II. ADÜLHAMİD DÖNEMİNDE ULUS DEVLETE YÖNELİK KAMU POLİTİKALARININ HALİL RIFAT PAŞA’NIN SİVAS VALİLİĞİ DÖNEMİNDEKİ YANSIMALARI

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 25, 13.03.2025

Yılmaz Şimşek , Burcu Demirdöven , Halim Emre Zeren

https://doi.org/10.58658/kaypod.1591161

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nun en tartışmalı padişahları arasında olan II. Abdülhamid’in saltanat döneminde (1876-1909) birçok önemli modernleşme deneyimi yaşanmıştır. Bu dönemde yapılan icraatların, İmparatorluğun devamı olan Türkiye Cumhuriyeti’nin Anadolu’daki politikalarını şekillendirdiği yönünde tespitler dikkat çekmektedir. İmparatorluğun gücünün zayıfladığı bu dönem, devletlerin sömürge mücadelelerinin zirve yaptığı ve dünya savaşlarıyla devam eden bir süreci getirmiştir. Bu kaotik ortamda kamu politikası olarak hayata geçirilen birçok faaliyet Anadolu’nun imarı açısından büyük önem taşımaktadır. Bu dönemde dilin Türkçeleştirilmesi yönünde, bürokraside, eğitimde, devletin varlığını hissettiren sembollerde (Tuncer, 2017:110) ve nihayet ulaşımda yapılan faaliyetlerin Anadolu’nun imarında Cumhuriyet dönemi yöneticilerine öncülük ettiği ifade edilebilir.
Halil Rıfat Paşa, imparatorluktan ulus devlete geçişin nüvelerinin oluşturulduğu bu dönemdeki kamu politikalarının en önemli icracılarından olması bakımından önemli bir şahsiyettir. Paşa’nın “Gidemediğin yer senin değildir.” vecizesiyle şekillenen uzgörüsü ve özellikle Sivas Valiliği dönemindeki yol faaliyetleri, dönemin kamu politikalarına ilişkin fikir verici niteliktedir.
Bu çalışma, Türkiye’nin ulus devlete geçiş sürecinde Anadolu coğrafyasında gerçekleştirilen kamu politikası faaliyetlerinin Halil Rıfat Paşa’nın Sivas Valiliği dönemindeki icraatları üzerinden değerlendirilmesini konu almaktadır. Çalışmada özellikle ulus-devlet politikalarında ulaşımın önemi üzerinde durulmuştur. Ulus-devletin halk üzerinde hem denetim kurması hem de halkla bağlantı kurması için bir araç olarak hizmet veren yolların, ulus-devlet politikalarının şekillenmesindeki rolü, Sivas Valisi Halil Rıfat Paşa'nın 19. yüzyılda gerçekleştirdiği eylemler bağlamında incelenmiştir. Dönemin kamu politikalarının önemli bir uygulayıcısı olarak Türkiye Cumhuriyeti için Anadolu’nun nihai vatan toprağı olmasındaki rolünün ve etkisinin ortaya koyulması çalışmanın temel gerekçesidir.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid, Ulus Devlet, Kamu Politikası, Halil Rıfat Paşa, Sivas

THE REFLECTIONS OF PUBLIC POLICIES AIMED AT THE NATION-STATE DURING THE REIGN OF ABDULHAMID II ON ROAD ACTIVITIES DURING HALIL RIFAT PASHA'S TENURE AS THE GOVERNOR OF SIVAS

