Provokatif Bir Düşünür Olarak H. G. Gadamer

Yıl 2013, Sayı: 21 - Kaygı (21) 2013, 71 - 93, 15.10.2013

Erdal İsbir

Öz

Hermeneutiğe, yöntemsel olarak farklı bir açıklama getirmek amacında olmayan Gadamer’in en çok eleştirilen yönü, belki de kullandığı provokatif kavramlardır. Kullandığı “önyargı”, “gelenek” ve “otorite” gibi kavramların provokatifliğini kabul eden Gadamer’in bu tür kavramları tercih etmesinin yine de felsefi dayanakları vardır. Anlayan ‘ben’in ve anlaşılan şeyin tarih tarafından etkilendiğini ifade eden “etki tarihi ilkesi” ve anlamanın ön-koşulluluğuna vurgu yapan “hermeneutik daire” fikri, Gadamer’in söz konusu bu dayanaklarıdır. Bu nedenle Gadamer’in etki tarihi ilkesini ve hermeneutik daire fikrini provoke ettiğini iddia etmek yanlış olmayacaktır. Ama bu noktada onun bu provokatifliği neye karşı gerçekleştirdiği sorusu akla gelir. Bu soruya verilecek yanıt, Gadamer'in provokatifliğini açıklayıcı nitelikte olacaktır. Bu çalışmada, Gadamer'in etki tarihi ilkesi ve hermeneutik daire fikrini ne bakımdan ve söz konusu kavramlara nasıl anlamlar yükleyerek, neye karşı provokatörlük yaptığına açıklık getirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gadamer, Dilthey, Heidegger, Etki Tarihi İlkesi, Hermeneutik Daire, Önyargı, Gelenek, Otorite

Kaynakça

• AST, Friedrich (1990) Hermeneutics, Hermeneutic Tridation: From Ast to Ricoeur, ed. Gayle, L. Ormiston ve Alan, D. Schrift, trans. Dora Van Vranken, pp. 39-56, New York: State University of New York Press.
• BACON, Francis (1999) Novum Organum, çev. Sema Önal Akkaş, Ankara: Doruk Yayınları.
• DESCARTES, René (1994) Methot Üzerine Konuşma, çev. K. Sahir Sel, Sosyal Yayınları.
• DILTHEY, Wilhelm (1977) Descriptive Psychology and Historicial Understanding, trans. R. M. Zanner, K. L. Heigs, Natherlands: Martinus Hijhoff The Hague.
• DILTHEY, Wilhelm (1985) Poetry and Exprience, ed. Rudolf A. Makkreel and Frithjof Rodi, Princeton: Princeton University Press.
• DILTHEY, Wilhelm (1999) Hermeneutik ve Tin Bilimleri, çev. Doğan Özlem, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• GADAMER, H. George (1977) Philosophical Hermeneutics, trans. and ed. David E.Ling, Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• GADAMER, H. George (1989) Truth and Method, trans. Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall, New York: Continuum Press.
• GADAMER, H. George (2003) “Hermeneutik”, Hermeneutik Üzerine Yazılar, çev. ve der. Doğan Özlem, ss. 11-32, İstanbul: İnklap Yayınları.
• HABERMAS, Jurgen (1988) On The Logic of The Social Sciences, trans. Shierry Weber Nicholsen and Jerry A. Stark, Cambridge: MIT Press.
• HABERMAS, Jurgen (1990) “The Hermeneutic Claim to Universality”, The Hermeneutic Tradition: from Ast to Ricoeur, ed. Gayle, L. Ormiston & Alan, D. Schrift, trans. Roland Haas & Jan Wojcik, pp. 245-272, New York: State University of New York Press.
• HEIDEGGER, Martin (1967) Being and Time, trans. Jhon Macquarrie & Edward Robinson, Oxford: Basil Blackwell.
• HERDER, J. Gottfried (2004) Another Philosophy of History and Selected Political Writings, trans. I. D. Evrigenis & D. Pellerin, Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company.
• KANT, Immaneul (1995) Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prologomena, çev. Ioanna Kuçuradi, Yusuf Örnek, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• KANT, Immaneul (1984) “‘Aydınlanma Nedir?’ Sorusuna Yanıt,” Seçilmiş Yazılar, derl.& çev. Nejat Bozkurt, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• LOCKE, John (1999) Tabiat Kanunu Üzerine Denemeler, çev. İsmail Çetin, İstanbul: Paradigma Yayınları
• NIETZSCHE, Friedrich (2001) Böyle Buyurdu Zerdüşt, çev. Turan Oflazoğlu, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• RIEDEL, Manfred (2003) “Wilhelm Dilthey'da Teorik Bilme ve Yaşama Kesinliği Bağıntısı”, Hermeneutik Üzerine Yazılar, çev. ve der. Doğan Özlem, ss. 59-92, İstanbul: İnkilap Yayınları.
• SCHLEIRMACHER, Friedrich (1990) “Aphorisms on Hermeneutics From 1805 and 1809/10,” Hermeneutic Tridation: From Ast to Ricoeur, ed. Gayle, L. Ormiston ve Alan, D. Schrift, trans. Roland Haas ve Jan Wojcik, pp. 55-84, New York: State University of New York Press.
• SCHLEIRMACHER, Friedrich (1998) Hermeneutics and Criticism and Other Writings, trans. & ed. Andrew Bowie, Cambridge University Press.
• SHILS, Edward (2002) “Gelenek,” İnsan Bilimlerine Prologomena, çev. ve der. Hüsamettin Arslan, ss. 145-179, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• THOMASIUS, Christian (2007) Essays on Church, State, and Politics, trans. & ed. Ian Hunter, Thomas Ahnert, & Frank Grunert, Indianapolis: Liberty Fund.