Examining the effect of mother's employment status on anxiety, depression, and social skills levels of preschool children

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 23, 30.06.2025

Murat Genç , Yunus Emre Ayna

https://doi.org/10.51177/kayusosder.1530514

Öz

The mother's employment status is a condition that can affect the mental health of children in a critical period such as 0-6 years of age. The study aimed to examine to what extent the mother's employment status can affect preschool children's emotional states and social skills. In the study conducted with 325 preschool children (4-6) living in the city center of Muş, data were collected using scales filled out by parents. The Family Information Form, The Child Anxiety and Depression Scale, and The Social Skills Assessment Scale were applied to the parents who agreed to participate in the study. The research indicated that children of working mothers were more prone to exhibiting obsessive-compulsive behaviours (OCD), while demonstrating superior self-control skills compared to their counterparts with unemployed mothers. In addition, living in a low-income family and using technological devices for more than five hours a day were associated with more frequent symptoms of anxiety and depression. While it was found that children with a mother or father with a high school or lower education level exhibited more generalized anxiety and OCD symptoms than others, a significant relationship was determined between living in a large family and panic disorder, and between living in a detached house and self-control skills. Finally, a negative relationship was observed between children's anxiety and depression levels and their social skills. Some suggestions were made based on the results obtained.

Anahtar Kelimeler

Pre-school Period , Mother’s Employment Status , Social Skills , Depression , Anxiety

Anne çalışma durumunun okul öncesi dönem çocuklarının anksiyete, depresyon ve sosyal beceri düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi

Öz

Annenin çalışma durumu, 0-6 yaş gibi kritik bir evredeki çocukların ruh sağlığını etkileyebilen bir durumdur. İlgili çalışmada, annenin çalışma durumunun okul öncesi dönemdeki çocukların duygu durumlarını ve sosyal becerilerini ne derecede etkileyebileceğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Muş il merkezinde yaşayan toplam 325 okul öncesi dönem (4-6) çocuğuyla yapılan çalışmada, veriler ebeveynler tarafından doldurulan ölçeklerle toplanmıştır. Araştırmaya katılmayı kabul eden ebeveynlere Aile Bilgi Formu, Çocuklarda Anksiyete ve Depresyon Ölçeği ve Sosyal Becerileri Değerlendirme Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma neticesinde, annesi çalışan çocuklarla karşılaştırıldığında annesi çalışmayanların çocukların daha sık obsesif kompulsif (OCD) davranışlar sergilediği bulunurken, kendini kontrol etme becerilerinde ise daha başarılı oldukları gözlemlenmiştir. Bu sonuçlara ek olarak, düşük ekonomik gelire sahip ailelerde olmak ile gün içinde beş saatten fazla teknolojik alet kullanmanın daha sık anksiyete ve depresyon belirtisi sergilemekle ilişkili olduğu bulunmuştur. Lise ve altı eğitim düzeyinde bir anne veya babaya sahip olan çocukların diğerlerine göre daha fazla yaygın anksiyete ve okb belirtisi sergilediği bulunurken, geniş ailede yaşamakla panik bozukluk arasında; müstakil evde yaşamakla kendini kontrol etme becerileri arasında anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Son olarak çocukların anksiyete ve depresyon düzeyleri ile sosyal becerileri arasında negatif yönde bir ilişki bulunmuştur. Elde edilen sonuçlara göre birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Dönem , Anne Çalışma Durumu , Sosyal Beceriler , Depresyon , Anksiyete

Etik Beyan

İlgili çalışmamızın yürütülmesi süresince hiçbir etik kuralın ihlal edilmediğini açıkça beyan ederiz.

