SICAK PARA HAREKETLERİ BİLEŞENLERİNİN İSTİKRARLILIĞI

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 18, 539 - 560, 29.12.2018

Ömer Uğur Bulut Murat Aykırı

Öz

Türkiye ekonomisi 1980’lerden sonra sermaye
hareketlerine getirilen kısıtlamaları kaldırmış ve bu
bağlamda uluslararası ekonomi ile bütünleşmiştir.
Zamanla dışa bağımlılık düzeyi her geçen yıl artan ülke
ekonomisinde, makroekonomik göstergelerde
bozulmalar meydana gelmiş, ekonomik ve finansal
krizler yaşanmış ve dış şoklara karşı daha kırılgan bir
yapı oluşmuştur. Bu çalışma ile Türkiye’de sermaye
hareketleri kalemlerinden spekülatif ve kırılgan bir
yapıya sahip olan sıcak para hareketleri bileşenlerinin
tutarlılığı ve ekonomik büyüme ile ilişkisi 1998-2017
dönem aralığı için ilgili değişkenlere ait çeyrek
dönemlik veriler yardımıyla ekonometrik olarak ortaya
konulmaya çalışılmıştır. Yapılan ekonometrik çalışma
sonuçları; sıcak para hareketleri bileşenleri ile
ekonomik büyüme arasında uzun dönemde
eşbütünleşik bir ilişki olduğunu ve ilgili bileşenlerden
ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik
ilişkisi bulunduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca,
oluşturulan vektör hata düzeltme modelinden elde
edilen ampirik bulgular sıcak para hareketleri
bileşenleri ile ekonomik büyüme arasındaki uzun
dönem ilişkinin geçici bir istikrar sağladığını
göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sıcak para hareketleri, eşbütünleşme, nedensellik

