AZERBAYCAN OTEL İŞLETMELERİNİN ETKİNLİK ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 22, 864 - 890, 29.12.2020

Fuad Selamzade

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2020.037

Öz

Son
yıllarda Azerbaycan Cumhuriyeti`nde turizmin gelişmesi yönünde politikalar
yürütülmekte, turizm sektöründe ragabet gücücünün artırılması için hükümet
düzeyinde programlar uygulanmaktadır. Çalışmanın amacı, Azerbaycan
Cumhuriyetinin regionlarının turizm işletmelerinin etkinlik ölçümlerinin 2010,
2015 ve 2018 yılı verileri ile parametrik olmayan Veri Zarflama Analizi yöntemi
ile yapılmasıdır. Çalışmada, ortalama yıllık çalışan sayısı, toplam oda sayısı,
işletmelerin toplam kapasitesi ve toplam yıllık harcamaları girdi,
yerleştirilen kişi sayısı, geceleme sayısı ve toplam yıllık gelir miktarı çıktı
değişkeni olarak kullanılmış, sabit ölçekli CCR ve değişken ölçekli BCC analizleri
yapılmıştır. Ayrıca, tam etkin olan regionların süper etkinlik skorları
belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada CCR modelinde 2010 yılında 9, 2015
yılında 11, ve 2018 yılında ise 8 regionun, BCC modelinde ise 2010 yılında 15,
2015 yılında 18, 2018 yılında ise 15 regionun etkin olduğu bulgularına
ulaşılmıştır. Analiz sonucunda etkin olmayan regionlarda girdi değişkenlerinin
atıl kullanıldığı ve mevcut girdiler ile daha fazla turiste hizmet verilmesi
gerektiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Turizm ve Otel İşletmeleri, Veri Zarflama Analizi

EFFICIENCY ANALYSIS OF AZERBAIJAN HOTEL ORGANIZATIONS

Öz

In recent years, policies to
develop tourism in the Republic of Azerbaijan have been followed, and
governmental level programs have been implemented to increase competitive power
in the tourism sector.  The aim of the
study is to measure the efficiency of tourism organizations of the regions of
the Republic of Azerbaijan with the data of 2010, 2015 and 2018 and through
non-parametric Data Envelopment Analysis method. In this study, average annual
number of employees, total number of rooms, total capacity of organizations and
total annual expenditures were used as input variable and number of people
placed, number of overnight stays and total amount of annual income were used
as input variable, and fixed-scale CCR and variable-scale BCC analyses were
performed. In addition, it was also tried to determine the super-activity
scores of the full efficient regions. In the study, it was found that 9 regions
were efficient in 2010, 11 regions in 2015, and 8 regions in 2018, 15 regions
in 2010, 18 in 2015, and 15 regions in 2018. As a result of the analysis, it
has been determined that input variables are used as idle in inactive regions
and that more tourists should be provided service with the existing inputs.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Tourism and Hotel Management, Data Envelopment Analysis

