Aristoteles ve Heidegger’de Theoria Perspektifinden Varlık

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 2, 511 - 536, 30.09.2024

Hanife Kutgi

https://doi.org/10.20981/kaygi.1497722

Öz

Varlık meselesini sistematik bir şekilde ele alan Aristoteles varlık olmak bakımından varlığı sorgulamış ve onu tikel var olanlardan ayırt ederek var olanların farklı şekillerde dile getirilebildiğini ifade etmiştir. İlk Felsefe’de bilginin nedenlerin anlaşılması olarak kabul edilmesi ve bilmenin theoria yani temaşa ile ilişkilendirilmesi varlık hakkında bilgi sahibi olmanın da temaşa ile bağlantılı olarak düşünülebileceğini belirtir. Aristoteles düşüncesinde temaşanın pratik olanla birlikte bulunması onu etikle ilişkili hale getirir. Ancak Heidegger Aristoteles de dahil olmak üzere bütün metafiziği varlığı bir var olana indirgediği ve varlık sorusunu unuttuğu gerekçesiyle eleştiriye tâbi tutarak varlığı daha farklı bir anlam çerçevesinde düşünür. Yöntem olarak benimsediği fenomenoloji aracılığıyla Heidegger unutulan varlık sorusunu Dasein’dan hareketle ele alır. Aristoteles’te varlık sorgulaması temaşa temelinde gerçekleşen nedenlerin bilgisi olarak karşımıza çıkarken Heidegger’de fenomenolojik yöntem esasında bu, Dasein hermeneutiği olarak gizini-açma şeklinde sunulur. Bu minval üzere çalışmanın amacı, Aristoteles ve Heidegger’in varlık anlayışlarını theoria perspektifinden ele almaktır. Varlığa temaşa perspektifinden bakmak, varlığa ilişkin sorgulamanın nasıl teorik bir mesele olmaktan çıkıp pratikle ilişkili hale geldiğini görmemizi sağlar.

Anahtar Kelimeler

Aristoteles, Heidegger, Varlık, Theoria, Etik

Being from the Perspective of Theoria in Aristotle and Heidegger

Öz

Aristotle systematically addressed the issue of being by questioning being as such and distinguishing it from other beings, indicating that beings can be expressed in various ways. In First Philosophy, the acceptance of knowledge as the understanding of causes and the association of knowing with theoria, or contemplation, suggests that knowledge of being can also be considered in connection with theoria. In Aristotle’s thought, including contemplation with the practical makes it related to ethics. Similarly, Heidegger distinguished being from entities. However, he criticised the entire metaphysics tradition, including Aristotle, for reducing being to an entity and forgetting the fundamental question of being. Through his method of phenomenology, Heidegger approached the forgotten question of being from the standpoint of Dasein. While Aristotle’s inquiry into being is presented as knowledge of causes based on contemplation, in phenomenological terms, this is articulated as the unveiling of the concealed through Dasein’s hermeneutics. The aim of this study, in line with this approach, is to examine the understandings of being in Aristotle and Heidegger from the perspective of theoria. Viewing being from the perspective of contemplation allows us to see how the inquiry into being transitions from a theoretical issue to one that is related to practice.

Anahtar Kelimeler

Aristotle, Heidegger, Being, Theoria, Ethics

Kaynakça

• Aristoteles. (2001). Fizik (çev. Saffet Babür). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aristoteles. (2005). İkinci Çözümlemeler (çev. Ali Houshiary). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aristoteles. (1996). Metafizik (çev. Ahmet Arslan). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Aristoteles. (2012). Nikomakhos’a Etik (çev. Saffet Babür). Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Aristoteles. (1944). Politika – Cilt 2 (çev. Niyazi Berkes). Ankara: Maarif Vekaleti.
• Aristoteles. (2003). Protreptikos (çev. Ali Irgat). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Brogan, W. A. (2005). Heidegger and Aristotle: The Twofoldness of Being. Albany: State University of New York Press.
• Caputo, John D. (2016). The Rose is Without Why: An Interpretation of Later Heidegger. Journal for the Study of Christian Culture, 35, 23-47.
• Hadot, P. (2011). İlkçağ Felsefesi Nedir? (çev. Muna Cedden). İstanbul: Dost Kitabevi.
• Heidegger, M. (2010). Aristoteles Metafizik θ 1-3: Gücün Neliği ve Gerçekliği (çev. Saffet Babür). Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Heidegger, M. (2011). Beni Fenomenolojiye Götüren Yol. Zaman ve Varlık Üzerine (çev. Deniz Kanıt, ss. 85-94). Ankara: A Yayınevi.
• Heidegger, M. (2013). Hümanizm Üzerine Mektup (çev. Yusuf Örnek). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Heidegger, M. (1998). Kant’s Thesis about Being. Pathmarks (ed. William Mcneill, ss. 337-365). Cambridge: Cambridge University Press.
• Heidegger, M. (2009). Metafizik Nedir? (çev. Yusuf Örnek). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Heidegger, M. (2001). Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü ve Dünya Resimleri Çağı (çev. Levent Özşar). İstanbul: Asa Kitabevi.
• Heidegger, M. (2015). Özdeşlik ve Ayrım. Teknik ve Dönüş Özdeşlik ve Ayrım (çev. Necati Aça, ss. 69-123). Ankara: Pharmakon Yayınları.
• Heidegger, M. (1992). Phenomenological Interpretations with Respect to Aristotle: Indication of the Hermeneutical Situation. Man and World (çev. Michael Baur, ss. 355-393).
• Heidegger, M. (1997). Plato’s Sophist (çev. John Sallis). Indiana University Press.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve Zaman (çev. Kaan H. Ökten). İstanbul: Agora Yayınları.
• Hodge, J. (1995). Heidegger and Ethics. London: Routledge Press.
• Küçükalp, D. (2010). Heidegger, Politika ve Etik. Felsefe Dünyası, 51 (1), 119-136.
• Olafson, F. A. (1998). Heidegger and the Ground of Ethics: A Study of Mitsein. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ökten, K. H. (2002). Heidegger’in Aristoteles’teki Phronesis Kavramını Alımlaması. Vehbi Hacıkadiroğlu Armağanı: Felsefe Tartışmaları (ss. 300-352). İstanbul: Everest Yayınları.
• Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Terimleri Sözlüğü (çev. Hakkı Hünler). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Philipse, H. (2010). Heidegger and Ethics. Inquiry, 42: 3-4, 439-474.
• Silesius, A. (1986). The Cherubinic Wanderer (çev. Maria Shrady). New York: Paulist Press.
• Thomson, I. D. (2012). Heidegger Ontoteoloji: Teknoloji ve Eğitim Politikaları (çev. Hüsamettin Arslan). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Topaloğlu, Hüseyin T. (2013). Aristoteles ve Martin Heidegger’de Varlık Kavramı. Erişim Tarihi: 03.06.2024 (http://otteg.blogspot.com.tr/2013/01/aristoteles-ve-martin-heideggerde.html).
• Türkyılmaz, Ç. (2006). Varlık Sorunu Açısından Aristoteles’in Metafiziği ve Heidegger. Yeditepe’de Felsefe, 4, 8-22.
• Webb, D. (2009). Heidegger, Ethics and the Practice of the Ontology. New York: Continuum Books.
• Yücefer, H. (2014). Aristoteles’in Metafiziği Ontoteolojik mi? Cogito: Aristoteles, 77, 9-51.