Öz
Minstrel literature has gone through various changes and transformations since preIslamic era, however, it has managed to survive as an important tradition of Turkish literature. Despite some breaks, it has protected its nature embraced by Turkish society for centuries. It is possible to say that its presence today can be justified with the facts that it reflects the thoughts of people through their language and that the representatives of this tradition are broadly welcomed by the society. It should be noted that minstrel literature that possesses a wide influence area in the society embraces the values of the society and aims to transfer these values to the future generations; because, art activities hold both aesthetic and utilitarian function. Minstrel literature has long been the mirror of society and adopted a rich identity through blending the long-lasting values it has brought. In order for this identity cultural sustainability to survive it is inevitable that this literature addresses the young generation and produces didactic discourse for this generation. Under this framework, literary works that cover cultural values uttered by minstrels/poets should be regarded as a means of transfer that address the young generation that will be the constructers of the future. It can be said that art-related concern is secondary to future-survival concern in this genre. When we look at the last great three centuries of the Ottoman Empire, it can be easily observed that minstrels expressed various values in their poems and aimed to transfer these values to the future. Values like respecting the elderly, consulting them, paying attention to advice, generosity, truthfulness, benevolence, modesty, and so on can be given as examples. Such values expressed through poems undertook a task to build societal order and to contribute to the growth of a desirable generation. In conclusion, it can be said that minstrel literature holds a positive effect on the transfer of values and the growth of the youth. Therefore, the survival and popularization of this genre today is of vital importance in terms of bringing up individuals with moral and ethical values.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ARTUN Erman: (2011). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Adana, Karahan Kitabevi.
- ASLAN Ensar: (2007). Çıldırlı Âşık Şenlik, Ankara, Maya Akademi Yayınları.
- BASCOM William: (2010). “Folklorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Çev. Ferya Çalış), Ankara, Geleneksel Yayınları. S. 71-86.
- BAŞGÖZ İlhan: (1986). Folklor Yazıları, İstanbul, Adam Yayınları.
- BORATAV Pertev Naili: (2000). Halk Edebiyatı Dersleri, İstanbul, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
- BORATAV Pertev Naili: (1992). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul, Gerçek Yayınevi.
- D’OHSSON M.M. : (t.y.). 18. Yüzyıl Türkiyesinde Örf ve Âdetler, (Çev. Zerhan Yüksel), Tercüman Yayınları.
- DÜZGÜN Dilaver: (2002). “Âşıklık Geleneğinin Değişim ve Dönüşüm Sürecinde Barış Manço Olgusu”, Milli Folklor Dergisi, S. 84, s. 42-50.
- ERKAL Abdulkadir: (2007). Âşık Sümmânî, Erzurum, Fenomen Yayınları.
- ELÇİN Şükrü: (1998). Gevherî Divanı, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- ERGUN Sadeddin Nüzhet: (t.y.). Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri, Semih Lütfi Matbaası ve Kitap Evi.
- GÖRKEM İsmail: (2006). Yeni Bilgiler Işığında Dadaloğlu, İstanbul, E Yayınları.
- GÜNAY Umay: (2005). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara, Akçağ Yayınları.
- İSMAYILOV Hüseyn: (2011). “Ortak Türk Kültürel Değerlerin Taşıyıcısı Olarak Türk Folklorü”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, S.1, Azebaycan Özel Sayısı- I, s.12-16.
- KABAKLI Ahmet: (2008). Âşık Edebiyatı, İstanbul, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
- KASIR Hasan Ali: (1984). Seyranî, İstanbul, Acar Matbaacılık.
- KAYA Doğan: (1999). Âşık Ruhsatî, Sivas, Sivas Belediyesi Kültür Yayınları.
- KÖPRÜLÜ M. Fuad: (2004). Saz Şairleri, Ankara, Akçağ Yayınları.
- ÖZDEMİR Cafer: (2015). Âşık Edebiyatında İdeal İnsan Tasavvuru Olarak “Yiğit Tipi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 8, S.41. s. 292-300.
- ŞİŞMAN Bekir: (2002). “Günümüz Âşıklarında Rüya ve Bâde Motifi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 41, s. 316-323.
- YÜKSEL Hasan Avni: (1987). Âşık Seyrânî, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
Öz
В статье рассматриваются традиции, изменеия и преобразования ашугской литературы до и после исламского периода. Отмечается, что не смотря на некоторые воздействия, указанная литература продолжает сохранять свой основной стил и элементы. Она полностью cтала восприниматся турецким народом и является одним из главным способом для передачи народных традиции от покаления к покалению. Изучая последние три столетия истории Османской империи с точки зрения ашугской литературы, становится очевидным, что в них сохранились разные нравственные черты и семейные традиции. Несомненно, что вышеназванная традиция позитивно влияет на воспитание молодого поколения и имеет большое значение для воспитания индивида.
