Doğa-Kültür Karşıtlığı Bağlamında Özgürlük Sorunu

Yıl 2013, Sayı: 20 - Kaygı (20) 2013, 181 - 198, 15.04.2013

Şahin Özçınar

Öz

Özgürlük sorunu felsefenin en temel ve kapsamlı sorunlarından biridir. Genellikle felsefe tarihinde özgürlük sorunu doğa ve kültür arasındaki karşıtlık aracılığıyla tartışılmıştır. Bu nedenle, doğa-kültür karşıtlığı, us ile beden ya da us ile özgürlük arasındaki karşıtlık olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bu karşıtlığa karşın, geleneksel felsefede ve dinsel düşüncede us, özgür eylemin ve uygarlığın kaynağında bulunmaktadır. Bu çalışmada usu, insanın özgürlüğünün ya da özgür eylemiyle yaratmış olduğu toplumsal yaşamın, kültür ve uygarlığın kaynağında gören geleneksel görüş ile usun aynı zamanda insanın özgürlüğünü sınırlandırdığı düşüncesi eleştirel bir yaklaşımla karşılaştırılacaktır. Bu çalışmanın sonucuna göre, özgürlüğü olumlu yönüyle ele alan ilk görüş ve olumsuz yanıyla ele alan ikinci görüş de kendi içinde eksik ve çelişkili yanlar taşımaktadır. Oysa özgürlük, ussal ya da kültürel bir sınırlama ve baskı ile ortaya çıktığı kadar, ancak bu sınırlandırmanın aşılmasıyla olanaklıdır.

Anahtar Kelimeler

Özgürlük; Us; Bilinç; Uygarlık; Doğa-Kültür Karşıtlığı

Kaynakça

• Allan Patten, Hegel’s Idea of Philosophy, Oxfort University Press, New York, 2005.
• Engin Gençtan, Psikanaliz ve Sonrası, Maya Yayınları, Ankara, 1984.
• Friedrich Nietzsche, Tragedya’nın Doğuşu, Çev. M. Tüzel, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2011.
• G. W. F. Hegel, Tarih Felsefesi, Çev. A. Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul, 2006, s. 20.
• G. W. F. Tinin Görüngübilimi, Çev. A. Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul, 1986.
• Herbert Marcuse, Aşk ve Uygarlık: Freud Üzerine Felsefi Bir Araştırma, çev. S. Çağan, May Yayınları, İstanbul, 1968.
• Immanuel Kant, Pratik Aklın Eleştirisi (Önsöz), çev. I. Kuçuradi, Ü. Gökberk, F. Akatlı, H. Ü. Yayınları, Ankara, 1980.
• Isaiah Berlin, “Two Concept of Liberty”, Political Philosophy, Edited by Antony Quinton, Oxford University Press, Oxford, 1973.
• Jean Jacques Rousseau, İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı, çev. R. Nuri İleri, Say Yayınları, İstanbul, 1998
• Jean Jacques Rousseau, Toplum Sözleşmesi, çev. A. Erenulu, Öteki Yayınevi, Ankara, 1996.
• Jean-Paul Sartre, Varoluşçuluk, çev. A. Bezirci, Say Yayınları, İstanbul, 1985.
• Laszlo Versenyi, Sokrates ve İnsan Sevgisi, çev. A. Cevizci, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1985.
• Max Horkheimer, Akıl Tutulması, çev. O. Koçak, Metis Yayınları, İstanbul, 1990.
• Max Horkheimer, Theodor W. Adorno, Aydınlanmanın Diyalektiği, Felsefi Fragmanlar I, çev. O. Özügül, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 1995.
• Sigmund Freud, Uygarlığın Huzursuzluğu, çev. H. Barışcan, Metis Yayınları, İstanbul, 2011.