Faydacılığın ve Deontolojinin Ötesinde: Hayvan Etiği İçin İhtimam-Temelli Bir Çerçeve

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 1, 460 - 497, 30.03.2023

Karun Çekem

https://doi.org/10.20981/kaygi.1195821

Öz

Akademik bir disiplin olarak çağdaş hayvan etiği, ortaya çıktığı 1970’lerden bu yana ağırlıklı olarak faydacı ve deontolojik/hak-temelli yaklaşımların egemenliği altında olmuştur. Ne var ki bu yaklaşımlar hayvanlara muamelemizdeki problemleri adil bir şekilde çözmekteki yetersizlikleri nedeniyle pek çokları tarafından da eleştirilmiştir. Bu çalışmada, feminist ihtimam etiği geleneğinden gelen belirli bir eleştiriye odaklanacak ve faydacı ve deontolojik yaklaşımlar arasındaki kayda değer benzerlikleri ve bu yaklaşımların problemlerini feminist bir bakış açısıyla değerlendireceğim. Görünüşte karşıt olan bu iki yaklaşım arasındaki ortak nitelikleri ise şöyle sıralayacağım: 1) duyguları ahlaki yargılarımızın dışında bırakmakta ısrar etme, 2) hayvanlarla olan ilişkilerimizi temelde bir çatışma ilişkisi olarak düşünme ve bunun sonucunda da hayvanlara karşı salt negatif ödevlerimize yoğunlaşma, 3) hayvanlara karşı ödevlerimizi onlarla ortak olarak taşıdığımız niteliklerde temellendirme ve 4) bağlamsallıktan ziyade evrensel, soyut ahlaki ilkeleri tercih etme. Çalışmamda bu nitelikleri sırasıyla ihtimam-temelli alternatiflerle kıyaslayacak ve hayvan etiğinde ihtimam-temelli bir yaklaşımın hayvan etiğindeki problemlerimize ne bakımlardan daha tatminkâr sonuçlar önerdiğini göstermeye çalışacağım.

Anahtar Kelimeler

Hayvan etiği, İhtimam etiği, Hayvan hakları, Bakım etiği, Özen etiği, Feminist etik

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

22988

Teşekkür

Bu çalışmayı destekleyen Ege Üniversitesi Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine ve çalışmamı okuyup bana ufuk açıcı önerilerde bulunan Cem Kamözüt'e teşekkür ederim.

Beyond Utilitarianism and Deontology: A Care-Based Framework For Animal Ethics

Öz

As an academic discipline, contemporary animal ethics has been dominated by utilitarian and deontological/rights-based approaches ever since its emergence in the 1970s. However, these approaches have also been criticised by many for their inadequacy in justly solving the problems regarding our treatment of animals. In this study, I will examine critiques of utilitarian and deontological approaches in animal ethics from the perspective of the feminist care tradition and evaluate their similarities and shortcomings. I will identfy the common characteristics of these seemingly opposed views as 1) insisting on excluding emotions from our moral judgments, 2) viewing our relationship with animals primarily as one of conflict and focusing solely on our negative duties towards them, 3) grounding our duties towards animals on our shared qualities, and 4) favoring universal, abstract moral principles over contextuality. I will respectively compare these characteristics with care-based alternatives and demonstrate how a care-based approach in animal ethics offers more favorable solutions to our problems in animal ethics.