Anahtar Kelimeler
ашугская литература молодёжь нравственность ценности передача
Kaynakça
- ARTUN Erman: (2011). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Adana, Karahan Kitabevi.
- ASLAN Ensar: (2007). Çıldırlı Âşık Şenlik, Ankara, Maya Akademi Yayınları.
- BASCOM William: (2010). “Folklorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Çev. Ferya Çalış), Ankara, Geleneksel Yayınları. S. 71-86.
- BAŞGÖZ İlhan: (1986). Folklor Yazıları, İstanbul, Adam Yayınları.
- BORATAV Pertev Naili: (2000). Halk Edebiyatı Dersleri, İstanbul, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
- BORATAV Pertev Naili: (1992). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul, Gerçek Yayınevi.
- D’OHSSON M.M. : (t.y.). 18. Yüzyıl Türkiyesinde Örf ve Âdetler, (Çev. Zerhan Yüksel), Tercüman Yayınları.
- DÜZGÜN Dilaver: (2002). “Âşıklık Geleneğinin Değişim ve Dönüşüm Sürecinde Barış Manço Olgusu”, Milli Folklor Dergisi, S. 84, s. 42-50.
- ERKAL Abdulkadir: (2007). Âşık Sümmânî, Erzurum, Fenomen Yayınları.
- ELÇİN Şükrü: (1998). Gevherî Divanı, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- ERGUN Sadeddin Nüzhet: (t.y.). Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri, Semih Lütfi Matbaası ve Kitap Evi.
- GÖRKEM İsmail: (2006). Yeni Bilgiler Işığında Dadaloğlu, İstanbul, E Yayınları.
- GÜNAY Umay: (2005). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara, Akçağ Yayınları.
- İSMAYILOV Hüseyn: (2011). “Ortak Türk Kültürel Değerlerin Taşıyıcısı Olarak Türk Folklorü”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, S.1, Azebaycan Özel Sayısı- I, s.12-16.
- KABAKLI Ahmet: (2008). Âşık Edebiyatı, İstanbul, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
- KASIR Hasan Ali: (1984). Seyranî, İstanbul, Acar Matbaacılık.
- KAYA Doğan: (1999). Âşık Ruhsatî, Sivas, Sivas Belediyesi Kültür Yayınları.
- KÖPRÜLÜ M. Fuad: (2004). Saz Şairleri, Ankara, Akçağ Yayınları.
- ÖZDEMİR Cafer: (2015). Âşık Edebiyatında İdeal İnsan Tasavvuru Olarak “Yiğit Tipi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 8, S.41. s. 292-300.
- ŞİŞMAN Bekir: (2002). “Günümüz Âşıklarında Rüya ve Bâde Motifi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 41, s. 316-323.
- YÜKSEL Hasan Avni: (1987). Âşık Seyrânî, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
Öz
Âşık
Edebiyatı İslam öncesinden günümüze farklı tesirlerin etkisinde kalarak değişim
ve dönüşüme uğramış, fakat yine de Türk Edebiyatının önemli bir geleneği olarak
varlığını devam ettirme başarısı göstermiştir. Zaman zaman kesintilere uğrasa
da Türk toplumunun benimsediği ve özümsediği yapısını yüzyıllar boyunca asla
kaybetmemiştir. Halkın diliyle onun düşünce tarzını yansıtması ve geleneğin
temsilcilerinin toplumun büyük çoğunluğu tarafından benimsenmelerinin bunda
önemli bir etkisi olduğunu söylemek mümkündür.
Toplum
içinde geniş bir etki alanına sahip olan Âşık edebiyatının toplumun değerlerini
benimsemesi ve bunları gelecek kuşaklara aktarma kaygısı taşıması son derece
önemli görülmelidir. Çünkü sanat faaliyetleri estetik kaygı taşımalarının
yanında arka planda faydacı bir işleve de sahiptir. Uzun yıllar toplumun aynası
olan Âşık Edebiyatı geçmişten getirdiği değerleri bünyesinde harmanlayarak
zengin bir kimliğe bürünmüştür. Bu kimliğin yaşaması ve kültürün devamlılığı
açısından bu edebiyatın genç nesillere hitap etmesi ve onları eğitmeye yönelen
söylemlerinin olması kaçınılmazdır. Bu bağlamda âşıkların/ozanların dile
getirdikleri kültürel değerleri barındıran nasihatname türü eserler, geleceğin
mimarı olacak gençlere hitap eden aktarım aracı olarak görülmelidir. Bu türde sanat
kaygısının ikinci plana itildiği, gelecekte var olma kaygısının hissedildiği
söylenebilir.
