MEDIATING ROLE OF WORK ENGAGEMENT AND MODERATING ROLE OF ORGANIZATIONAL STRUCTURE IN THE EFFECT OF DARK LEADERSHIP ON PSYCHOLOGICAL CONTRACT

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 28, 734 - 763, 29.12.2023

Jülide Erdal Üngör , Osman Bayraktar

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2023.030

Öz

Araştırmada İstanbul, Ankara ve Antalya'daki beş yıldızlı otellerin beyaz yakalı çalışanlarının karanlık liderlik algısı, işe adanmışlık, psikolojik sözleşme ve örgütsel yapı algıları arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu kapsamda 402 beyaz yakalı otel çalışanından anket yoluyla veri toplanmıştır. Frekans dağılım analizleri, güvenilirlik analizleri, doğrulayıcı faktör analizleri, korelasyon analizi, aracı ve moderatör etki analizleri yapılmıştır. Analiz sonucunda karanlık liderlik algısı ile psikolojik sözleşme ve işe adanmışlık arasında anlamlı ve negatif ilişki, işe adanmışlık ile psikolojik sözleşme arasında ise anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca karanlık liderlik algısının psikolojik sözleşmeye etkisinde işe adanmışlığın kısmi aracılık rolünün olduğu anlaşılmıştır. Son olarak karanlık liderlik algısının psikolojik sözleşmeye etkisinde örgütsel yapı algısının düzenleyici bir role sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karanlık liderlik algısı, psikolojik sözleşme, işe adanmışlık, örgüt yapısı algısı

Etik Beyan

Makalemin sonunda "Etik Kurul İzni" belgesi yer almaktadır.

MEDIATING ROLE OF WORK ENGAGEMENT AND MODERATING ROLE OF ORGANIZATIONAL STRUCTURE IN THE EFFECT OF DARK LEADERSHIP ON PSYCHOLOGICAL CONTRACT

Öz

In the research, the relationship between the dark leadership perception, work engagement, psychological contract and organizational structure perceptions of white-collar employees of five-star hotels in Istanbul, Ankara and Antalya was analysed. In this regard, data was collected from 402 white-collar hotel employees through surveys. Frequency distribution analyses, reliability analyses, confirmatory factor analyses, correlation analysis, mediator and moderator effect analyzes were conducted. As a result of the analysis, it was determined that there was a significant and negative relationship between the perception of dark leadership and psychological contract and work engagement, and a significant and positive relationship between work engagement and psychological contract. In addition, it was understood that work engagement had a partial mediating role in the effect of dark leadership perception on psychological contract. Finally, it has been found that organizational structure has a moderating role in the effect of dark leadership perception on psychological contract.

Anahtar Kelimeler

Dark leadership, psychological contract, work engagement, organizational structure