Anahtar Kelimeler

Animal ethics, Care ethics, Animal rights, Ethics of care, Feminist ethics

Proje Numarası

22988

Kaynakça

• Adams, C. J. (2013). Etin Cinsel Politikası: Feminist-Vejetaryen Eleştirel Kuram (çev. G. Tezcan ve M. E. Boyacıoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Adams, C. J. ve Gruen, L. (2022). Introduction. Ecofeminism: Feminist Intersections with Other Animals & The Earth (2. Basım, ed. C. J. Adams ve L. Gruen, ss. 1-43). New York: Bloomsbury.
• Birke, L. (1999). Exploring the Boundaries: Feminism, Animals, and Science. Animals and Women: Feminist Theoretical Explorations (ed. C. J. Adams ve J. Donovan, ss. 32-54). Durham: Duke University Press.
• Curtin, D. (2022). Compassion and Being Human. Ecofeminism: Feminist Intersections with Other Animals & The Earth (2. Basım, ed. C. J. Adams ve L. Gruen, ss. 69-87). New York: Bloomsbury.
• Davis, K. (1995). Thinking Like A Chicken: Farm Animals and the Feminine Connection. Erişim Tarihi: 22.10.2022 (https://www.upc-online.org/thinking_like_a_chicken.html).
• DeGrazia, D. (1999). Animal Ethics Around the Turn of The Twenty-First Century. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 11, 111-129.
• Donaldson, S. ve Kymlicka, W. (2016). Zoopolis: Hayvan Haklarının Siyasal Kuramı (çev. M. Yıldırım). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Donovan, J. (1990). Animal Rights and Feminist Theory. Signs, 15 (2), 350-375.
• Donovan, J. (1996). Attention to Suffering: A Feminist Caring Ethic for the Treatment of Animals. Journal of Social Philosophy, 27 (1), 81-102.
• Donovan, J. (2006). Feminism and the Treatment of Animals: From Care to Dialogue. Signs, 31 (2), 305-329.
• Emmerman, K. S. (2022). Inter-animal Moral Conflict and Moral Repair: A Contextualized Ecofeminist Approach in Action. Ecofeminism: Feminist Intersections with Other Animals & The Earth (2. Basım, ed. C. J. Adams ve L. Gruen, ss. 181-196). New York: Bloomsbury.
• Francione, G. L. (1999). Abortion and Animal Rights: Are They Comparable Issues? Animals and Women: Feminist Theoretical Explorations (ed. C. J. Adams ve J. Donovan, ss. 149-160). Durham: Duke University Press.
• Francione, G. L. (2008). Hayvan Haklarına Giriş: Çocuğunuz mu Köpeğiniz mi? (çev. R. Akman ve E. Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gilligan, C. (2003). In A Different Voice: Psychological Theory and Women’s Development. Cambridge: Harvard University Press.
• Gruen, L. (2011). Ethics and Animals: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gruen, L. (2022). Facing Death and Practicing Grief. Ecofeminism: Feminist Intersections with Other Animals & The Earth (2. Basım, ed. C. J. Adams ve L. Gruen, ss. 161-176). New York: Bloomsbury.
• Kant, I. (1991 [1797]). The Metaphysics of Morals (İngilizceye çev. M. Gregor). New York: Cambridge University Press.
• King, R. J. H. (1991). Caring about Nature: Feminist Ethics and the Environment. Hypatia, 6 (1), 75-89.
• Luke, B. (1999). Taming Ourselves or Going Feral? Toward a Nonpatriarchal Metaethic of Animal Liberation. Animals and Women: Feminist Theoretical Explorations (ed. C. J. Adams ve J. Donovan, ss. 290-319). Durham: Duke University Press.
• Nussbaum, M. C. (2006). The Moral Status of Animals. Erişim Tarihi: 22.10.2022 (https://www.chronicle.com/article/the-moral-status-of-animals).
• Palmer, C. (2010). Animal Ethics in Context. New York: Columbia University Press.
• Regan, T. (1983). The Case for Animal Rights. Berkeley: University of California Press.
• Singer, P. (1993). Practical Ethics (2. Basım). New York: Cambridge University Press.
• Singer, P. (2018). Hayvan Özgürleşmesi (çev. H. Doğan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Steiner, G. (2005). Anthropocentrism and Its Discontents: The Moral Status of Animals in the History of Western Philosophy. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• Tronto, J. (1993). Moral Boundaries: A Political Argument for an Ethic of Care. New York: Routledge.
• Vance, L. (1999). Beyond Just-So Stories: Narrative, Animals, and Ethics. Animals and Women: Feminist Theoretical Explorations (ed. C. J. Adams ve J. Donovan, ss. 163-191). Durham: Duke University Press.