Öz

Numerous transformative modernization efforts occurred during the reign of Abdulhamid II (1876-1909), one of the most controversial sultans in Ottoman history. These actions had a profound influence on the policies of the Republic of Turkey, the successor to the Ottoman Empire in Anatolia. This period, marked by the empire's waning power, coincided with a peak in colonial struggles among states and endured through world wars. The policies implemented during this tumultuous era, encompassing language Turkishization, bureaucratic reforms, educational initiatives, symbols reinforcing state presence, and transportation developments, played a pivotal role in shaping the vision of Anatolia's reconstruction by administrators in the Republican era.
Halil Rıfat Paşa emerges as a significant figure during this transition from empire to nation-state. His vision, encapsulated by the maxim 'A place you cannot go, is not yours,' and particularly his efforts in infrastructure development during his tenure as Governor of Sivas, shed light on the public policies of the era. This study evaluates public policy initiatives in Anatolia during Turkey's transition to a nation-state, focusing on the contributions of Halil Rıfat Paşa during his governorship in Sivas. The study particularly focused on the importance of transportation in nation-state policies. The role of roads in shaping nation-state policies, serving as a means for the modern nation-state to both exert control over and connect with its populace, is explored within the context of the actions undertaken by Sivas Governor Halil Rıfat Pasha.The study aims to uncover Anatolia's role and impact in becoming the final homeland for the Republic of Turkey, with an emphasis on the influential implementers of period-specific public policies.

Anahtar Kelimeler

Abdulhamid II, Nation-State, Public Policy, Halil Rıfat Paşa, Sivas.