Kaynakça

• Aghdam, F. B., Ahmadzadeh, S., Hassanalizadeh, Z., Ebrahimi, F., Sabzmakan, L., & Javadivala, Z. (2015). The effect of maternal employment on the elementary and junior high school students’ mental health in maku. Glob J Health Sci, 7(2), 379–385. https://doi.org/10.5539/gjhs.v7n2p379
• Akaroğlu, G., Nadire, D., Beserek, S., Selvi, M., & Altıparmak, Ş. (2019). Ebeveyn-çocuk iletişiminde oyunun rolü. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(Güz), 208–228. ISSN: 2651-4605. https://dergipark.org.tr/tr/pub/karataysad/issue/54875/751614
• Akdeniz, G. (2020). Çalışan annelerin okul öncesi çocuklarında anne tutumlarının yıkıcı davranışlar üzerine etkisinin incelenmesi (Tez no. 642326) [Yüksek Lisans Tezi, Gelişim Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Atmaca, R. N., Akduman, G. G., & Sarıbaş, M. Ş. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal beceri düzeylerinin bazı demografik özelliklere göre incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 157–173. https://doi.org/10.47714/uebt.768067
• Avcıoğlu, H. (2007). Sosyal becerileri değerlendirme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması (4-6 yaş). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 93–103. https://dergipark.org.tr/en/pub/aibuefd/issue/1494/18070
• Baum, C. L. (2003). Does early maternal employment harm child development? An analysis of the potential benefits of leave-taking. Journal of Labor Economics, 21(2), 409–448. https://doi.org/10.1086/345563
• Baumrind, D. (1971). Harmonious parents and their preschool children. Developmental Psychology, 4(1), 99–102. https://eric.ed.gov/?id=EJ034708
• Besi, M., & Sakellariou, M. (2019). Transition to primary school: The importance of social skills. International Journal of Humanities and Social Science (Ssrg–Ijhss), 6(1), 33–36. https://doi.org/10.14445/23942703/IJHSS-V6I1P107
• Bornstein, M., & Zlotnik, D. (2008). Parenting styles and their effects. National Institutes of Healt. 496–509. https://scholar.google.com/scholar?cluster= 1746826717802260661&hl=tr&as_sdt=2005&sciodt=0,5
• Burkey, M. D., Ghimire, L., Adhikari, R. P., Wissow, L. S., Jordans, M. J., & Kohrt, B. A. (2016). The ecocultural context and child behavior problems: A qualitative analysis in rural Nepal. Social Science & Medicine, 159, 73–82. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2016.04.020
• Cherry, F. F., & Eaton, E. L. (1977). Physical and cognitive development in children of low-income mothers working in the child's early years. Child Development, 158–166. https://doi.org/10.2307/1128895
• Chorpita, B. F., Yim, L., Moffitt, C., Umemoto, L. A., & Francis, S. E. (2000). Assessment of symptoms of dsm-ıv anxiety and depression in children: a revised child anxiety and depression scale. Behaviour Research and Therapy, 38(8), 835–855. https://doi.org/10.1016/S0005-7967(99)00130-8
• Conti-Ramsden, G., & Durkin, K. (2012). Language development and assessment in the preschool period. Neuropsychology Review, 22, 384–401. https://doi.org/ 10.1007/s11065-012-9208-z
• Côté, S. M., Borge, A. L., Geoffroy, M. C., Rutter, M., & Tremblay, R. E. (2008). Nonmaternal care in infancy and emotional/behavioral difficulties at 4 years old: moderation by family risk characteristics. Developmental Psychology, 44(1), 155–168. https://doi.org/10.1037/0012-1649.44.1.155
• Çakırer-Özservet, Y. (2014). Katılım merdiveni ve çocukları kente katma çabalarımız/. The ‘Participation ladder’ and our efforts to incorporate children into urban life. Marmara Life (Marmara Belediyeler Birliği Dergisi), 1(35), 60–63. https://www.researchgate.net/publication/265915544
• Demir, T., Karacetin, G., Demir, D. E., & Uysal, O. (2011). Epidemiology of depression in an urban population of Turkish children and adolescents. Journal of Affective Disorders, 134(1-3), 168–176. https://doi.org/10.1016/j.jad.2011.05.041
• Dhar, D., Jain, T., & Jayachandran, S. (2019). Intergenerational transmission of gender attitudes: Evidence from India. The Journal of Development Studies, 55(12), 2572–2592. https://doi.org/10.1080/00220388.2018.1520214
