Causality Between Taxes and Income Distribution

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 401 - 420

Nurcihan Akşehirli

https://doi.org/10.58658/kaypod.1562588

Öz

Income distribution is the distribution of the total income generated in a country over a given period among individuals in that country. The spontaneous distribution of income in markets is not always equal due to market failures or institutional factors. Since income inequality undermines social peace and macroeconomic indicators such as economic growth, development, and welfare, the state intervenes in the spontaneous distribution of income in the market through various fiscal policy instruments. Taxes have a very important role in combating income inequality. This study aimed to test the causality between taxes and income distribution. It determined the relationship between direct taxes, indirect taxes, and the Gini coefficient for this purpose. It used tax on property as a proxy for direct taxes and tax on international trade and transactions as a proxy for indirect taxes. The study applied the Toda-Yamamoto causality test to analyze the period 2006-2023 in Türkiye. It applied the Augmented Dickey-Fuller and Philips-Perron tests to test the stationarity of the series. The findings showed that there is a unidirectional causality from both direct and indirect taxes to income distribution. The study showed that fiscal policies on taxes on property and taxes on international trade and transactions can have an impact on income distribution.

Anahtar Kelimeler

Tax, Income Distribution, Toda-Yamamoto Causaliry Test, Türkiye

VERGİLER VE GELİR DAĞILIMI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Öz

Gelir dağılımı, belirli bir dönemde bir ülkede üretilen toplam gelirin o ülkedeki bireyler arasındaki bölüşümünü ifade etmektedir. Gelirin, piyasa koşullarında kendiliğinden dağılımı, piyasa başarısızlıkları ya da kurumsal faktörler nedeniyle her zaman eşit olmamaktadır. Gelir eşitsizliği, ekonomik büyüme, kalkınma, refah seviyesi gibi makroekonomik göstergelerin yanı sıra toplumsal huzuru da zedelediği için devlet, çeşitli maliye politikası araçları ile piyasada kendiliğinden oluşan gelir dağılımına müdahale etmektedir. Bu noktada, vergiler, gelir eşitsizliği ile mücadeledeki kilit rolüyle öne çıkmaktadır. Bu çalışma, vergi ve gelir dağılımı arasındaki nedensellik ilişkisini araştırmayı amaçlamıştır. Bunun için dolaysız vergiler ve dolaylı vergilerin Gini katsayısı ile ilişkisini belirlemiştir. Dolaysız vergileri temsilen mülkiyet üzerinden alınan vergileri, dolaylı vergileri temsilen uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergileri kullanmıştır. Çalışma, Türkiye'de 2006-2023 dönemini analiz etmek amacıyla Toda-Yamamoto nedensellik testini uygulamıştır. Serilerin durağanlığını sınamak için Genişletilmiş Dickey-Fuller ve Philips-Perron testlerine başvurmuştur. Bulgular, hem dolaysız hem de dolaylı vergilerden gelir dağılımına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi ortaya koymuştur. Çalışma sonucu, mülkiyet üzerinden alınan vergiler ve uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergilere yönelik maliye politikalarının gelir dağılımı üzerinde etkili olabileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Gelir Dağılımı, Toda-Yamamoto Nedensellik Testi, Türkiye