Kaynakça

• Aasland, M. S., Skogstad, A., Notelaers, G., Nielsen, M. B., & Einarsen, S. (2010). The prevalence of destructive leadership behaviour. British Journal of Management, 21, 438-542
• Adams, J. S. (1963). Toward an understanding of inequity. Journal of Abnormal and Social Psychology, 67, 422
• Akçadağ, S., & Özdemir, E. (2005). İnsan kaynakları kapsamında 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde iş tatmini: İstanbul’da yapılan ampirik bir çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 167-193.
• Aksoy, A. (2020). Algılanan örgüt yapısı, kişi, iş ve kişi örgüt uyumunun iş tatmini ve işe kenetlenme üzerine olan etkisi. Doktora tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Argyris, C. (1960). Understanding organizational behaviour. Tavistock Publications.
• Aryee, S., Chen, Z. X., Sun, L.Y., & Debrah, Y. A. (2007). Antecedents and outcomes of abusive supervision: Test of a trickle-down model. Journal of Applied Psychology, 92(1), 191–201.
• Ashforth, B. (1994). Pretty tyranny in organisations. Human Relations, 47(7), 755-778.
• Bass, B.M. (1999). Two decades of research and development in transformational leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8, 9-32
• Başar, U. (2019). Liderin karanlık kişilik özellikleri ile çalışanın tükenmişliği arasındaki ilişkide çalışanın karanlık liderlik algısının aracı rolü: Çok düzeyli bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Başar, U. (2020). İş yerinde karanlık liderlik algısı ölçeği, İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 70-103
• Başar, U., & Basım, H. N. (2018). Paradoksal liderlik modeli. Amme İdaresi Dergisi, 51(3):121-153.
• Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161
• Benson, M. J., & Campbell, J. P. (2007). To be, or not to be, linear: An expanded representation of personality and its relationship to leadership performance. International Journal of Selection and Assessment, 15(2), 232–249.
• Bolino, M.C., & Turnley, W.H. (2008). Old faces, new places: Equity theory in cross-cultural contexts. Journal of Organizational Behavior, 29: 29-50.
• Buric, I., Soric, I., & Penezic, Z. (2016). Emotion regulation in academic domain: Development and validation of the academic emotion regulation questionnaire (AERQ). Personality and Individual Differences, 96, 138-147
• Carlson, D., Ferguson, M., Hunter, E., & Whitten, D. (2012). Abusive supervision and work–family conflict: The path through emotional labor and burnout. The Leadership Quarterly, 23(5), 849-859.
• Chandler, A.D. (1962). Strategy and structure: Chapters in the history of the American industrial enterprise. Cambridge: M.I.T. Press.
• Cheng, A., & Brown, A. (1998). HRM strategies and labour turnover in the hotel industry: A comparative study of Australia and Singapore. International Journal of Human Resource Management, 9, 136-154.
• Coşkuner, M., & Şentürk, F. K. (2017). Dönüşümcü ve istismarcı liderlik davranışlarının işe adanmışlık üzerine ekisi: AVM çalışanları örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 165-195.
• Covin, J.G., Slevin, P. D., & Schultz, R. L. (1994). Implementing strategic missions: Effective strategic, structural and tactical choices, Journal of Management Studies, 31(4) 502
• Daft, R. L. (2007). Organization theory and design. Mason, OH: Thomson South-Western.
• Erdal Üngör, J. (2021). Karanlık liderlik davranışlarının iş tatmini üzerindeki etkisi. BMIJ, 9 (1): 126-136
• Eriş, E. D., Yanar Bayam, B.,& Timurcanday Özmen, Ö. N. (2016). Liderlik paradoksu: Gücün karanlık yüzü. IV. Örgütsel Davranış Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana, 78-81.
• Fidan, T. (2021). Üniversite idari personelinin psikolojik sözleşme algısının iş doyumlarına etkisi: kamu hizmeti güdüsünün aracı rolü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(1), 175-203.
• Frankenhauser, P.T. (2009). An investigation of the relationship between dark leadership and the effectiveness of transformational leadership in law enforcement. Unpublished doctoral dissertation, Capella University, USA.
• Gerçek, M., & Elmas Atay, S. (2021). Algılanan yönetici desteğinin psikolojik sözleşmenin içeriği ve yerine getirilmesi üzerindeki etkileri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8/2: 268-281.
• Güldü, Ö., & Esentürk Aksu, N. (2016). Yıkıcı liderlik algısı ve mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide olumsuz duygu-durumun aracı rolü. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(2), 91-113
• Harter J. K., Schmidt F. L., & Hayes T. L. (2002). Business-unit-level relationship between employee satisfaction, employee engagement, and business outcomes: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87, 268-279.