• Dinçer, Ç., Baş, T., Teke, N., Aydın, E., İpek, S., & Göktaş, İ. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının kişiler arası problem çözme ve sosyal becerileri ile akran ilişkilerinin değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 882–900. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-478714
• DiPrete, T. A., & Jennings, J. L. (2012). Social and behavioral skills and the gender gap in early educational achievement. Social Science Research, 41(1), 1–15. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2011.09.001
• Durmaz, Ş. (2016). İşgücü piyasasında kadınlar ve karşılaştıkları engeller. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 37–60. https://dergipark. org.tr/tr/pub/aeusbed/issue/26794/282028
• Ekici, F. Y., & Göger, G. (2018). Ebeveynlerin kişilik özellikleri ile çocuklarının sosyal becerileri arasındaki ilişki. Ulakbilge, 6, 841–873. https://doi.org/ 10.7816/ulakbilge-06-26-02
• Erler, Ö. (2011). Ebeveyn kabul reddi ile 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez no. 296650). [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Gerrig, R. J., & Zimbardo, P. G. (2012). Psikoloji ve yaşam (G. Sart, Çev.; A. A. Özdoğru, Ed.; 19. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal eser 2003’te yayımlandı).
• Goldfield, G. S., Kenny, G. P., Hadjiyannakis, S., Phillips, P., Alberga, A. S., Saunders, T. J., & Sigal, R. J. (2011). Video game playing is independently associated with blood pressure and lipids in overweight and obese adolescents. Plos one, 6(11), 1–6. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0026643
• Görmez, V., Kılınçaslan, A., Orengul, A. C., Ebesutani, C., Kaya, I., Ceri, V., Nasıroğlu, S., Filiz, M., & Chorpita, B. (2017). Psychometric properties of the Turkish version of the revised child anxiety and depression scale–child version in a clinical sample. Psychiatry and Clinical Psychopharmacology. 27(1), 84–92. https://doi.org/ 10.1080/24750573.2017.1297494
• Gürsoy, F. (2002). Annesi çalışan ve çalışmayan çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(6-7), 7–15. scholar.google.com/scholar
• Harris, K. M., & Morgan, S. P. (1991). Fathers, sons, and daughters: Differential paternal involvement in parenting. Journal of Marriage and The Family, 53, 531–544. https://doi.org/10.2307/352730
• Işık, B., & Güven, Y. (2007). Okul öncesi çocukların aile işlevlerinin incelenmesi: Anne açısından aileye genel bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(3), 77-82. https://hdl.handle.net/20.500.12415/1092
• İşçibaşı, Y. (2011). Bilgisayar, internet ve video oyunları arasında çocuklar. Selçuk İletişim, 7(1), 122–130. https://doi.org/10.18094/si.13259
• Kabul, N. D. Ö. (2019). Üç yaş çocuklarda teknolojik alet kullanımının sosyal beceri, oyun becerisi ve dil gelişimi üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Tez no. 551368). [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Kang, J., & Cohen, P. N. (2017). Extended kin and children's behavioral functioning: family structure and parental immigrant status. Social Science & Medicine, 186, 61–69. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2017.04.033
• Karoğlu, H., & Ünüvar, P. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri ve sosyal beceri düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 231–254. https://doi.org/10.21764/efd.12383
• Koçyiğit, S., Sezer, T., & Yılmaz, E. (2015). 60-72 aylık çocukların sosyal yetkinlik ve duygu düzenleme becerileri ile oyun becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hayef, 12(1), 287–300. https://doi.org/10.18094/si.13259
• Kozan, D. (2020). Ebeveyn tutumları ile okul öncesi dönem çocukların okul olgunlukları arasındaki ilişki (Tez no. 603180). [Yüksek Lisans, Uludağ Üniversitesi]. Uludağ Üniversitesi. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Lecuyer, E. A., & Swanson, D. P. (2017). A within-group analysis of african american mothers’ authoritarian attitudes, limit-setting and children’s self-regulation. Journal of Child and Family Studies, 26, 833–842. https://doi.org/10.1007/s10826-016-0609-0
