Émile Zola'nın Meyhane Romanı İle Mehmet Akif Ersoy'un "Meyhane" Manzumesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 9, 57 - 76, 30.06.2024

Cemile Görhan

Öz

Yazdığı romanlarla XIX. yüzyılda dünya çapında geniş yankılar uyandıran ve savunucusu olduğu natüralizm akımı doğrultusunda toplumu tüm gerçekliği ile anlatmayı hedefleyen Èmile Zola, Fransız edebiyatının en büyük romancıları arasında yer almıştır. 1877 yılında yazdığı Meyhane romanında, yolu meyhane ile kesişen Gervaise Macquart’ın ve ailesinin hayatının adım adım felakete gidişini anlatır. Türk edebiyatının II. Meşrutiyet döneminde eserler verip ünlenmiş toplumcu şairi Mehmet Akif de 1911'de kaleme aldığı “Meyhane” başlıklı manzum hikâyesinde, bir anlatıcının gün sonunda rastladığı meyhaneyi gözlemlerken bir aile dramına şahit olmasını anlatır ve bu mekân etrafında biriken insanların yozlaştırdığı bir toplumun panoramasını çizer. Èmile Zola ve Mehmet Akif’in meyhane başlıklı eserler kaleme almaları ve bu mekânı olumsuz bir bakış açısı ekseninde değerlendirmeleri söz konusu eserler arasında karşılaştırmalı bir çalışma yapılmasını gerekli kılmıştır. Bu çalışmada, söz konusu iki sanatçının ortak bir mekân motifi etrafında kurgulanan biri roman diğeri manzum hikâye iki ayrı anlatısı biçim ve içerik özellikleri açısından karşılaştırılmış ve Mehmet Akif’in, Èmile Zola’nın sanatından aldığı esin kaynakları ortaya konmaya çalışılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Èmile Zola, Mehmet Akif Ersoy, meyhane, realizm, natüralizm, toplum

Anahtar Kelimeler

Émile Zola, Mehmet Akif Ersoy, meyhane, realizm, natüralizm, toplum

Kaynakça

• Al-Zubi, Hasan. “American Realism versus French Naturalism: Henry James, Émile Zola and the Negotiation of Ideology”, Journal of American Studies of Turkey, c.10, 1999, s.s.17-37.
• Asiltürk, Baki. “Mehmet Akif Ersoy’un Manzum Hikâyelerinde Anlatım Teknikleri”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz (351) Özel Sayı, 2021, s.s.135-151.
• Basuki Teguh ve Hayuningsih Arifah A. C. “ The Life of Gervaise Macquart As A Lower, Working Class Women Under French Second Empire In The Novel L’Asommoir by Èmile Zola”, Humonoira, S.27, 2015, s.s. 119-132.
• Chevallier, Jim. “A History of the Food of Paris: From Roast Mammoth to Steak Frites”, 2018, s.s.67-80.
• Çantay, Hüseyin Bahri. Akifnâme- Mehmed Akif, İstanbul Ahmet Said Matbaası, 1996.
• Enginün, İnci. “Safahat’ta İstanbul’un Romanı”, Vefatının 60. Yılında Mehmed Âkif Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, İsar Yayınları, 1997.
• Ersoy, Mehmet Akif. Birinci Kitap Safahat, Haz. Fazıl Gökçek, Dergâh Yayınları. İstanbul 2007.
• Ersoy, Mehmet Akif. "Musahebe", Sırat-ı Müstakim Mecmuası, nu: 86, 28 Nisan, 1910.
• Fedai, Özlem. “Eşyaya Hakikati Söyletmek” Yahut Mehmet Akif Ersoy’un Şiirlerinde Tasvirin İşlevi”, 1. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Burdur, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yayınları, 2008, s.s. 677-686. Güneş, Mehmet. Servet-i Fünun’dan Cumhuriyete Türk Edebiyatında Manzum Hikâye, Hece Yayınları, İstanbul, 2016.
• Güneş, Mehmet. “Şehir ve Medeniyet Bağlamında Mehmet Akif’in Şiirlerinde İstanbul”, 100. Yılında İstiklal Marşı ve Mehmet Akif, TBMM Yayınları, Ankara, 2021.
• Gökyay, Orhan Şaik. “Mehmet Akif Ersoy’un Sanat Anlayışı Üzerine”, Tarih ve Toplum Dergisi, S.39, Mart 1987, s.s. 20-24.
• Okay, Orhan ve Düzdağ, Ertuğrul. “Mehmed Akif Ersoy”, DİV İslam Ansiklopedisi, XXVIII, s.s.432-439, 2003.
• Parmeé, Douglas. “Introduction” in Èmile Zola, Nana, Oxford University Press, s.12, 2009.
• Tieghem, Paul Van. Mukayeseli Edebiyat, (çev.Yusuf Şerif Kılıçel), Büyüyenay Yayınları, İstanbul, 2017.
• Topçu, Nurettin. Mehmet Akif. Hareket Yayınları, İstanbul, 1970.
• Valéntova, Kateřina. “The Aesthetics of the Human Beast: A Comparative Study of Zola’s L’Assommoir”.
• Galdós’ La Desheredada and Crane’s Maggie, Web. 5 Haziran 2024.
• Uçar, Aslı. “Zaniyeler’de Doğalcılık ve Ahlâk”, Varlık Dergisi, Ocak 2007; s.s. 64-67.
• Uluçay, Mehmet. Mehmet Akif: Dil Üslup ve Sanatı. Atlas Yayınları, Ankara, 2016.
• Zola, Èmile. Meyhane. Çev. Hamdi Varoğlu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1970.
• Zola, Èmile, The Experimental Novel and Other Essays, trans. Belle M. Sherman, Haskell House, 1964.