• Huang, C. C., Wang, Y., Wu, T. & Wang, P. (2013). An empirical analysis of the antecedents and performance consequences of using the moodle platform. International Journal of Information and Education Technology, 3(2), 217-221.
• Hu, L. & Bentler, P. M., (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), pp. 1-55.
• Husted, C. L. (2008). Systematic differentiation between dark and light leaders: Is a corporate criminal profıle possible? Unpublished doctoral dissertation, Capella University, USA.
• Işık, M., & Kızıltuğ, S. (2022). Karanlık liderlik algısının işgören performansı ve iş tatminine etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(43), 307-326
• İnce, A. R. (2016). Algılanan örgütsel desteğin işe adanmışlık üzerindeki etkisinde yönetici desteğinin aracılık rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57), 649-660
• İyigün, N. Ö., & Çetin, C. (2012). Psikolojik kontratın örgütsel sapma üzerindeki etkisi ve kişilik özelliklerinin rolü: İlaç sektöründe bir araştırma. Öneri Dergisi, 10 (37), 15-29
• Kanten, P., Kanten, S., & Gürlek, M. (2015). The effects of organizational structures and learning organization on job embeddedness and individual adaptive performance. Procedia Economics and Finance, 23, 1358–1366
• Kesken, J., & Ayyıldız Ünnü, N. A. (2011). Öteki liderlik. Ankara: Gazi Kitabevi
• Kahn, W. A. (1990). Psychological conditions of personal engagement and disengagement at work. Academy of Management Journal, 33(4), 692–724.
• Khandwalla, P. N. (1973). Effect of competition on the structure of top management control. Academy of Management Journal, 16, 285-295.
• Kılıç, M. (2019). X ve Y kuşaklarındaki toksik liderlik algılarının örgütsel bağlılık, psikolojik iyi oluş ve bireysel performans üzerindeki yansımaları. Yayımlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Kılıç, M., & Günsel, A. (2019). The dark side of the leadership: The effects of toxic leaders on employees. European Journal of Social Sciences, 2(2), 51-56.
• Kiazad, K., Holtom, B. C., Hom, P. W., & Newman, A. (2015). Job embeddedness: A multifoci theoretical extension. Journal of Applied Psychology, 100(3), 641-659.
• Kim, N. (2014). Employee turnover intention among newcomers in travel industry, International Journal of Tourism Research, 16, 56-64.
• Kotter, J. P. (1973). The psychological contract: Managing the joining up process. California Management Review, 15, 91-99.
• Kular, S., Gatenby, M., Rees, C., Soane, E., & Truss, K. (2008). Employee engagement: A literature review. Kingston Business School, Kingston University Working Paper, Series No 19, October 2008.
• McIntosh, G., & Rima S. D. (1997). Overcoming the dark side of leadership-the paradox of personal dysfunction. Grand Rapids, MI: Baket Books
• Mijakoski, D., Karadzinska-Bislimovska, J., Basarovska, V., Montgomery, A., Panagopoulou, E., Stoleski, S., & Minov, J. (2015). Burnout, engagement, and organizational culture: Differences between physicians and nurses. Macedonian Journal of Medical Sciences, 3(3), 506.
• Miller, M. (2017). The influence of dark personality on counterproductive work behaviors. 10.13140/RG.2.2.34488.96004.
• Millward, Lynne J., & Lee J. Hopkins (1998). Psychological contracts, organizational and job commitment. Journal of Applied Social Psychology, 28, 16, 1530-1556.
• Mimaroğlu, H. (2008). Psikolojik sözleşmenin personelin tutum ve davranışlarına etkileri: Tıbbi satış temsilcileri üzerinde bir araştırma. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana
• Mirze, S.K., & Ülgen, H. (2016). İşletmelerde stratejik yönetim. (10. baskı), Beta Yayınları, İstanbul.
• Morris, P. F. (1990). Bureaucracy, professionalization and school centred innovation strategies. International Review of Education, 36, 1:21-41.
• Moscoso, S., & Salgado, J. (2004). Dark side personality scales as predictors of task, contextual, and job performance. International Journal of Selection and Assessment, 12, 356–362.
• Naktiyok, S., Zengin, Y., & Kayapılı Yıldırım, S. (2019). Yöneticilerin karanlık kişiliklerinin işe adanmışlık ve örgütsel muhalefete etkisi: Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2472-2491.
• Qaiser, S., & Abid, G. (2022). Psychological contract breach and happiness at work in healthcare sector: Double mediation of colleague support and deviant workplace behaviour. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 16/1: 50-69.
• Özaktürk, B. (2019). Örgüt kültürü ve örgüt yapı ilişkisi: Türkiye'deki uluslararası işletmeler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi.