Kaynakça

• Akkaya, G.C. & Uzar, C. (2012). Financial efficiency test of the ISE tourism companies: Data enveleopment analysis application. International Journal of Economics and Finance Studies, 4(1), 95-100.
• Aksu, A. A. & Köksal C. D. (2005). Bağımsız ve zincir otel işletmelerinin veri zarflama analizi ile etkinliklerin karşılaştırılması: Antalya bölgesinde bir çalışma. İktisat İşletme ve Finans, 20(235), 97-107.
• Amanova, N. (2019). Azerbaycan turizm gelirlerinin makroekonomik göstergelere etkisi; 1995-2016 yılı analizi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış yükseklisans tezi.
• Azertac (2018), Prezident İlham Aliyev: Turizm sektorunun inkişafı prioritetler sırasındadır. https://azertag.az/xeber/Prezident_Ilham_Aliyev_Turizm_sektorunun_inkisafi_prioritetler_sirasindadir-1178291 (Erişim: 12.10.2019)
• Azizova, M. (2002), Azerbaycan turizminin değerlendirilmesi ve turizm eğitimine yönelik öneriler, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, yayınlanmamış yükseklisans tezi.
• Babacan, A. & Özcan, S. (2009). Alanya bölgesi otellerinin göreli etkinliğinin belirlenmesi: Bir veri zarflama analizi tekniği uygulaması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 176-189.
• Banker, R. D., Charnes A. & Cooper, W.W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.
• Bayyurt, N. (2007). İşletmelerde performans değerlendirmenin önemi ve performans göstergeleri arasındaki ilişkiler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 53(1), 577-592.
• Bi, G., Luo, Y. & Liang, L. (2011). Efficiency evaluation of tourism ındustry with Data Envelopment Analysis (DEA): A Case Study in China. Journal of China Tourism Research, 7(1), 104-116.
• Bosetti, V, Cassinelli, M. & Lanza, A. (2006). Benchmarking in tourism destination, keeping in mind the sustainable paradigm, The Fondazione Eni Enrico Mattei Note di Lavoro Series Index, 1-28.
• Charnes, A., Cooper, W.W. & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. North-Holland Publishing Company European Journal of Operational Research. 2, 429-444.
• Coelli, T. J. et al., (1998). An Introduction to efficiency and productivity analysis. Second Edition. New York: Springer.
• Cooper, W. W., Seiford, L. M. & Zhu, J. (2011). Handbook on data envelopment analysis. Second Edition, New York: Springer.
• Debreu, G. (1951). The coefficient of resource utilization. Econometrica, 19(3), 273.292Devlet İstatistik Komitesi, https://www.stat.gov.az/source/tourism/ (10.09.2019)
• Doğan, N. Ö & Ersoy, Y. (2018), Veri zarflama analizi ile konaklama işletmelerinde etkinlik ölçümü: Yozgat ili örneği. Mukaddime, 9(2), 119-134.
• Doğan, N. Ö & Tanç, A. (2008). Konaklama işletmelerinde veri zarflama analizi yöntemiyle faaliyet denetimi: Kapadokya örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 239-259.
• Doğan, N. Ö. (2014). VZA süper etkinlik modelleri ile etkinlik ölçümü: kapadokya’da faaliyet gösteren balon işletmeleri üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29 (1), 187-203.
• Emir, O. & Özgür, E. (2008). Konaklama tesisleri etkinlik analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 163-174.
• Farrel M. J. (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), 120(3), 253-290.
• Keskin Benli, Y. (2012). Veri zarflama analizi (VZA) ve Malmquist toplam faktör verimliliği (TFV): Konaklama işletmelerinde bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(3), 369-382.
• Koopmans, T. C. (1951). Activity analysis of production and allocation. New York: John Wiley and Sons Inc.
• Kutlar, A. & Kartal, M. (2004). Cumhuriyet üniversitesinin verimlilik analizi: fakülteler düzeyinde veri zarflama yöntemiyle bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi SBE Dergisi, 8(2), 49-79.
• Kutlar, A., Yüksel, F. & Bakırcı F. (2011). Türkiye’de belediyelerin ekonomik etkinliği ve etkinliğe etki eden faktörler üzerine bir araştırma. Ankara: Korza Yayımcılık..
• Murillo-Zamorano, L. R. & Vega-Cervera, J. (2000). The use of parametric and non parametric frontier methods to measure the productive efficiency in the industrial sector. A comparative study. Department of Economics and Related Studies University of York. Discussion Papers in Economics. 17.
• Novresli, T. (2010), Azerbaycan turizm potansiyelinin kalkınma amaçlı değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayınlanmamış doktora tezi.
• Ru, Q. & Ruonan, X. (2013). The study on the efficiency evaluation of urban tourism based on the method of DEA. 25th Chinese Control and Decision Conference (CCDC), 1616-1619.
• Seferov R. & Hesenov, T. (2006), Azerbaycan'ın turizm potansiyeli ve turizm etkinliklerinin değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20, 255 – 272.
• Seiford, L.M. & Thrall, R.M., (1990). Recent developments in DEA: the mathematical programming appoach to frontier analysis. J Econometrics, 4, 7-38.
• Shang, J.-K., Wang, F.-C. & Hung, W.-T. (2010).A Stochastic DEA study of hotel efficiency. Applied Economics, 42(19), 2505-2518.
• Siddıqui, M. H. & Tripathi, S. N. (2010). Performance of tourist centres in uttar pradesh: an evaluation using data envelopment analysis. ASCI Journal of Management, 40(1), 31-51.
• Sigala, M. (2004). Using data envelopment analysis for measuring and benchmarking productivity in the hotel sector. Journal of Travel & Tourism Marketing, 16(2), 39-60.
• Tarım, A., (2001). Veri zarflama analizi: Matematiksel programlama tabanlı göreli etkinlik olçüm yaklaşımı. Ankara: T.C. Sayıştay Başkanlığı Yayınları.
• Uyar, S. & Alış, M. (2014). Konaklama işletmelerinde veri zarflama analizi yöntemiyle faaliyet denetimi uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 107-136.
• Wöber, K.W. (2007). Data envelopment analysis, Journal of Travel & Tourism Marketing, 21(4), 91-108.