Etik Beyan

Çalışma etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Akalin, G. (2021). Gelir ve Servet Vergileri Türkiye'de Gelir Dağılımını Etkilemekte midir?. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 249-255.
• Akbulut, E. (2021). Türkiye'de Enflasyon, Faiz, Vergiler ve Gelir Dağılımı İlişkisi: Ampirik Analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 147-169.
• Anyaduba, J. O. ve Otulugbu, P. O. (2019). Taxation and Income Inequality in Nigeria. Accounting and Finance Research, 8(3), 118-135.
• Bucak, Ç. (2022). G8 Ülkelerinde ve Türkiye'de Ekonomik Karmaşıklık ve Ekolojik Ayak İzi İlişkisi: Toda Yamamoto Nedensellik Testi Analizi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 22(1), 1-16.
• Bulut, E., Yayla, N., Yaraşır, S. ve Çeviş, İ. (2019). Maliye Politikalarının Gelir Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi. ICOAEF VI International Conference on Applied Economics and Finance & Extended With Social Sciences Bildiriler Kitabı (s. 247-262) içinde Balıkesir: International Conference on Applied Economics and Finance.
• Bükey, A. M. ve Çetin, B. I. (2017). Türkiye’de Gelir Dağılımına Etki Eden Faktörlerin En Küçük Kareler Yöntemi ile Analizi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(1), 103-117.
• Canbey Özgüler, V. (2017). Gelir Dağılımı ve Yoksulluk Kavram-Teori-Uygulama. M. Ç. Özdemir ve E. İslamoğlu (Ed.). Gelirin Yeniden Dağılımı. (s.61-75) içinde Ankara: Seçkin Yayın.
• Demirgil, B. (2018). Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Çalışma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 118-131.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with Unit Root. Econometrica, 49(4), 1057-1072.
• European Commission (2024). Taxation Trends in the European Union. Erişim adresi: https://taxation-customs.ec.europa.eu/taxation/economic-analyses/taxation-trends-eu_en
• Eurostat (2024). Gini Coefficient of Equivalised Disposable Income. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table
• Eydam, U. ve Qualo, H. (2024). Income Inequality and Taxes-An Empirical Assessment. Applied Economics Letters, 31(18), 1828-1835.
• Gölpek, F. ve Kavak, O. (2021). Bazı OECD Ülkelerinde Kamusal Yükseköğretim Harcamaları, Vergiler ve Gelir Dağılımı İlişkisi: Panel ARDL Analizi. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(2), 57-64.
• Gülmez, A. (2015). Türkiye'de Dış Finansman Kaynakları Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 139-152.
• Günel, T. (2019). Türkiye’de Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Uygulama. Journal of Yasar University, 14(55), 277-287.
• Hayrullahoglu, B. ve Tuzun, O. (2020). The Effect of Taxes on Income Distribution: An Analysis for Turkey and Other Selected Countries. Proceedings of the Third Economics, Business and Organization Research (EBOR) Conference Bildiriler Kitabı (s. 413-426) içinde Rome: Economics, Business and Organization Research.
• Jochimsen, B. ve Maina, A. W. (2019). Consumption Taxes, Income Distribution and Poverty-Evidence from Kenya. FiFo Discussion Paper, 19-06, 1-38.
• Kanca, O. C. ve Bayrak, M. (2019). Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Belirleyiciliği: Panel Veri Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(4), 1495-1514.
• Karabulut, Ş. (2020). Impact of Indirect Taxes on Income Distribution. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23(1), 92-100.
• Kızıltoprak, Ö. (2020). Gelir Dağılımı Eşitsizlikleri ile Mücadelede Vergilerin Rolü. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 331-340.
• Kunawotor, M. E., Barnor, C. ve Dziwornu, R. (2021). The Income Redistributive Effects of Taxes in Africa. Economics Bulletin, 41(3), 1579-1591.
• Kurt, M. ve Çelikay, F. (2020). Vergi Harcamaları ile Gelir Eşitsizliği Arasındaki Nedensellik Üzerine Bir İnceleme. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(2), 511-524.
• Lord, I. (2023). Indirect Tax Definition & Examples. Erişim adresi: https://study.com/academy/lesson/indirect-tax-definition-types-examples.html
• Maina, A. W. (2017). The Effect of Consumption Taxes on Poverty and Income Inequality in Kenya. International Journal of Accounting and Taxation, 5(2), 56-82.
• Martinez-Vazquez, J., Vulovic, V. ve Moreno-Dodson, B. (2012). The Impact of Tax and Expenditure Policies on Income Distribution: Evidence from a Large Panel of Countries. Review of Public Economics, 200(4), 95-130.
• Meçi̇k, O. ve Koyuncu, T. (2020). Türkiye’de Göç ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Toda-Yamamoto Nedensellik Testi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3), 2618-2635.
• Messy, M. A. ve Ndjokou, I. M. M. M. (2021) Taxation and Income Inequality in Sub-Saharan Africa. Economics Bulletin, 41(3), 1153-1164.
• Nnamaka, U. C. ve Nwanyanwu, K. U. (2022). Investigating Taxation and Income Inequality in Nigeria. African Journal of Business and Economic Development, 2(1), 49-60.
• Oboh, T. ve Eromonsele, P. E. (2018). Taxation and Income Inequality in Nigeria. NG- Journal of Social Development, 7(1), 63-72.
• Özdemir, M. Ç. (2017). Gelir Dağılımı ve Yoksulluk Kavram-Teori-Uygulama. M. Ç. Özdemir ve E. İslamoğlu (Ed.). Gelir Eşitsizliği Ölçüm Yöntemleri. (s. 77-110) içinde Ankara: Seçkin Yayın.
• Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Polat, M. A. (2021). Vergilendirme Politikalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri: AB Ülkeleri ve Türkiye İçin Yeni Nesil Bir Panel Veri Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 131-148.
• Savrul, B. K. ve Taşkı, A. (2020). Effects of Indirect and Direct Taxes Income Distribution in Turkey. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 29, 1-19.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2024). Kamu Kesimi Genel Dengesi. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/kamu-kesimi-genel-dengesi/
• Snowdon, C. (2013). Aggressively Regressive, The ‘Sin Taxes’ That Make the Poor Poorer. Institute of Economic Affairs Current Controversies Paper, 47, 1-51.
• Tabar, Ç. (2023). Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi. International Journal of Public Finance, 8(1), 67-84.
• Taşdemir, Y. ve Türgay, T. (2021). Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Azaltılmasında Çevre Vergilerinin Rolü: OECD Ülkeleri Çerçevesinde Ampirik Bir Çalışma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 1-27.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) (2024). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. Erişim adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• Teyyare, E. ve Sayaner, K. (2018). Türkiye'de Gelir Eşitsizliğinin Maliye Politikası Araçları ve Kurumsal Faktörler Açısından Analizi ve Çözüm Önerileri. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 309-334.
• Toda, H. Y., ve Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions With Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1), 225-250.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2024). Gelir Dağılımı İstatistikleri. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2023-53711
• Uysal, Y. (1997). Bölüşüm İlişkileri ve Bu İlişkilerin Düzenlenmesinde Etkili Olabilecek İktisat Politikalarının Değerlendirilmesi-Türkiye Örneği-. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuzeylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Yalçın, E., Güneş, S. ve Hotunluoğlu, H. (2024). Gelir Dağılımı ve Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 17(1), 35-50.