitli morfolojik kategorilere sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Morfolojik Analiz, İsim, Morfolojik Kategori, Dilbilgisi, Rus Dili

MORPHOLOGICAL ANALYSIS OF NOUNS: THE CASE OF RUSSIAN LANGUAGE

Öz

The subject of this article is the morphological analysis of nouns in Russian language. The morphological analysis of Russian nouns is an integral part of studying the structure of the language. Russian morphology is closely related to other components of the language, such as syntax, lexicology and word formation. Learning the morphological catego-ries of Russian nouns contributes to a deeper understanding of the language and the development of communication skills. In this context, the aim of the article is to create an expanded scheme for the morphological analysis of nouns in the Russian language. The expanded scheme differs from traditional ones in that, in addition to basic characteristics (gender, number, case, animacy/inanimacy), it includes detailed questions that reveal the grammatical, word for-mation, and syntactic features of nouns. The scheme consists of seven key questions with detailed explanations. In line with the study's objective, works by Turkish and Russian scholars have been analyzed. The morphological analysis method was used in the study. The words aviator and friendship were chosen as the review material. As a result of the morphological analysis, it was determined that nouns in the Russian language have various morphological categories depending on their functions within the context.

Anahtar Kelimeler

Morphological Analysis, Noun, Morphological Category, Grammar, Russian Language

МОРФОЛОГИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ИМЕН СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ НА ПРИМЕРЕ РУССКОГО ЯЗЫКА

Öz

Настоящая статья посвящена морфологическому анализу имен существительных в русском языке. Морфологический анализ русских имен существительных является неотъемлемой частью изучения структуры языка. Морфология русского языка тесно связана с другими компонентами языка, такими как синтаксис, лексика и словообразование. Изучение морфологических категорий русских имен существительных способствуют более глубокому пониманию языка и развитию навыков общения. В данном контексте целью статьи является морфологический анализ русских имен существительных на основе расширенной схемы. Расширенная схема отличается от традиционных тем, что помимо базовых характеристик (род, число, падеж, одушевленность/неодушевленность) включает детализированные вопросы, раскрывающие грамматические, словообразовательные и синтаксические особенности имен существительных. Схема состоит из семи ключевых вопросов с подробными разъяснениями. В связи с этим проанализированы работы турецких и российских ученых. В работе использован метод морфологического анализа. В качестве материала для исследования выбраны слова авиатор и дружба. В результате проведенного морфологического анализа было установлено, что имена существительные в русском языке имеют разнообразие морфологических категорий в зависимости от их функции в контексте.

Anahtar Kelimeler

Морфологический анализ, имя существительное, морфологическая категория, грамматика, русский язык

Kaynakça

• BOBROVA, G. A. (2011). Morfologiçeskiy razbor v shemah, obraztsah i uprajneniyah. Omsk: Omgu.
• DALKILIÇ, L. Ç. (2018). Rus Dilinin Grameri. Biçim Bilgisi (Morfoloji). Ankara: Gece Kitaplığı.
• DEMİR, B. & AİUPOVA, S. (2015). Çağdaş Rus Dili. Morfoloji I Bölüm. Erzurum: Fenomen Ya-yıncılık.
• DJUNUSOVA, A. N. (2016). ‘‘İzuçeniye morfologii v naçalnıh klassah v usloviyah realizatsii FGOS’’. Stupen v pedagogiçeskuyu nauku (8 Ocak 2016). Moskva: İzdatelstvo Pero: 31-35.
• KARPOV, A. K. (2019). Morfologiya sovremennogo russkogo yazıka. Nijnevartovsk: İzdatelst-vo Nijnevart. gos. un-ta.
• KASATKİN L. L., KLOBUKOV E. V. & LEKANT P. A. (2005). Sovremennıy russkiy yazık: slov.-sprav.: posobiye dlya uçitelya. Moskva: Prosveşçeniye.
• KNYAZEVA, T. V. (2023). ‘‘Harakteristika umeniy morfologiçeskogo razbora imen suşçestvi-telnıh u obuçayuşçihsya tretego klassa’’. Psihologo-pedagogiçeskiye i lingvokulturolo-giçeskiye issledovaniya: ot teorii k praktike (8 Haziran 2023). Moskva: İzdatelstvo Akadem-press: 82-84.
• KUBRYAKOVA, E. S. (1974). Osnovı morfologiçeskogo analiza (na materiale germanskih yazı-kov). Moskva: Nauka.
• MATTHEWS, P. H. (2007). The Concise Oxford Dictionary of Linguistics. Oxford: Oxford Uni-versity Press.
• MEDVEDEVA, L. A. (2021). ‘‘Obuçeniye mladşih şkolnikov morfologiçeskomu analizu imeni suşçestvitelnogo’’. Rebyonok v yazıkovom i obrazovatelnom prostranstve (22 Nisan 2021). Elets: Eletskiy gosudarstvennıy universitet im. İ. A. Bunina: 29-33.
• MİLOSLAVSKİY, İ. G. (2017). ‘‘O morfologiçeskom razbore suşçestvitelnıh v russkom yazıke’’. Russkiy yazık v şkole. VIII: 23-29.
• MİLYUTİNA, M. G. (2023). Shemı i obraztsı morfologiçeskogo razbora znamenatelnıh çastey reçi: uçeb.-metod. posobiye: [elektron. resurs]. İjevsk: Udmurtskiy universitet.
• ÖZER, Z. B, SERHUNİNA T. A., TİMOFEEVA E. N. & AKTAY S. (2021). Çağdaş Rus Dili/Morfoloji. Ankara: Dorlion.
• REFORMATSKİY, A. A. (1979). Oçerki po fonologii, morfonologii i morfologii. Moskva: Nauka.
• RYABUŞKİNA, S. V. (2002). Grammatiçeskiy razbor. Slovoobrazovatelnıy, morfemnıy i morfo-logiçeskiy analiz slova: Metodiçeskoye posobiye po kursu Sovremennıy russkiy yazık i stilistika. Ulyanovsk: Ulgtu.
• UŞAKOV, D. N. (1940). Tolkovıy slovar russkogo yazıka: Tom 4. Moskva: Gosudarstvennoye izdatelstvo inostrannıh i natsionalnıh slovarey.
• VİNOGRADOV, V. V. (2001). Russkiy yazık (Grammatiçeskoye uçenie o slove). Moskva: Russkiy yazık.
• VODOLAZKİN, E. G. (2015). Aviator. Moskva: İzdatelstvo AST.
• VOROBYEVA, E. A. & KUZNETSOVA, Yu. A. (2017). ‘‘İzuçeniye morfologiçeskogo razbora v naçalnoy i osnovnoy şkole s uçyotom preemstvennosti’’. Doşkolnoye i naçalnoye obrazovaniye: rasşireniye obrazovatelnoy sredı (01-03 Mart 2017). Yaroslavl: Yaro-slavskiy gosudarstvennıy pedagogiçeskiy universitet im. K. D. Uşinskogo: 255-261.
• ZALİZNYAK, A. A. (1967). Russkoye imennoye slovoizmeneniye. Moskva Nauka.
• ZEMLYANAYA, O. A. (2020). ‘‘Obuçeniye morfologii v şkole’’. Psihologiya, pedagogika i obra-zovaniye v usloviyah mejdunarodnogo sotrudniçestva i integratsii (15 Haziran 2020). Ufa: Aeterna: 57-59.
• Электронные ресурсы
• Tipı grammatiçeskih oppozitsiy v morfologii. Erişim Tarihi: 20.07.2024. https://studfile.net/preview/9439770/page:4/