• Liman, B. (2020). 60-72 aylık çocukların sosyal yetkinlik ve davranış durumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 8–19. http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.2020.136
• Luby, J. L. (2013). Treatment of anxiety and depression in the preschool period. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 52(4), 346–358. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2013.01.011
• Maleki, M., Mardani, A., Mitra Chehrzad, M., Dianatinasab, M., & Vaismoradi, M. (2019). Social skills in children at home and in preschool. Behavioral Sciences, 9(7), 74–89. https://doi.org/10.3390/bs9070074
• Morris, T. L., & Oosterhoff, B. (2016). Observed mother and father rejection and control: association with child social anxiety, general anxiety, and depression. Journal of Child and Family Studies, 25(9), 2904–2914. https://doi.org/10.1007/s10826-016-0448-z
• Mustafaoğlu, R., & Yasacı, Z. (2018). Dijital oyun oynamanın çocukların ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 51–58. https://doi.org/10.17652/bd.432939
• Newland, R. R., & Crnic, K. A. (2011). Mother–child affect and emotion socialization processes across the late preschool period: Predictions of emerging behaviour problems. Infant and Child Development, 20(6), 371–388. https://doi.org/10.1002/icd.729
• Ogelman, H. G. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal konumlarının aile değişkenlerine bağlı olarak incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 213–230. https://doi.org/10.16984/cii.002
• Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik gelişimi. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 4(4), 566–589.
• Özyürek, A. (2015). Okul öncesi çocukların sosyal beceri düzeyleri ile anne tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 45(206), 106–120.
• Parsak, B., & Kuzucu, Y. (2020). Ebeveyn tutumları ile okul öncesi dönem çocuklarında saldırganlık arasındaki ilişkide çocukların empati ve sosyal becerilerinin rolü. Humanistic Perspective, 2(3), 347–374. https://doi.org/10.47793/hp.778702
• Patel, V. (2013). Why adolescent depression is a global health priority and what we should do about it. Journal of Adolescent Health, 52(5), 511–512. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2013.03.003
• Pedersen, D. E. (2012). The good mother, the good father, and the good parent: Gendered definitions of parenting. Journal of Feminist Family Therapy, 24(3), 230–246. https://doi.org/10.1080/08952833.2012.648141
• Peterson, J., Bruce, J., Patel, N., & Chamberlain, L. J. (2018). Parental attitudes, behaviors, and barriers to school readiness among parents of low-income latino children. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(2), 188–197. https://doi.org/10.3390/ijerph15020188
• Porumbu, D., & Necşoi, D. V. (2013). Relationship between parental involvement/attitude and children's school achievements. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 76, 706–710. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.04.191
• Saitoğlu, R. (2020). Okul öncesi çocukların sosyal becerileri ile problem davranışlar ve akran ilişkilerinin sosyo-demografik değişkenlere göre incelenmesi (Tez no. 621223). [Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E., & Helvacı, E. (2010). Anne-Baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 42–59. https://www.tpd.com.tr/tr/yayinlar/ dergiler/1031828/tpy1301996120100000m000131.pdf
• Şanlı, D., & Öztürk, C. (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 31–48. https://dergipark.org.tr/en/pub/deubefd/issue/25119/265238
