FORM ON THE TURKISH ISLAMIC ART: SIREN DEPICTED TILES AND AESTHETICS OF KUBAD-ABAD PALACE

Yıl 2021, , 197 - 211, 26.12.2021

Yusuf Albayrak , Banu Davun

https://doi.org/10.17498/kdeniz.1021759

Cited By: 1

Öz

Kubad Abad Palace that is located within the borders of Beysehir and on the southwest coast of Beysehir Lake was built by 1st Alaaddin Keykubat. Kubad Abad Palace consist of about twenty buildings with its environment and inner walls. There are rich tiles on the inner walls of the Kubad abad palace. Most of the wall tiles of Kubad Abad Palace that have survived to the today with only a few wall remains have been unearthed. Patterned, figurative and written tiles on the walls of the palace are exhibited on the in Konya Karatay Museum. The walls of the palace are decorated with classical arabesque composition patterns, figures and written octagonal stars, square and cross-shaped tiles connecting them.
Painting or depiction in Islamic arts is an art that has been met with a careful attitude due to certain reasons. Due to this attitude, it showed itself as a miniature art and developed. Human figures are the most important examples among the figured tiles in Kubad-abad Palace. These figures, which symbolize the Sultan and his relatives, are depicted cross-legged in Turkish style. Double and single-headed eagles, dragons, which are symbols of longevity, healing and exorcism, birds, fish, elephants, peacocks, horses, donkeys, lions, tigers, Dogs, various hunting animals such as rabbits, mountain goats, waterfowl, mythological creatures, sphinxes, sirens and griffins as well as human figures are also seen on these tiles. These tiles which encounter various animals, fairy-tale creatures and symbols from Asian Turkish mythology, have brought rich works to Turkish-Islamic art. In terms of shape, glazing material, color technique and aesthetic properties, these rich tiles which depict human and fairy-tale animal figures at the plastic level will shed light on future studies. The siren depictions on tiles subject to our article will be evaluated both historically and aesthetically.

Anahtar Kelimeler

Kubad Abad Palace, Selchuklu Art, Tile Art, Form, Aesthethic, Siren

ФОРМА НА ТУРЕЦКОМ ИСЛАМСКОМ ИСКУССТВЕ: ИЗРАЗЦЫ С ИЗОБРАЖЕНИЕМ СИРЕНЫ И ЭСТЕТИКА ДВОРЦА КУБАД-АБАД

Öz

Дворец Кубад Абад, расположенный в пределах Бейшехира и на юго-западном побережье озера Бейшехир, был построен 1-м Алааддином Кейкубатом. Дворец Кубад-Абад состоит примерно из двадцати зданий со своим окружением и внутренними стенами. На внутренних стенах дворца Кубад-абад имеются богатые изразцы. Большая часть настенной плитки дворца Кубад-Абад, сохранившейся до наших дней, была раскопана лишь на нескольких остатках стен. Узорчатые, фигурные и письменные плитки на стенах дворца выставлены в музее Конья Каратай. Стены дворца украшены классическими арабесковыми композиционными узорами, фигурами и письменными восьмиугольными звездами, квадратными и крестообразными плитками, соединяющими их.
Живопись или изображение в исламском искусстве - это искусство, к которому по определенным причинам относились с осторожностью. Благодаря такому отношению, она проявилась как миниатюрное искусство и развивалась. Человеческие фигуры являются наиболее важными примерами среди фигурных плиток во дворце Кубад-Абад. Эти фигуры, символизирующие султана и его родственников, изображены скрещенными ногами в турецком стиле. Двуглавые и одноголовые орлы, драконы, которые являются символами долголетия, исцеления и экзорцизма, птицы, рыбы, слоны, павлины, лошади, ослы, львы, тигры, собаки, различные охотничьи животные, такие как кролики, горные козлы, водоплавающие птицы, мифологические существа, сфинксы, сирены и грифоны, а также человеческие фигуры также встречаются на этих плитках. Эти плитки, на которых встречаются различные животные, сказочные существа и символы из азиатско-турецкой мифологии, привнесли богатые произведения в турецко-исламское искусство. С точки зрения формы, материала глазури, цветовой техники и эстетических свойств, эти богатые плитки, изображающие человеческие фигуры и фигуры сказочных животных на пластическом уровне, прольют свет на будущие исследования. Изображения сирен на изразцах, о которых пойдет речь в нашей статье, будут оценены как с исторической, так и с эстетической точки зрения.