Kaynakça

• Akbulut, G. (2012). “Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Gerçekleşmeyen Demiryolu Projeleri ve Etkileri (1876-1939)”. Atatürk Dergisi, 1(1), 225-257.
• Altunkaya, Ş. (2022). Modernist Milliyetçilik Yaklaşımıyla Fars Milliyetçiliği: I. Pehlevi Dönemi (1925-1941). Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 9(2), 57-88.
• Anderson, J.E. (1994). Public Policymaking, Houghton Mifflin Company, Boston.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler; Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Metis, İstanbul.
• Arai, M. (1991). “An Imagined Nation the Idea of the Ottoman Nation as a Key to Modern Ottoman History”. Orient, 27, 1-11.
• Aydın, R. (2018). “Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet”. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 229-253.
• Bakan, S., ve Tuncel, G. (2012). “Küreselleşmenin Ulus Devlet Üzerindeki Etkisi”. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 51-66.
• Barkey, K. (2008). Empire of Difference the Ottomans in Comparative Perspective. “On the Road out of Empire: Ottoman’s Struggle from Empire to Nation-State. Empire of Difference: The Ottomans in Comparative Perspective” Chapter 8, Cambridge University Press. 264-296.
• Birkland, T.A. (2011). An Introdiction to the Policy Process, M.E. Sharpe, New York.
• Birol, N. (1999). Halil Rıfat Paşa Dönemi ve İcraatları (1827-1901). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Malatya.
• Carr, E. H. (2007). Milliyetçilik ve Sonrası. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Choueiri, Y. M. (2002). “The Middle East: Colonialism, Islam, and the Nation State”. Journal of Contemporary History, 37(4), 649-663.
• Civci, S. (2022). “II. Abdülhamid Döneminde Osmanlı Topraklarında Yabancı Sermaye Rekabetini Artıran Bir Unsur: Bağdat Demiryolu Projesi”. Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi, 5(7), 80-101.
• Çoşkun, A. (2009). Ulus-Devletin Dönüşümü ve Meşruluk Sorunu, Liberte Yayınları, İstanbul.
• Coşkuner, E. A. (2022). “Ulus Devlet İnşasında Kemalizm’in Simgesi Olarak Posta Pulları”. Mukaddime, 13(1), 37-68.
• Çadırcı, M. (1991). Tanzimat Döneminde Karayolu Yapımı. Tarih Araştırmaları Dergisi, 15(26), 153-167.
• Çetin, A. (1997). Halil Rifat Paşa. TDV Diyanet Ansiklopedisi, 15, 327-328.
• Çevik, S. (2008). “İdeal Yurttaşın Din ve Millet Kriteri”. Muhafazakar Düşünce, 5(18), 147-166.
• Dye, T.R. (1987), Understanding Public Policy, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Eken, H. (2006). “Küreselleşme ve Ulus Devlet”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 243-262.
• Erat V. (2015). “Tanzimat Dönemi Kamu Politikalarında Bir Aktör Olarak Bürokrasi”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 527-544.
• Erkış, İ. U. (2013). “Ulus-Devletin Tarihsel Gelişimi Üzerine”, Selçuk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26, 54-76.
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk. İnsan Yayınları, İstanbul.
• Heaton, H. (1985). Avrupa İktisat Tarihi, Cilt II. Teori Yayınları, Ankara.
• Hechter, M. (1999). Internal Colonialism: The Celtic Fringe in British National Development, University of California Press, Berkeley.
• Hülür, H., ve Akça G. (2005). “İmparatorluktan Cumhuriyete Toplum ve Ekonominin Dönüşümü ve Merkezileşmenin Dinamikleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (17), 311-341.
• İde, R. (2017). “Osmanlı Modernleşmesi Açısından II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikaları”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• İnce, E. (2012). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye’de Karayolu Ulaşımına Genel bir Bakış ve Köyde Ulaşım”, ÇTTAD, XII/24,171-188.
• İşbilir, Ö. (2002). Osmanlı Ordularının İaşe ve İkmâlı: I. Ahmed Devri İran Seferleri Örneği Türkler, Cilt X, Ankara. Jaffrelot, C. (1998). Bazı Ulus Teorileri. (Jean Leca Der.), “Uluslar ve Milliyetçilikler”, 54-65, Metis Yayınları, İstanbul.
• Karpat, K. (2011). Türk Siyasi Tarihi: Siyasal Sistemin Evrimi, Timaş Yayınları, İstanbul. Kis, J. (2002). Nation-Building and Beyond. In “Can Liberal Pluralism be Exported?: Western Political Theory and Ethnic Relations in Eastern Europe, 220-242. Oxford University Press.
• Kohn, H. (2008). The Idea of Nationalism. Transaction Publishers, New York.
• Korkut, L. (2015). “Ulus Devletin Ortaya Çıkışından Günümüze Kadar Kamu Hukukunda Egemenlik Kavramlaştırmaları”. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 31-78.
• Latouche, S. (1993). Dünya’nın Batılılaşması, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Lavender, W. (2010). Worldview and Public Policy: From American Exceptionalism to American Empire, George Mason University, Doktora Tezi.
• Ortaylı, İ. (2011). Defterimden Portreler, Timaş Basım, İstanbul.
• Özdemir, M. (2012). ““Tren Gelir, Hoş Gelir…” Kara Trenin Hikâyesi”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23(1), 117-123.
• Özdemir, A. (2016), Türkiye’nin Keşfedilebilir Petrol ve Doğalgaz Yatakları, Ankara.
• Pierson, C. (2000). Modern Devlet, Çivi Yazıları, İstanbul.
• Schnapper, D. (1995). Yurttaşlar Cemaati, Modern Ulus Fikrine Dair, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Smith, A. D. (2007). Milli Kimlik, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Tamçelik, S. (2000). Osmanlı Dönemi Demiryollarının Tarihi Gelişimi İçerisinde Siyasî, İktisadî ve Sosyal Etkiler. Erdem, 12(35), 483-535.
• Tilly, C., ve Ardant, G. (1975). The Formation of National States in Western Europe. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
• Tilly, C. (1998). How Empires End. In Barkey Karen and Von Hagen Mark (Eds.), “After Empire: Multi-ethnic Societies and Nation‐Building: The Soviet Union and Russian, Ottoman, and Habsburg Empires”. Westview Press, Boulder, Colorado.
• Tekin, Y. (2002). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Ulus Devlete Yönelik Girişimler, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sivas.
• Topçu, S. M. (2019). “Halil Rıfat Paşa’nın Sivas-Hasan Çelebi Yol Güzergâhı Üzerindeki Bayındırlık Faaliyetleri”. 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 769-780 Tuncer, H. (2017). “Sultan II. Abdülhamid Dönemi Saat Kuleleri”. TDV Din ve Hayat Dergisi, 32.
• Tuncer, O. C. (2007). Anadolu’da Kervan Yolları. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Uslu, M. (2021). “Jean Jacques Rousseau’nun Ulus-Devlet Düşüncesinin Şekillenmesi ve Gelişimindeki Etkisi”. Journal of International Relations and Political Science Studies, (3), 60-77.
• Zabunoğlu, H. G. (2018). “Günümüzde Ulus-Devlet”. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 535-559.