• Tanış, B. B. (2019). Depresyon ve sosyal destek ilişkisinde sosyal beceri ve duygusal farkındalığın aracı rolünün incelenmesi. (Tez no. 608997). [Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultah Mehmet Vakıf Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Tanrıöğen, Y. (2014). Okul öncesi dönemindeki çocukların yaşadıkları sosyo kültürel ortamların onların sosyal becerileri ile olan ilişkisini değerlendirilmesi (Tez no.375690) [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Terzioğlu M. A. (2015). Çocuk ve ergenlerde obsesif kompulsif bozukluğun klinik özellikleri ve eşlik eden bozukluklar (Tez no. 427001). [Uzmanlık Tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Teze, S., & Arslan, E. (2016). Annesi çalışan 6 yaş çocukların ayrılık kaygısının bağlanma stilleri açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 52, 417–435. https://doi.org/10.16992/ASOS.10056
• Thompson, A., Hollis, C. & Richards, D. (2003). Authoritarian parenting attitudes as a risk for conduct problems. European Child & Adolescent Psychiatry, 12(2), 84–91. https://doi.org/10.1007/s00787-003-0324-4
• Tolan, Ö. (2017). Üniversite öğrencilerinde bağlanma biçimleri, stresle başa çıkma ve bazı psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 221–242. https://dergipark.org.tr/en/pub/diclesosbed/ issue/61633/920462
• Torvik, F. A., Eilertsen, E. M., McAdams, T. A., Gustavson, K., Zachrisson, H. D., Brandlistuen, R., & Ystrom, E. (2020). Mechanisms linking parental educational attainment with child adhd, depression, and academic problems: A study of extended families in the norwegian mother, father and child cohort study. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 61(9), 1009–1018. https://doi.org/ 10.1111/jcpp.13197
• Tuzcuoğlu, N., Cengiz, Ö., & Küsmüş, G. İ. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının saldırganlık yönelimleri ile annelerinin ilgi düzeylerinin belirlenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(1), 3–28. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202041145
• Uygun, N., & Kozikoğlu, İ. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların sosyal yetkinlik davranışlarının incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 305–321. https://doi.org/10.12984/egeefd.526276
• Vitiello, V., & Williford, A. P. (2016). Relations between social skills and language and literacy outcomes among disruptive preschoolers: Task engagement as a mediator. Early Childhood Research Quarterly, 36, 136–144. https://doi.org/ 10.1016/j.ecresq.2015.12.011
• Wikle, J. S., & Hoagland, A. (2020). Adolescent interactions with family and emotions during interactions: Variation by family structure. Journal of Family Psychology, 34(5), 544–554. https://doi.org/10.1037/fam0000625
• Yaralı, K. T., & Özkan, H. K. (2016). Çocuklarin (60-72 Aylik) sosyal problem çözme becerileri ile sosyal yetkinlik ve davraniş durumlari arasindaki ilşikinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 345–361. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/24724/261472
• Yavuzer, H. (2017). Anne-baba okulu (23. Basım). Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, D. (2010). Çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları anabilim dalına başvuran çocuk ve ergenlerde bilgisayar oyunu ve internet kullanımı ile utangaçlık ve sosyal fobi ilişkisinin incelenmesi (Tez no. 307247). [Uzmanlık Tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Yılmaz, L., Yazar, R., & Tolan, Ö. (2021). Prediction of social anxiety in adolescence in the context of parental attitudes and emotion regulation. International Online Journal of Educational Sciences, 13(4), 1–20. https://doi.org/10.15345/ iojes.2021.04.026
• Zamani, E., Kheradmand, A., Cheshmi, M., Abedi, A., & Hedayati, N. (2010). Comparing the social skills of students addicted to computer games with normal students. Addiction & Health, 2(3-4), 59-65. https://doi.org/10.1016/S0924-9338(12)74212-8
• Zhang, X. (2014). Family income, parental education and internalizing and externalizing psychopathology among 2–3‐year‐old chinese children: The mediator effect of parent–child conflict. International Journal of Psychology, 49(1), 30–37. https://doi.org/10.1002/ijop.12013