Anahtar Kelimeler

Дворец Кубад-Абад, сельджукское искусство, изразцовое искусство, форма, эстетизм, сирена

TÜRK İSLAM SANATINDA SURET: KUBAD-ABAD SASRAYI SİREN TASVİRLİ ÇİNİLER VE ESTETİĞİ

Öz

Konya ili Beyşehir ilçesi sınırları içerisinde, Beyşehir Gölü’nün güneybatı kıyısında yer alan Kubad Abad Sarayı, Alaaddin Keykubad I. tarafından yaptırılmıştır. Kubad abad sarayı çevre ve iç surları ile yirmi civarında yapıdan oluşmaktadır. Kubad abad sarayının iç duvarlarında zengin çiniler yer alır. Günümüze ancak birkaç duvar buluntusuyla korunagelmiş olan Kubȃd-ȃbad Sarayı duvar çinilerinin büyük bir gün yüzüne çıkarılmıştır. Sarayın duvarlarındaki desenli, figüratif ve yazılı çiniler Konya’daki Karatay Müzesinde sergilenmektedir. Sarayın duvarlarını klasik arabesk kompozisyon desenli, figürlü ve yazılı sekiz köşeli yıldız, kare ve bunları birbirine bağlayan haçvari çiniler süslemektedir.
İslam sanatları içerisinde resim ya da tasvir belli bazı nedenlerden dolayı temkinli bir tavırla karşılanmış bir sanattır. Bu tavırdan dolayı minyatür sanatı olarak kendisini göstererek ve gelişmiştir. Kubad-abad Sarayı'ndaki figürlü çiniler arasında yer alan önemli örneklerin başında insan figürleri gelir. Sultan ve yakınlarını sembolize eden bu figürler, Türk usulü oturmuş şekilde bağdaş kurmuş şekilde tasvir edilmişlerdir. İnsan figürleri yanında, çift ve tek başlı kartallar, uzun ömür, şifa ve kötü ruhları uzaklaştıran simgesel masal hayvanları dragonlar, lotus tipi bir hayat ağacının sağında ve solunda yer alan kuşlar, balıklar, filler, tavus kuşları, at, eşek, arslan, kaplan, köpekler, çeşitli av hayvanları olan tavşan, dağ keçisi, su kuşları, mitolojik yaratıklar sfensk, siren ve grifonlar da bu çiniler üzerinde görülür. Asya Türk mitolojisinden çeşitli hayvanlara, masalsı yaratıklara ve sembollere sahip bu çiniler Türk-İslam sanatına zengin eserler vermiştir. Plastik düzeyde insan ve masalsı hayvan figürlerinin işlendiği bu zengin içerikli çinilerin şekil, sırlama malzemesi, renk tekniği ve estetik özellikleri açısından değerlendirilmesi bundan sonraki çalışmalara ışık tutacaktır. Makalemize konu olan çiniler üzerindeki siren tasvirleri hem tarihsel hem de estetik açıdan değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kubȃd-ȃbad Sarayı, Selçuklu Sanatı, Çini Sanatı, Suret, Estetik, Siren