Kaynakça

• Ağır, H. (2010). Türkiye'de finansal liberalizasyon ve finansal gelişme ilişkisinin ekonometrik analizi. Ankara: BDDK Yayınları.
• Akıncı, G. Y., Akıncı, M., & Yılmaz, Ö. (2014). Finansal gelişmişliğin makroekonomik belirleyicileri: Türkiye için bir VAR modeli. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6 (1), 1-15.
• Alam, I., & Quazi R. (2003). “Determinants of capital flight: An econometric case study of Bangladesh”, International Review of Applied Economics, 17(1), 85-103.
• Altıntaş, H., & Öz, B. (2007). Para krizlerinin sinyal yaklaşımı ile öngörülebilirliği: Türkiye uygulaması. Anadolu University Journal of Social Sciences, 7(2), 19-44.
• Arestis, P., & Demetriades, P. (1999). Financial liberalizations: the experience of developing countries. Eastern Economic Journal, 25(4), 441-457.
• Arın, T. (2000). Financial markets and globalization in Turkey: fiscal crises of the state. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, 254-286.
• Boratav, K. (2009). Türkiye iktisat tarihi: 1908-2007. Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, K. (2011). Bir krizin kısa hikâyesi (2. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Brown, R. L., Durbin, J., & Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society, Series B (Methodological), 149-192.
• Corbo, V., Hernandez, L. (1996). Macroeconomic adjustment to capital inflows: lessons from recent Latin American and East Asian experience. The World Bank Research Observer, 11(1), 61-85.
• Eğilmez, M. (2014). Sıcak para. 4 Temmuz 2018 tarihinde http://www.mahfiegilmez.com/2014/02/scak-para.html adresinden erişildi.
• Güriş, B. (2007). Vade yapılarına göre yabancı sermaye hareketlerinin büyüme üzerine etkileri: Türkiye örneği. Öneri Dergisi, 7(28), 309-316.
• Güriş, S., Çağlayan, E., & Güriş, B. (2011), EViews ile Temel Ekonometri. İstanbul:Der Yayınları.
• İnandım, Ş. (2005). Kısa vadeli sermaye hareketleri ile reel döviz kuru etkileşimi: Türkiye örneği. Uzmanlık yeterlik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü.
• İnsel, A., & Sungur, N. (2003). Sermaye akımlarının temel makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri: Türkiye örneği - 1989:III-1999:IV. Discussion Paper, Turkish Economic Association, 8.
• Kaminsky, G., Lizondo, S., & Reinhart, C.M. (1998). Leading indicators of currency crises. IMF Staff Papers, 45.
• Kara. M. (2001). Ekonomik etkileri açısından Türkiye’deki sıcak para akımının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 29-45.
• Karluk R. S. (2014). Türkiye ekonomisi cumhuriyetin ilanından günümüze yapısal dönüşüm (13. baskı). İstanbul: Beta Basın Yayım.
• Kaya, V., & Yılmaz, Ö. (2005). Finansal küreselleşme-para krizi nedenselliği ve para krizlerinin tahmin edilebilirliği: Türkiye, (1990-2002). İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 33, 69-101.
• Kibritçioğlu, A. (2004). An analysis of early warning signals of currency crises in Turkey, 1986- 2004. Oesterreichische Nationalbank and Wiener Institut für internationale Wirtschaftsvergleiche, 8.
• Korkmaz, T., Zaman, S., & Çevik, E. İ. (2008). Türkiye’nin Avrupa Birliği ve yüksek dış ticaret hacmine sahip ülke borsaları ile entegrasyon ilişkisi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 14-44.
• Lütkepohl, H., & Kratzig, M. (2004). Applied time series econometrics. Cambridge University Press.
• McKinnon, R. (1973). Money and capital in economic development . Washington: The Brookings Institution.
• Mercan, M., & Peker, O. (2013). Finansal gelişmenin ekonomik büyümeye etkisi: ekonometrik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 93-120.
• Minsky, H. P. (1992). The Structure of Financial Institutions and the Dynamic Behavior of the Economy. 28 Nisan 2014 http://digitalcommons.bard.edu/hm_archive/178 adresinden erişildi.
• Örnek, İ. (2006). Yabancı sermaye akımlarının yurt içi tasarruf ve ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63 (2).
• Özel, H. A. (2012). Küreselleşme sürecinde ticari ve finansal açıklığın ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(19), 1-30.
• Öztürk, I. & Acaravci, A. (2013), The long-run and causal analysis of energy, growth, openness and financial development on carbon emissions in Turkey. Energy Economics, 36, 262- 267.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001), “Bounds testing approaches to the analysis of level relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Rodrik, D., & Velasco, A. (1999). Short-term capital flows. National Bureau of Economic Research, w7364.
• Shahbaz, M., & Lean H. H. (2012), “Does financial development increase energy consumption? The role of industrialization and urbanization in Tunisia”, Energy Policy, 40, 473-479
• Shaw, E. (1973). Financial development in economic development. Oxford University Press, New York.
• Shigehara, K. (1998). Financial crises: causes and implications of recent episodes. Organization For Economic Cooperation and Development, Finanse 1998 Conference, Istanbul, 3.
• Silva, G. F. (2002). The impact of financial system development on business cycles volatility: cross-country evidence. Journal of Macroeconomics, 24(2), 233-253.
• Sungur, O., Aydın, H. İ., & Eren, M. V. (2016). Türkiye’de AR-GE, inovasyon, ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Asimetrik nedensellik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1).
• Tapşın, G., & Karabulut, A. T. (2013). Reel döviz Kuru, ithalat ve ihracat arasındaki N- nedensellik İlişkisi: Türkiye örneği. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (26), 190-205.
• Temurlenk, M. S., & Oltulular, S. (2007). Türkiye’nin temel makro ekonomik değişkenlerinin bütünleşme dereceleri üzerine bir araştırma. 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Tosuner, A. (2005). Finansal krizler ve kırılganlık: Türkiye için bir erken uyarı sistemi denemesi. Iktisat Isletme ve Finans, 20(235), 42-61.
• Williamson, J., & Mahar, M. (2002). Finansal Liberalizasyon Üzerine Bir İnceleme. (Çev: G. Delice). Ankara: Liberete Yayınlar.
• Yeldan, E. (1996). Kısa vadeli sermaye akımlarının Türk finans piyasalarına olan etkileri üzerine gözlemler. Ekonomide Durum, 4(1), 41-49.
• Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (2002). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of business & economic statistics, 20(1), 25-44.