A SLOWLY FADING WEDDING TRADITION: ‘TREE DECORATION”

Yıl 2013, Sayı: 18, 109 - 122, 01.03.2013

Rezan Karakaş

Öz

Tradition of tree decorating is still maintained in Siirt’s Kurtalan, Baykan, Şirvan, Batman’s Kozluk, Gercüş and Mardin’s Dargeçit districts. Because of the swiftly changing living conditions, it can be observed that this tradition is slowly fading in the center of districts but still survives in villages. Decorating a green tree with various foods and distributing this food to people for “saçı” purposes in wedding ceremonies has a very significant folkloric value. The decoration of trees with bread, which is sacred in Turkish culture, and with apples, which is the symbol of fertility in folk literature, makes the ‘tree of bridegroom’ extremely meaningful. Hanging up slaughtered cocks, chickens etc.. is a part of the ‘blood shedding tradition’ for protection from the evil eye in happy days. 

UNUTULMAYA YÜZ TUTMUŞ BİR DÜĞÜN GELENEĞİ OLARAK “AĞAÇ SÜSLEME”

Öz

Ağaç süsleme geleneği, Siirt’in Kurtalan, Baykan, Şirvan ve Eruh, Batman’ın Kozluk ve Gercüş ile Mardin’in Dargeçit ilçelerinde yaşatılmaktadır. Geleneğin değişen yaşam koşulları nedeniyle ilçe merkezlerinde kaybolmaya yüz tuttuğu, ancak köylerde canlılığını muhafaza ettiği tespit edilmiştir. Düğün töreninde yeşil bir ağacın çeşitli yiyeceklerle süslenmesi ve bunların “saçı” maksatlı dağıtılması, folklor açısından dikkate değer bir olgudur. Ağaç üzerinde Türk halk kültüründe kutsal sayılan ekmeğin ve halk anlatılarında doğurganlığın sembolü olan elmanın bulunması, “damat ağacı”na yüklenen anlamları derinleştirir. Ağaca kesilen horoz, tavuk vb. bir hayvanın asılması ise mutluluk verici olaylar karşısında kötü gözlerden korunmak maksadıyla gerçekleştirilen “kan akıtma” geleneğinin bir parçasıdır.   “Ağaç süsleme” geleneğinin kültür yozlaşması karşısında ezilen ve yılbaşı a ğacı sendromuna takılan batı hayranı insanlar başta olmak üzere herkese yöresel kültür hazinelerinden biri olarak tanıtılması ve bu geleneksel kültürün koruma altına alınması kültür erozyonunun önlenmesi açısından önemlidir.  

Anahtar Kelimeler

Ağaç süsleme, damat ağacı, düğün töreni, saçı, gelenek

Kaynakça

• Banarlı, Nihat Sami (1987), Resimli Türk Edebiyâtı Târihi, I, İstanbul: Milli Eğitim Yay.
• Bayat, Fuzuli (2007). Türk Mitolojik Sistemi 2, İstanbul: Ötüken Yay.
• Beydili, Celal (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Ankara: Yurt Kitap Yay.
• Bonnefoy Yves (1981). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, Ankara: Dost Kitabevi Yay.
• Çoruhlu, Yaşar (2006). Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul: Kabalcı Yay.
• Eliade, Mircea (2009), Dinler Tarihine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yay.
• Ergin, Muharrem (1997a). Dede Korkut Kitabı I (Giriş-Metin-Faksimile), 169, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Ergun, Pervin (2012). Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
• Hançerlioğlu, Orhan (2010). Dünya İnançları Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İnan Abdülkadir (2006). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Kalafat Yaşar (2004). Altaylar’dan Anadolu’ya Kamizm Şamanizm, İstanbul: Yeditepe Yay.
• Kalafat, Yaşar (2012). Türk Mitolojisinde Kurt, Ankara. Berikan Yay.
• Ögel Bahaeddin (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş, Cilt: 9, Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara.
• Ögel, Bahaeddin (2003). Türk Mitolojisi, I. Cilt, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu TTK Yay.
• Örnek Sedat Veyis (1971). İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul: Gerçek Yay.
• Üstünova Kerime (2011). “Erzurum Düğünlerinde Elma Atma Geleneği” Milli Folklor Dergisi, Yıl: 23, Sayı: 90, Sayfa: 146-155). Canlı Kaynaklar
• K1: Mehmet Emin Örnek, 1952 doğumlu, okuryazar, çiftçi, Siirt/Kurtalan-Kayabağlar köyü.
• K2: Sabri Kırtak, 1990 doğumlu, üniversite öğrencisi, Batman/Kozluk.
• K3: Abdurrahman Ersan, 1990 doğumlu, üniversite öğrencisi, Siirt/Kurtalan- Kayabağlar köyü.
• K4: Mahfuz Örüker, 1965 doğumlu, lise mezunu, Batman/Kozluk.
• K5: Numan Değirmenci, 1990 doğumlu, üniversite öğrencisi, Batman/Kozluk.
• K6: Ömer Erçin, 1990 doğumlu, üniversite öğrencisi, Siirt/Kurtalan
• K7: Mücahide Konak, 1990 doğumlu, üniversite öğrencisi, Batman/Merkez.
• K8: Sevgi Taşkıran, 1992 doğumlu, üniversite öğrencisi, Siirt/Kurtalan-Beykent köyü.
• K9: Delali Demirel, 1970 doğumlu, okuryazar değil, ev hanımı, Siirt/Baykan- Aşağıtütenocak köyü.
• K10: Kadri Hatunana, 1965 doğumlu, ilkokul mezunu, korucu, Siirt/Baykan-Ulaştı köyü.
• K11: Behice Yılmaz, 1946 doğumlu, ortaokul mezunu, ev hanımı, Batman/Kozluk.
• K12: Sihem Çelik, 1968 doğumlu, lise mezunu, terzi, Batman/Kozluk.
• K13: Nesih Onatlı, 1965 doğumlu, ortaokul mezunu, Batman/Yeşilöz köyü.
• K14: Ayşe Özel, 1953 doğumlu, ev hanımı, okuryazar değil, Batman/Yeşilöz köyü.
• K15: Nebahat Özcan, 1966 doğumlu, lise mezunu, sağlık memuru, Batman/Kozluk- Bekirhan köyü.
• K16: Melek Özdemir, 1968 doğumlu, üniversite öğrencisi, Siirt/Eruh.
• K17: Vedat Kayra, 1952 doğumlu, ilkokul mezunu, çiftçi, Siirt/Kurtalan-Yanarsu köyü.
• K18: Abdülbaki Boral, 1929 doğumlu, okuryazar, Batman/Kozluk.
• K19: Aygün Yurucu, 1992 doğumlu, üniversite öğrencisi, Batman/Kozluk-Alıçlı köyü.