Kaynakça

• Aker, S. (2010). Çini Tasarımı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Altunay, E. (2017). Paganizm I Kadim Bilgeliğe Giriş, İstanbul: Destek Yayınları.
• Arık, R. (2000). Kubad Abad Selçuklu Saray ve Çinileri, Türkiye İş Bankası Yayınları, no: 514, İstanbul.
• Arık, R. (2007), “Anadolu Selçuklu Saraylarında Çini”, Anadolu Toprağının Hazinesi: Çini Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri, R. Arık-M. O. Arık (Ed.), İstanbul, 219-393.
• Arık, R. (2008). Selçuklu Saray ve Köşkleri, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, (Edt. Doğan Kuban), Yapı Kredi Yayınları.
• Arlı, B. D.-Altun, A. (2008). Anadolu Toprağının Hazinesi Çini Osmanlı Dönemi, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Arseven, C. E. (1973). Türk Sanatı, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Aasved, M. J. (1996). “The Sirens and Cargo Cult”, The Classical World, Vol. 89, No. 5: 383-392.
• Avşar, L. (2012). “Kubadabad Çinilerindeki Harpi-Siren Figürünün İzini Sürerken”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı 31: 1-24.
• Ayvazoğlu, B. (1992). İslam Estetiği, Ağaç Yayıncılık, İstanbul.
• Baş, A.- Duran R. ve Dursun Ş. (2019). “Keykubadiye Sarayı Figürlü Çinileri (2014-2017)”, Sanat Tarihi Dergisi, XXVIII / 2, Ekim 387-405.
• Bayburtluoğlu, Z. (1976). Anadolu Selçuklu Devri Büyük Programlı Yapılarında Önyüz Düzeni, Vakıflar Dergisi, Sayı. 11.
• Bütüner, Ş. (2020). Masal ve Mitoloji: Türk Masallarında Kültlerin Çözümlenmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Büyükçanga, H. (2006). Anadolu Selçuklu Seramiklerinde Figürlerin Dil ve Resim Eğitimi Açısından İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Çeken, M. (2007). “Kubad Abad Sarayı Kazısı Selçuklu Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. G. Öney-Z. Çobanlı, T. C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Sanat Eserleri Dizisi 469: 11-122.
• Çeken, M. (2007a). “Hasankeyf Kazısı Seramik Fırınları, Atölyeleri ve Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. G. Öney-Z. Çobanlı, T. C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Sanat Eserleri Dizisi, 469: 245-261.
• Çeken, M. (2007b). “Selçuklu ve Beylikler Devri Çinilerinde Malzeme, Teknik ve Fırınlara Dair Bazı Tespitler”, Anadolu Toprağın Hazinesi Çini, Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri, Ruçhan Arık-Oluş Arık, Kale Grubu Kültür Yayınları, İstanbul, 13-24.
• Çeken, M. (2013). “Kubad Abad Kazısında Bulunan Bir Grup Kürevi Konik Kap”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 53, 2: 345-363. Çizer, S. (2010), Lüster, Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası, İzmir.
• Cömert, B. (2010) Mitoloji ve İkonografi, De-Ki Basım Yayım, Ankara.
• Doğer, L. (2004). “Bizans Dönemi Fantastik Kurgulu Betimleme Taşıyan Yeni Bir Seramik Obje” Sanat Tarihi Dergisi, 13 (2): 79-98.
• Durando, F. (2005). Greece: Splendours of an Ancient Civilization, London.
• Erhat, A. (1972). Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü, Yunan ve Roma (Çev. S. Tamgüç), Sosyal Yayınları, İstanbul.
• Hançerlioğlu, O. (1975). İnanç Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Holford-Stevens, L. (2006). “Sirens in Antiquity and Middle Ages”. Ed. L. P. Austern-I. Naroditskaya, Music of the Sirens, Bloomington and Indianapolis, 16-51.
• Hooke, S. H. (1993). Orta Doğu Mitolojisi, Çev., A. Şenel, Ankara.
• İbni Bibi (1957). El-Evamir.ül-Alaiyye fi'l umur'ül-Ala'iyye, Türk Tarih Kurumu Tıpkı Basım, Ankara.
• İsmailova, A. (2015) “Milli Azarbaycan Tarihi Müzesi’nde Muhafaza Edilen Polikrom Boyalı Kaplar”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, cilt 2, sayı 6: 69-80.
• Karademir, H–Özdemir, B. (2013). “Sirens as Soul Bearers on Lycian Grave Reliefs in the Classical Period”, Cedrus I: 89-105.
• Karamağaralı, B. (1981). “Ahlat’ta Bulunan Bir Çini Fırını” Yıllık Araştırmalar Dergisi, III, Ankara, 67-93.
• Kavuncuoğlu, P. A. (2003). Selçuklu Dönemi Konya ve Yöresi Çini ve Seramiklerindeki Sembolik Motiflerin Günümüz Kültür ve Sanat Eğitimindeki Yeri ve Önemi, Gazi Üniversitesi, Seramik Eğitimi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kocer, F. (2021). “Kubad Abad Sarayı Çinilerinde Görülen Mitolojik Motiflerin Günümüz Çini Yüzeylere Yansımaları”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 116: 148-166.
• Luján, E. and Vita, J. P. (2018). “The etymology of Greek σειρήν revisited”, Glotta, Bd. 94, Vandenhoeck & Ruprecht (GmbH & Co. KG), 234-242.