Dine Eleştirel Yaklaşımlar Bağlamında Pozitivizmin Serencamı

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 2, 542 - 569, 15.09.2020

Yasin Gökhan

https://doi.org/10.20981/kaygi.790348

Öz

Pozitivist paradigmaya göre metafizik inançlar temelsiz ve bilim dışıdır. Adeta peri masalından farksızdırlar. Ancak söz konusu peri masallarının dünyanın her tarafına serpiştirilmiş devasa büyüklükte sanat harikası tapınakları ve kütüphaneler dolusu yazılı külliyatları bulunmaktadır. Öyle ki eğer onları çekip almak mümkün olsa dünyadan, yeryüzünde insanlık namına şaheser kalmazdı dense abartı olmayacaktır. Ancak ne kadar ihtişamlı olursa olsunlar anlamlarını kaybetmişlerdir. Bütün bir insanlık tarihi koca bir yanılsamadan, kalıntıları da adeta “tanrıların türbeleri”nden ibarettir artık. Devasa fiziki yapılardan daha tehlike olan ise zihinlerde kalan devasa metafizik yapılardır ki, ivedilikle yıkılmaları ve yerine rasyonel yapıların inşası gerekmektedir. Bu çalışma, Aydınlanma paralelinde gelişen pozitivist rasyonalitenin serencamını ve pozitivizm gemisinin genel bir güzergahını, panoramik bir perspektifle ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akıl, Bilim, Aydınlanma, Din, Mitoloji, Pozitivizm

Kaynakça

• ALATLI, Alev (2019). "Amerika the Beautiful" Fesüphanallah! Nasihatname I, İstanbul: Turkuvaz Yayınları.
• ARISTOTELES (1996). Metafizik, çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Sosyal Yayınları.
• AYDIN, Hüseyin (1984). Metafizikçi Olarak Nietzsche, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• BAYKAN, Fehmi (1996). Aydınlanma Üzerine Bir Derkenar, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• CELİLZADE, Hayyam (2017). "Devlet Teorisine İki Yaklaşım: Hegel ve Nurettin Topçu", Erişim Tarihi: 13.02.2020, (https://www.dusuncemektebi.com/m/23715/devlet-teorisine-iki-yaklasim-hegel-ve-nurettintopcu)
• ÇÜÇEN, A. Kadir (2012). Felsefeye Giriş, 7. basım, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• FREUD, Sigmund (1999). Dinin Kökenleri, çev. Selçuk Budak, Ankara: Öteki Yayınevi.
• FREUD, Sigmund (2014). Totem Ve Tabu, çev. Hasan Can, Ankara: Tutku Yayınevi.
• GUSDORF, Georges (2000). İnsan ve Tanrı, çev. Zeki Özcan, İstanbul: Alfa Yayınları.
• GUTHRIE, W.K.C. (2011). Yunan Felsefe Tarihi, çev. Ergun Akça, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• HAZARD, Paul (1973). Batı Dünyasındaki Büyük Değişme, çev. Erol Güngör, İstanbul: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür Yayınları.
• HEGEL, G. W. (2016). Din Felsefesi Dersleri, çev. D. N. Kadıoğlu, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• HENDRICKS, Scotty (2020). "İnançsızlığın 5 Nedeni: Bertrand Russell Tanrı’ya Neden İnanamadı?", Erişim Tarihi: 06. 05.2020, (https://medium.com/inançsızlığın-5-nedeni-bertrand-russell-tanrı'ya-neden-inanamadı?)
• HUME, David (2016). Din Üstüne, 5. basım, çev. Mete Tunçay, Ankara: İmge Kitabevi.
• İKBAL, Muhammed (2015). İslamda Dini Düşüncenin Yeniden İnşası, İstanbul: Timaş Yayınları.
• KALIN, İbrahim (2019). Ben, Öteki ve Ötesi, 20. basım, İstanbul: İnsan Yayınları.
• KALIN, İbrahim (2020). Perde ve Mânâ, İstanbul: İnsan Yayınları.
• KANT, Immanuel (1963). "What is Enlightenment?", Ed. L. W. Beck, Kant: On History, pp. 154-161, New York: Macmillian Publishing Company.
• KANT, Immanuel (1984). Seçilmiş Yazılar, çev. N. Bozkurt, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• KÖKTAŞ, Mümin (2017). "Aydınlanma, Hristiyanlık ve Deizm", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17/1, ss. 143-157, Eskişehir: Anadolu Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KURT, Abdurrahman (2012). Din Sosyolojisi, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• KÜÇÜKALP, Kasım (2017). Nietzsche ve Postmodernizm, 2. basım, İstanbul: Kibele Yayınları.
• MERDİN, Sadettin (2013). Tanrıyı Arayan Fizik, İstanbul: Ozan Yayıncılık.
• METE, Ali (2014). "Avrupa’da Köklü İslam Algısı: Martin Luther Örneği", Erişim Tarihi: 13.10. 2019, (https://perspektif.eu/2014/03/01/koklu-islam-algisi-martin-luther-ornegi).
• MORRIS, Brian (2004). Din Üzerine Antropolojik İncelemeler, çev. T. Atay, İstanbul: İmge Yay.
• ORKUNOĞLU, Yener (2014). "Marx ve Din", Erişim Tarihi: 14.02.2020, (https://bilimvegelecek.com.tr/index.php/2014/12/01/marx-ve-din).
• ORNSTEIN, Robert Evan (2003). Yeni Bir Psikoloji, 4. basım, çev. Erol Göka & Feray Işık, İstanbul: İnsan yayınları.
• ÖZLEM, Doğan. (2015). Evrensellik Mitosu. İstanbul: Notos Kitap.
• PADEN, William E. (2008). Kutsalın Yorumu, çev. Abdurrahman Kurt, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• RUSSELL, Bertrand (1996). Neden Hıristiyan Değilim, çev. Ender Gürol, İstanbul: İlke B. Yayım.
• SCHOPENHAUER, Arthur (2013). Din Üzerine, 3 basım, çev. Ahmet Aydoğan, İstanbul: Say Yay.
• SHARPE, Eric J. (1983). Understanding of Religion. London: Duckworth.
• ŞİMŞEK, Nurdane (2015) "Ksenophnes’in Tanrı Anlayışı", Felsefe Arkivi, 43. Sayı, 2015/II, ss. 65-81, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• TASLAMAN, Caner (2016). Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı, 20. basım, İstanbul: İstanbul Yay.
• WOODS, Allen & GRANT, Ted. (2018). Aklın İsyanı: Marksist Felsefe ve Modern Bilim, çev. U. Demirsoy & Ö. Gemici, İstanbul: Yordam Kitap Yayınları.