A View at The Regulations in the Animal Welfare Law Through Nussbaum’s Capabilities Approach

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 1, 388 - 417, 28.03.2025

Ezgi Sarıkaya

Öz

How should we understand the moral status of animals in relation to humans? What are our moral responsibilities towards animals? Is such a concept as animal rights possible? The study will try to address these questions in general terms by discussing the fate of stray animals in the context of the regulation adopted for Stray animals law in Turkey on July 30, 2024. First of all, by referring to the historical process about what kind of moral framework human-animal relations should be based on, prominent names such as David DeGrazia, Peter Singer, Tom Regan will explain how they understand the situation of the animal in front of man. Understanding the legal regulations of each philosophical and conceptual analysis to be made seems essential for questioning the changes made and the proposals to be made. Finally, Nussbaum's idea of animal rights, which he developed using the theory of “capabilities”, was examined and it was aimed to present a Nussbaum-specific reform proposal in order to find an effective solution for the rehabilitation of animals.

Anahtar Kelimeler

animal rights, law, martha c. nussbaum, capability approach, moral status, equal respect

Hayvanları Koruma Kanunu’ndaki Düzenlemelere Nussbaum’un Yapabilirlikler Yaklaşımı Üzerinden Bir Bakış

Öz

İnsanlar karşısında hayvanların ahlaksal statüsünü nasıl anlamalıyız? Hayvanlara karşı ahlaki sorumluluklarımız neler? Hayvan hakları diye bir kavram mümkün mü? Çalışma, 30 Temmuz 2024’te Türkiye’de Sokak hayvanları yasasına yönelik kabul edilen düzenleme özelinde sokak hayvanlarının akıbetini tartışarak söz konusu soruları genel hatlarıyla ele almaya çalışacaktır. İnsan-hayvan ilişkilerinin nasıl bir ahlaki çerçeveye oturtulması gerektiği konusunda öncelikle tarihsel sürece değinilerek David DeGrazia, Peter Singer, Tom Regan gibi öne çıkan isimlerle insan karşısında hayvanın durumunun onlar tarafından nasıl anlaşıldığı açıklanacaktır. Yapılacak her felsefi ve kavramsal analizin yasal/hukuksal düzenlemelerini anlamak, yapılan değişikliklerin ve getirilecek önerilerin sorgulanması için elzem görünmektedir. Son kertede Nussbaum’un “yapabilirlikler” kuramından yararlanarak geliştirdiği hayvan haklarına dair düşüncesi incelenerek hayvanların rehabilitasyonu için etkili bir çözüm yolu bulmak adına Nussbaum özelinde bir reform önerisi sunmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

hayvan hakları, yasa, martha c. nussbaum, yapabilirlik yaklaşımı, ahlaki statü, eşit saygı

Kaynakça

• Arıkan, E. (2016), Hayvan Hakları İnsan Hukuku, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Aristoteles, (2020), Politika, Çev. Özgüç Orhan, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Barry N. P. (2018), Modern Siyaset Teorisi, Çev. Mustafa Erdoğan/Yusuf Şahin, Ankara: Liberte Yayınları.
• Canetti, E. (2014) Hayvanlar Üzerine, Çev. Levent Konca, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Çekem, K. (2023), Faydacılığın ve Deontolojinin Ötesinde: Hayvan Etiği İçin İhtimam-Temelli Bir Çerçeve, Kaygı, 22 (1), 460-497, DOI: 10.20981/kaygi.1195821
• DeGrazia D. (2006), Hayvan Hakları, Çev. Hakan Gür, Ankara:Dost Kitabevi.
• Derrida, J. (2008), The Animal That Therefore I am, Edited by Marie-Luise Mallet, New York: Fordham University Press.
• Descartes R. (2018), Yöntem Üzerine Konuşma, Çev. Murat Erşen, İstanbul: Say Yayınları.
• Francione, G. L. (2008). Hayvan Haklarına Giriş: Çocuğunuz mu Köpeğiniz mi? (çev. R. Akman ve E. Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Jon Nuttall J. (1997), Ahlak Üzerine Tartışmalar-Etiğe Giriş, Çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kaya E. (2024), Hayvan Etiği Tartışmaları Bağlamında Türkiye'de Hayvan Hakları Üzerine Bir İnceleme, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Nussbaum M. C. (2018), Yapabilirlikler Yaratmak-İnsani Gelişmişlik Yaklaşımı, Çev. Selda Somuncuoğlu, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Olgun, H. (2020). Batı Felsefesinde Hayvanın Ahlâkî Statüsü: Francione’nin Abolisyonizmi Üzerine Bir Değerlendirme. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3916-3948, DOI: 10.26466/opus.720047
• Regan, T. (2022), Kafesler Boşaltılsın-Hayvan Haklarıyla Yüzleşmek, Çev. Serpil Çağlayan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ryan D. (2022), Hayvan Kuramı-Eleştirel Bir Giriş, Çev. Ayten Alkan, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Singer, P. (2018), Hayvan Özgürleşmesi, Çev. Hayrullah Doğan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Uyumaz A. (2016). Bir Hukuk Sorunsalı Olarak Güncel Gelişmeler Işığında Türkiye’de Hayvan Hakları, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XX, Y. 2016, Sa. 3, ss. 133-184.
• Hayvanları Koruma Kanunu: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat MevzuatNo=5199&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/06/20100613-12.htm
• “Gebze'de barınağın çöp konteynerlerinde onlarca hayvan ölüsü bulundu”, Erişim Tarihi: 11.10.2024 (https://www.bbc.com/turkce/articles/c89l3ygdqnwo)