Bilimsel Bilgiyi Yorumlama Metodu Üzerine

Yıl 2022, Sayı: 13, 209 - 238, 26.06.2022

Zeki Eker

Öz

Objektif bilimsel bilgi tekrarlanabilir deney veya gözlem sonucunda ortaya çıkan, başka bir deney veya gözlem ile yanlışlanamayan bilgi olarak tanımlandıktan sonra, iki seçilmiş örnek “su çevrimi” ve “evrenin büyük ölçekteki yapısı” ile ilgili bilimsel bilgilere Müslüman toplumlarda verilen tepkiler irdelenmiştir. İlk örnek genelde itiraz gören, ikinci örnek hem pozitif hem negatif tepki alan konulardandır. Önceki yeryüzündeki biyolojik hayatın sürdürülmesi, diğeri de ortaya çıkabilmesi bakımından önemlidir. Çoklarınca bilinen ve sonra sadece uzmanlarının bilebileceği bu iki örneğin seçilmesi İslam’a göre yorumlama metodunun popülerlik ve ayrıca konu bakımından farklı alanlara uygulanabilirliğini vurgulamak içindir. Çalışmada izlenen yöntem: objektif bilimsel bilginin tanımlanmasından sonra, bilimin evrenle veya içindekilerle (cisimler ve olaylar) ilgili sadece nasıl sorusuna cevap verdiği, neden ve niçin sorularına cevap vermediği, bilim çevrelerinde saygın bir kaynak ve örnekleri ile belirtilmiştir. Sonrasında neden/niçin sorularıyla ilgili bilgiler objektif bilginin yorumu ve subjektif bilgi olarak tanımlanmıştır. Bilginin subjektif olması onu bilimsellikten çıkarsa da, değerini eksiltmez, aksine objektif bilginin İslam’a göre yorumlanmasının yolunu açar. Su çevrimi ve evrenin büyük ölçekteki yapısı hakkında bilgilerden örnekler verilerek bu bilgilerin Kur’an-ı Kerim ve onun çağdaş bir tefsiri olan Risale-i Nur’a göre nasıl yorumlandığına dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Astrofizik, Bilimsel Bilgi, İslam Bilimi, Objektif Bilim, Yorum

On the Method of Interpreting Scientific Knowledge

Öz

After defining objective scientific knowledge as information extracted from repeatable experiments or observations, which could not be refuted by another experiment or observation, responses given to specially selected topics: “water cycle” and “large scale structure of the universe” by Muslims were studied. The former one is a typical example of objective scientific knowledge reacted wrongly among Muslim societies. For the latter one, there could be positive and negative responses. The former one is related in starting; and latter one is linked with continuation of biological life on the Earth. Such two subjects, one is popularly known and the other only astrophysicists know, were chosen intentionally in this study to emphasize how powerful the method of interpretation, which may work whether the subject is popular or not and valid for very different kinds of knowledge. The method of the study: after defining objective scientific knowledge, it has been attained that science is interested in only the questions starting “how?” but not “why?” according to a popularly known reference and various examples. After that, information coming from “why?” is defined as subjective knowledge and/or just the interpretation of the objective knowledge. Subjectivity of knowledge does not reduce its value; on the contrary, it opens a road for validating Islamic interpretations. How these two examples of objective scientific knowledge are interpreted according to Islam is shown by sample answers from Qur’an and Risale-I Nur.

Anahtar Kelimeler

Astrophysics, Scientific Knowledge, Islamic Science, Objective Science, İnterpretation

Kaynakça

• Eker, Zeki. “Ve Güneş Cereyan Eder Mealindeki Ayetin Astronomi Açısından Değerlendirilmesi”. Katre 9 (2020), 81-110.
• Feyarabend, Paul. Bilim Kilisesi. çev. Cevdet Cerit. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
• Hawkings, W. Stephen. A Brief History of Time from the Big Bang to Black Holes. London: Bantam Press, 1988.
• Hubble, Edwin. Communications from Mount Wilson Observatory to the National Academy of sciences , No: 105, 1929.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Koupelis, Theo. “Kütleçekim Yasası ve Modern Astronominin Yükselişi”. Evreni Anlama Serüveni. çev. Zeki Eker. İstanbul: Nobel Yayınları, 2017.
• Koupelis, Theo. “Gökadaların Çeşitliliği”. Evreni Anlama Serüveni. çev. Esin Soydugan. İstanbul: Nobel Yayınları, 2017.
• Koupelis, Theo. “Samonyolu Gökadası”. Evreni Anlama Serüveni. çev. Serap Ak. İstanbul: Nobel Yayınları, 2017.
• Nursî, Bediüzzaman Said. Ayet-ül Kübrâ. İstanbul: Envâr Neşriyat, 1992.
• Nursî, Bediüzzaman Said. Lem’alar. İstanbul: RNK Neşriyat, 2013.
• Nursî. Bediüzzaman Said. Sözler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
• Nursî, Bediüzzaman Said. Şualar. İstanbul: RNK Neşriyat, 2013.
• Ward, Peter D. and Brownlee, Donald. Rare Earth: Why Complex Life is Unkommon in the Universe. New York: Copernicus Books, 2003.
• Popkin, Rischard, H. & Stroll, Avrum. Philosopy Made Simple. New York: Broadway Books, 1921.
• Rayden, Barbara. Introduction to Cosmology. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
• Sandberg, A vd. “Dissolving the Fermi Paradox”. Submitted to Proceedings of the Royal Society of London A; 4 supplements (2018), 1-19. https://arxiv.org/abs/1806.02404 (August 18. 2021)
• Schellenberger, G vd. “Forming one of the most massive objects in the Universe: The quadruple merger in Abell 1758”, Astrophysical Journal 882 (2019), 59-78
• Suyutî, el-Câmiʻu’s-Sağîr, İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.