• Özcan, E. D. (2010). Algılanan örgüt yapısı ile iş tatmini arasındaki ilişkide kişilik özelliklerinin rolü ve bir araştırma. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, B. (2016). Örgütsel yapı ve kaynak temelli görüş kapsamında örgütlerde rekabet stratejileri: Türkiye’nin ilk 1000 sanayi kuruluşunda bir araştırma. Doktora tezi, Eskişehir.
• Özkalp, P. E., & Meydan, P. B. (2015). Schaufeli ve Bakker tarafından geliştirilmiş olan işe angaje olma ölçeğinin Türkçe’de güvenilirlik ve geçerliliğinin analizi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 17(3), 1-19.
• Özsoy, E. & Ardıç, K. (2020). Çalışanların karanlık kişilik özelliklerinin tükenmişliğe etkisinde genel öz-yeterliliğin düzenleyici rolü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 144-154.
• Reed, G.E., & Bullis, R.C. (2009). The impact of destructive leadership on senior military officers and civilian employees. Armed Forces & Society, 36, 18-5.
• Rich, B. L., Lepine, J.A., & Crawford E. R. (2010). Job engagement: Antecedents and effects on job performance. Academy of Management Journal, 55, 617-635.
• Robbins, S. P., & David A. DeCenzo. (2005). Fundamentals of management: Essential concepts and applications. (5th. edition). New Jersey: Pearson.
• Robinson, R. N., Kralj, A., Solnet, D. J., Goh, E., & Callan, V. (2014), Thinking job embeddedness not turnover: Towards a better understanding of frontline hotel worker retention. International Journal of Hospitality Management, 36, 101-109.
• Rousseau, D. M. (1989). Psychological and implied contracts in organizations. Employee Responsibilities and Rights Journal, 2(2), 121-139.
• Rousseau, D. M. (2001). Schema, promise, and mutuality: The building blocks of the psychological contract. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 74(4), 511- 541.
• Roy, R., & Konwar, J. (2019). Can psychological contract create workplace happiness? International Journal of Human Resource Management and Research, 9, 81-88.
• Salanova, M., & Schaufeli, W. B. (2008). A Cross-national study of work engagement as a mediator between job resources and proactive behaviour. The International Journal of Human Resource Management, 19, 116-131.
• Samah, I. H. A., Shamsuddin, A. S., Abd Rashid, I. M., & Amlus, M. H. (2019). Functional organizational structure and employee engagement in Malaysian hotel sector. International Journal of Scientific & Technology Research, 8(12), 3454- 3456.
• Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2003). UWES-Utrecht work engagement scale: Test manual. unpublished manuscript. Department of Psychology, Utrecht University, Utrecht.
• Schyns, B., & Schilling, J. (2013). How bad are the effects of bad leaders? A meta-analysis of destructive leadership and its outcomes. The Leadership Quarterly, 24, 138-158.
• Sonnentag, S. (2003). Recovery, work engagement, and proactive behavior: A new look at the interface between nonwork and work. Journal of Applied Psychology, 88, 518-528.
• Sparrow, P., & Cooper, C. L. (2003). The employment relationship: Key challenges for HR. Butterworth-Heinemann, Oxford.
• Şahin, S., & Çankır, B. (2019). Sürdürülebilir kalite algısı ve iş performansı: Çalışmaya tutkunluğun aracı rolü. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 196-211.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
• Şimşek, S., & Taşçı A. (2004). Örgütlerde güven konsepti ve emniyet örgütünde güven modellerinin değerlendirilmesi. Polis Dergisi, 34, 1-8.
• Taşgit, Y. E., & Temiz Sert, H. (2021). Liderlik tarzlarının örgütsel yapıya yansımaları üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 530–550.
• Tepper, B. J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(2), 178-190.
• Thai, K. P., To, A. T., Tran, T. S., Hoang, V. T. V., & Ho, T. T. H. (2023). How job crafting transmits the impact of perceived organizational support and autonomy on work engagement. TEM Journal,12 (1), 316-323.
• Turunç, Ö. (2010). Organizasyonlarda kontrol algılamalarının örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 251- 269.
• Uslu, O. (2021). Karanlık liderlik tarzları: Kavramsal bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 901-924.
• Uyanık, C. (1998). Örgütsel yapı ve Kombassan’da bir uygulama. Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Ülbeği, İ. D., Özgen, H. M., & Özgen, H. (2014). Türkiye’de istismarcı yönetim ölçeğinin uyarlaması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 1-12.
• Vroom, V. H. (1964). Work and motivation. New York: John Wiley & Sons
• Walton, Eric J. (1986). Managers’ prototypes of financial firms. Journal of Management Studies, 679–698.
• Yılmaz, B., & Cerit, Y. (2023). Okulun mekanik ve organik örgüt yapısı ile öğretmen liderliği arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 190-212.