Osmanlı’nın
17, 18 ve 19. yüzyıl olmak üzere son üç büyük yüzyılını incelediğimizde
âşıkların söyledikleri şiirlerde çeşitli değerleri dile getirdikleri ve
bunların geleceğe aktarım kaygısını taşıdıkları görülmüştür. Çeşitli ahlâkî
kaideler başta olmak üzere aile büyüklerine saygı ve onların duasını alma,
büyüklere saygı, büyüklere danışma ve nasihat dinleme, minnet etmeme,
cömertlik, dedikodu yapmama, doğruluk, yalan söylememe, kötülük yapmama, fitne
çıkarmama, kötü söz söylememe, iftira atmama, kibirli olmama, kul hakkını
riayet etme vb. bu değerlere örnek olarak gösterilebilir. Şiir vasıtasıyla ifade
edilen bu değerlerin toplumsal nizamı tesis etme ve sağlıklı bir nesil inşasına
katkı sağlama görevlerinin olduğu görülmektedir.
Sonuçta Âşık
edebiyatının değerlerin aktarımı ve gençliğin yetişmesinde pozitif bir etki
yaptığı ve bu açıdan zengin malzemeye sahip olduğu görülmüştür. Bu edebiyatın günümüzde
de yaşatılması ve yaygınlaştırılması ahlâken ve değerlerine sahip bireylerin
yetişmesinde önemli vazifeler icra etmeye devam edecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ARTUN Erman: (2011). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Adana, Karahan Kitabevi.
- ASLAN Ensar: (2007). Çıldırlı Âşık Şenlik, Ankara, Maya Akademi Yayınları.
- BASCOM William: (2010). “Folklorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Çev. Ferya Çalış), Ankara, Geleneksel Yayınları. S. 71-86.
- BAŞGÖZ İlhan: (1986). Folklor Yazıları, İstanbul, Adam Yayınları.
- BORATAV Pertev Naili: (2000). Halk Edebiyatı Dersleri, İstanbul, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
- BORATAV Pertev Naili: (1992). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul, Gerçek Yayınevi.
- D’OHSSON M.M. : (t.y.). 18. Yüzyıl Türkiyesinde Örf ve Âdetler, (Çev. Zerhan Yüksel), Tercüman Yayınları.
- DÜZGÜN Dilaver: (2002). “Âşıklık Geleneğinin Değişim ve Dönüşüm Sürecinde Barış Manço Olgusu”, Milli Folklor Dergisi, S. 84, s. 42-50.
- ERKAL Abdulkadir: (2007). Âşık Sümmânî, Erzurum, Fenomen Yayınları.
- ELÇİN Şükrü: (1998). Gevherî Divanı, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- ERGUN Sadeddin Nüzhet: (t.y.). Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri, Semih Lütfi Matbaası ve Kitap Evi.
- GÖRKEM İsmail: (2006). Yeni Bilgiler Işığında Dadaloğlu, İstanbul, E Yayınları.
- GÜNAY Umay: (2005). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara, Akçağ Yayınları.
- İSMAYILOV Hüseyn: (2011). “Ortak Türk Kültürel Değerlerin Taşıyıcısı Olarak Türk Folklorü”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, S.1, Azebaycan Özel Sayısı- I, s.12-16.
- KABAKLI Ahmet: (2008). Âşık Edebiyatı, İstanbul, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
- KASIR Hasan Ali: (1984). Seyranî, İstanbul, Acar Matbaacılık.
- KAYA Doğan: (1999). Âşık Ruhsatî, Sivas, Sivas Belediyesi Kültür Yayınları.
- KÖPRÜLÜ M. Fuad: (2004). Saz Şairleri, Ankara, Akçağ Yayınları.
- ÖZDEMİR Cafer: (2015). Âşık Edebiyatında İdeal İnsan Tasavvuru Olarak “Yiğit Tipi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 8, S.41. s. 292-300.
- ŞİŞMAN Bekir: (2002). “Günümüz Âşıklarında Rüya ve Bâde Motifi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 41, s. 316-323.
- YÜKSEL Hasan Avni: (1987). Âşık Seyrânî, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 17 Aralık 2016 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Aralık 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 |