Aristoteles’te İlk İlkelerin Bilgisi ve Nous Üzerine

Yıl 2011, Sayı: 16, 123 - 131, 15.04.2011

Mehmet Ali Sarı

Öz

Aristoteles, “ilk ilkelerin” nasıl bilinebileceği sorusuna, II. Analitikler’de epagoge ve nous yanıtını verir. Öyleyse, Aristoteles’in ilk ilkelerin bilgisi hakkındaki bu yaklaşımı nasıl yorumlanmalıdır? Böyle bir soru karşısında genel olarak iki farklı yorum söz konusudur. Geleneksel, başka deyişle Ortodoks yorum, ilk ilkelerin nous gibi bir yeti tarafından elde edildiğini iddia ederken karşıt görüş ise nous’un, bu ilkeleri zorunlu olarak doğru kılan bir yeti olamayacağını iddia eden empirisist görüştür. İşte bu çalışma, ilk ilkelerin kaynağı hakkındaki bu her iki anlayışın metin tarafından desteklenmediğini gösterip, epagoge ile elde edilen her bilginin nous olmadığını ve eğer bu bilgi “ilk ilkeler” ise nous’un zihinsel bir durum olduğunu iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Episteme, İlk İlkeler, Epagoge, Nous, Heksis

Kaynakça

• Aristotle (1933), Metaphysics (Çev. By H. Tredennick), Harvard Uni. Pres., Loeb Classical Library.
• Aristotle (1960), Topica (Çev. E. S. Forster), Harvard Uni. Pres., Loeb Classical Library.
• Aristotle (1941), De Anima (Çev. J. A. Smith), The Basic Works of Aristotle, edt. Richard McKeon, New York: Random House.
• Aristoteles (1998), Birinci Çözümlemeler (çev. A. Houshıary), Ankara: Dost Kitabevi Yay.
• Aristoteles (2005), İkinci Çözümlemeler (çev. A. Houshıary), İstanbul: YKY.
• Aristoteles (2005), Nikomakhos’a Etik (çev. S. Babür), Ankara: Kebikeç Yay.
• Aydede, Murat (1998), “Aristotle on Episteme and Nous: The Posterior Analytics”, Southern Journal of Philosophy, vol. 36, no.1, ss. 15-46.
• Barnes, J. (1994), Aristotle: Posterior Analytics, 2nd Edition, Oxford: Clarendon Press.
• Berti, E. (Ed.), (1981), Aristotle on Science: The POSTERIOR ANALYTICS, Proceedings of the Eight Symposium Aristotelicum içinde, Padua ve New York.
• Bolton, R. (1987), “Definition and Scientific Method in Aristotle’s Posterior Analytics and Generation of Animals” Philosophical İssues in Aristotle’s Biology içinde, ed. Gotthelf, A ve Lennox, J.G., Cambridge University Pres, 1987.
• Burnyeat, M.F. (1981), “Aristotle on Understanding Knowledge” Proceedings of the Eight Symposium Aristotelicum içinde, edt. Berti, E., Padua ve New York.
• Grene, M.G. (1963), A Portrait of Aristotle, Chicago: Chicago University Press.
• Hamlyn, D.W (1976) , “Aristotelian Epagoge”, Phronesis, vol. 21, no.2, ss. 167-184.
• Irwin, T.H. (1988), Aristotle’s First Principles, Oxford: Clarendon Press.
• Kahn, C.H. (1981), “The Role of Nous in the Cognition of First Principles in Posterior Analytics II. 19” Proceedings of the Eight Symposium Aristotelicum içinde, edt. Berti, E., Padua ve New York.
• Kosman, L.A. (1973), “Understanding, Explanation, and Insight in Aristotle’s Posterior Analytics” in Exegesis and Argument, Lee, E.N., Mourelatos, A.P.D., ve Rorty, R.M. (Edt.), Phronesis Supplementary Vol. 1.
• Lee, H.D.P. (1935), “Geometrical Method and Aristotle’s Account of First Principles,” Classical Quarterly, vol. 29, pp.113–24.
• Lesher, J.H. (1973), “The Meaning of NOYΣ in the POSTERIOR ANALYTICS,” Phronesis, v.18, ss.44–68.
• Liddell, H.G.; Scott, A. (1968), A Greek- English Lexicon, Oxford: The Clarendon Press.
• Ross, W.D. (1965), Aristotle’s Prior and Posterior Analytics, Oxford: Clarendon Press.
• Ross, W.D. (1945), Aristotle, London: Methuen&Co. Ltd.
• Taylor, A.E. (1955), Aristotle, New York: Dover Publications Inc.